Sống ở độ cao bao nhiêu để thoát khỏi loài muỗi?

Một trong những quan niệm phổ biến là muỗi không bay cao, sống càng cao thì muỗi càng ít. Vậy, sống ở độ cao bao nhiêu thì có thể hoàn toàn tránh được muỗi?

Độ cao không thuận lợi cho muỗi sinh sống

Đúng là có lý do cho việc muỗi không bay cao. Thông thường, nhiều loại côn trùng, bao gồm cả muỗi, không thích bay quá cao.
So với những nơi thấp, độ cao có nhiều yếu tố không thuận lợi cho sự sống của côn trùng: nhiệt độ thấp, mật độ không khí thấp và lượng oxy ít. Ai cũng biết rằng, khi độ cao tăng, nhiệt độ giảm. Nhiệt độ giảm dần từ mặt biển lên khoảng 10 km, có thể xuống đến -50℃. Rất ít côn trùng sống được ở những nơi lạnh như vậy, trong khi nhiệt độ thích hợp cho muỗi phát triển là từ 15℃ đến 30℃. Khi nhiệt độ xuống dưới 10℃, muỗi sẽ ngừng sinh sản và chết hàng loạt.
Ngoài ra, mật độ không khí càng thấp, việc bay lượn của côn trùng càng khó khăn. Côn trùng cần lực nâng để bay, mà lực này đến từ các phân tử khí va chạm vào cánh. Mật độ không khí thấp có nghĩa là ít phân tử va chạm hơn, làm giảm sức mạnh bay. Môi trường thiếu oxy càng làm cho muỗi khó sống hơn. Giống như con người, côn trùng cũng cần oxy để vận động, và mức oxy ở độ cao trên 6000 mét chỉ còn dưới 50% so với mặt biển, khiến côn trùng khó duy trì việc bay.

Cụ thể đối với muỗi, còn có những yếu tố không thuận lợi khác ở độ cao. Số lượng sinh vật sống ở độ cao rất ít, mật độ dân số ở cao nguyên cũng thấp hơn nhiều so với vùng thấp. Nếu ở dưới có nhiều "mồi" hơn, tại sao muỗi lại phải tốn sức bay lên cao hơn? Ở vùng núi cao, nguồn nước thích hợp cho muỗi sinh sống và sinh sản cũng ít hơn, thiếu hụt nguồn cung cấp và các khoáng chất cần thiết cũng rất ít, khiến muỗi càng khó khăn hơn. Từ những góc độ này, sống ở nơi cao hơn cũng có lý do để muỗi ít hơn.

Làm thế nào để muỗi bay lên cao

Dù muỗi không thích ở trên cao, nhưng không có nghĩa là ở núi cao không có muỗi. Những ai mong muốn sống trên cao để tránh muỗi có thể sẽ thất vọng.
Năm 2007, các nhà khoa học đã thu thập mẫu muỗi ở khu vực Gawal gần dãy Himalaya. Họ đã phát hiện 34 loại muỗi tại các độ cao từ 300 đến 3000 mét, trong đó có hơn mười loại có thể sống ở độ cao 2000 mét. Loại muỗi ghi nhận sống ở độ cao cao nhất hiện nay là muỗi Aedes albopictus, từng được phát hiện ở độ cao 3530 mét.

Năm 2013, các nhà khoa học của Viện Quốc gia về Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Mỹ (NIAID) đã đến khu vực Sahara và trong 617 ngày, họ đã thu thập muỗi tại đây. Họ sử dụng bóng bay helium để thả lưới dọc theo độ cao từ 40 đến 290 mét, và kết quả cho thấy có nhiều muỗi từ 40 mét đến 290 mét, tương đương với khoảng 97 tầng, thậm chí vào một số đêm, số lượng muỗi ở độ cao 240 mét còn nhiều nhất.
Kết quả này làm cho nhiều người thất vọng: sống ở tầng 97 vẫn không thoát khỏi muỗi! Môi trường ở độ cao khắc nghiệt như vậy, vậy mà những con muỗi nhỏ bé làm thế nào có thể bay lên cao đến vậy? Năm 2017, các nhà khoa học tại Đại học Oxford đã sử dụng 8 camera tốc độ cao để ghi lại cách một con muỗi bay, từ đó tiết lