Diễn biến vụ nhóm "Bông hồng đen" tiến hành thu thập máu của học sinh

Liên quan đến vụ việc các thành viên của nhóm "Bông hồng đen" thực hiện xét nghiệm máu trên một số cá nhân, trong đó có học sinh mà không qua sự đồng ý của phụ huynh, nhà trường và chính quyền địa phương, Sở Y tế thành phố Hải Phòng đang tích cực hợp tác với Trung tâm Hỗ trợ Sáng kiến Phát triển Cộng đồng (SCDI) để hiểu rõ hơn về tình hình.
Theo lãnh đạo UBND quận Đồ Sơn (Hải Phòng), khoảng 10 giờ sáng ngày 18/8, một số phụ huynh báo cáo rằng tại căn nhà số 44 đường Nguyễn Hữu Cầu, phường Hải Sơn, có một nhóm phụ nữ thu thập máu hàng loạt học sinh mà mục đích chưa rõ ràng. Mỗi học sinh được thu máu xét nghiệm sẽ nhận 100.000 đồng. Thông tin này đã làm phụ huynh học sinh rất lo lắng, đặc biệt sau khi có thông tin 5/6 người lấy mẫu máu là những người bị HIV.
Vào lúc 10 giờ 30 phút cùng ngày, phường Hải Sơn đã thành lập đoàn kiểm tra để xác minh thông tin phản ánh trên.
Kết quả xác minh ban đầu cho thấy những người thu thập máu từ các học sinh là thành viên của Nhóm Tự lực "Bông hồng đen" (gồm 6 thành viên). Nhóm này có văn phòng tại số 44 Nguyễn Hữu Cầu, Đồ Sơn. Bà Đ.T.U (sinh năm 1971, tổ dân phố 2, phường Hải Sơn, quận Đồ Sơn, Hải Phòng) là người đứng đầu. 
Tại căn nhà mà nhóm này thuê để làm văn phòng, các cơ quan chức năng phát hiện có tổng cộng 12 học sinh, trong đó có 4 học sinh nữ đang ở bên trong và được nhóm "Bông hồng đen" tư vấn và thu máu xét nghiệm HIV. Ngoài ra, còn có 8 học sinh dưới 16 tuổi đang chờ đợi ở ngoài. 
Bà Đ.T.U giải thích rằng nhóm được thành lập với mục tiêu tuyên truyền, tư vấn, nhằm ngăn chặn sự lây nhiễm HIV trong nhóm người sử dụng ma túy trẻ tuổi, cũng như giải quyết các vấn đề về sức khỏe sinh sản trong độ tuổi từ 16 đến 24. 


Nhóm Bông hồng đen làm việc với cơ quan chức năng
Tại buổi làm việc, 5 người thuộc nhóm này chưa cung cấp đủ hồ sơ pháp lý về việc tổ chức và hoạt động theo quy định, và họ thừa nhận chưa báo cáo cho chính quyền địa phương. 
Theo thông tin từ Truyền hình Hải Phòng, trong biên bản họp có sự tham gia của chính quyền địa phương và phụ huynh, bà U. đã ký tên và ghi rõ "nhóm tôi chỉ thu thập dịch miệng để xét nghiệm HIV". 
Ngày 21/8, ông Lưu Đình Dũng, Chủ tịch UBND phường Hải Sơn, cho biết sau khi họp thống nhất với các lực lượng chức năng, nhóm "Bông hồng đen" bị yêu cầu dừng ngay hoạt động tại địa bàn. Đồng thời, trong ngày 21/8, họ phải cung cấp đầy đủ giấy tờ và hồ sơ liên quan đến hoạt động của mình để các cấp có thẩm quyền kiểm tra và cho phép.  
Lãnh đạo Trạm Y tế phường Hải Sơn cũng cho biết, cơ quan công an đã thu giữ cuốn sổ của nhóm "Bông hồng đen" ghi tên những người tham gia thu máu xét nghiệm. Cuốn sổ này chứa danh sách những người tham gia từ tháng 4 đến nay, có tới 200 trường hợp, nhưng không ghi kèm tuổi. Theo thông tin ban đầu, nhiều trường hợp là thiếu niên dưới 16 tuổi tham gia hoạt động này.
Bà Bùi Thu Thủy, Trạm phó Trạm y tế phường Hải Sơn, cho biết rằng 5 người trong nhóm "Bông hồng đen" đều mắc bệnh HIV. 
Nhóm "Bông hồng đen" đã tồn tại và hoạt động trong thời gian dài. Theo thông tin từ báo chí, Cục Phòng chống HIV/AIDS đã tiếp nhận thông tin về hoạt động của nhóm này. Theo thông tin từ ông Võ Hải Sơn, Phó Cục trưởng Cục Phòng chống HIV/AIDS, nhóm này đã hoạt động từ lâu, thực hiện nhiều hoạt động cộng đồng trong truyền thông, phòng chống HIV/AIDS, phát hiện người nhiễm, chuyển tuyến điều trị dự phòng lây nhiễm HIV cho người có nguy cơ cao... trong dự án của VUSTA (Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam). 

Sổ ghi chép của nhóm Bông hồng đen
Thông tin từ Truyền hình Hải Phòng cho biết, thỏa thuận giữa Trung tâm Hỗ trợ Sáng kiến Phát triển Cộng đồng (SCDI) và nhóm "Bông hồng đen" liên quan đến dự án này đã được ký kết vào cuối năm 2022. Thỏa thuận bao gồm việc SCDI hỗ trợ tài chính cho các hoạt động mà nhóm "Bông hồng đen" đề xuất và đã được phê duyệt. 
Nhiều vấn đề cần được làm rõ, như việc tại sao nhóm này chưa báo cáo việc thu máu học sinh cho chính quyền địa phương, hồ sơ cấp phép của nhóm, liệu nhân viên của nhóm đã được tập huấn về xét nghiệm HIV hay chưa.
Một chuyên gia trong lĩnh vực can thiệp cộng đồng đã lên tiếng rằng việc nhóm "Bông hồng đen" chi trả 100.000 đồng cho mỗi người tham gia xét nghiệm HIV không phải là chuyện mới. 
Trong cuộc trò chuyện với phóng viên, một số phụ huynh có con tham gia xét nghiệm máu với nhóm "Bông hồng đen" cho biết sau vụ việc, họ ngay lập tức đưa con đến cơ sở y tế để kiểm tra sức khỏe. 
"Lo ngại của chúng tôi là liệu nhóm này đã tuân thủ quy trình đúng khi sử dụng kim tiêm để lấy mẫu máu từ các con, đảm bảo an toàn khi tiếp xúc với những người "có H" [HIV] hay không. Để an tâm, chúng tôi đã cho con xét nghiệm và theo dõi sức khỏe của họ," một phụ huynh cho biết. 
Mẹ của một nam sinh 13 tuổi, chị NTH, cũng chia sẻ thêm về lúc phát hiện vụ việc. Chị cho biết cô biết về sự việc thông qua tin nhắn của con trên điện thoại: "Các bạn cùng lớp rủ nhau đi xét nghiệm máu, xét nghiệm HIV sẽ có tiền." Bị hoảng sợ, chị lặng lẽ thông báo cho các phụ huynh khác để cùng theo dõi con và điều tra nhóm hoạt động này. 
Ngoài việc thu thập máu, nhiều phụ huynh cũng lo ngại về việc nhóm này sử dụng dấu vân tay của con em để làm gì.
Ông Tăng Xuân Khoa, Giám đốc Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật (CDC) thành phố Hải Phòng, tiết lộ nhóm "Bông hồng đen" đã sử dụng bộ xét nghiệm sàng lọc HIV nhanh (không liên quan đến việc thu thập máu bằng kim tiêm tại các cơ sở y tế). Xét nghiệm nhanh này chỉ dùng một lần, không có rủi ro lây nhiễm. Việc thu thập máu để xét nghiệm sử dụng bộ xét nghiệm nhanh này sử dụng kim rất nhỏ để chọc vào đầu ngón tay người làm xét nghiệm. 
Hiện tại, không có quy định cụ thể về đối tượng không được xét nghiệm sàng lọc HIV tại cộng đồng. Do đó, nhóm "Bông hồng đen," nhóm "Cầu vồng đen" hoặc bất kỳ nhóm cộng đồng nào khác cũng có thể thực hiện quy trình này một cách hiệu quả. Do đó, phụ huynh của học sinh không cần lo lắng quá nhiều. Ông Khoa cũng nêu rõ rằng Sở Y tế thành phố Hải Phòng đang hợp tác cùng SCDI để có cái nhìn toàn diện về tình hình. Mọi vi phạm sẽ được báo cáo kịp thời cho các cơ quan thành phố để xử lý thích đáng. 

Hai phương pháp xét nghiệm của nhóm "Bông hồng đen" không gây ra nguy cơ lây nhiễm 

Liên quan đến khía cạnh kỹ thuật của xét nghiệm HIV, nhóm "Bông hồng đen" thực hiện hai phương pháp: sử dụng mẫu máu từ ngón tay và sử dụng mẫu nước bọt tự xét nghiệm cho bản thân. 
Theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hai phương pháp xét nghiệm này được ưa chuộng cho việc xét nghiệm HIV tại cộng đồng, bao gồm xét nghiệm không chuyên và xét nghiệm tự xét nghiệm. Bộ Y tế cũng đã ban hành hướng dẫn về xét nghiệm tại cộng đồng và các phương pháp xét nghiệm HIV. Các hướng dẫn này cho phép sử dụng cả hai phương pháp để thực hiện xét nghiệm sàng lọc tại cộng đồng do tính đơn giản và không gây nguy cơ lây nhiễm.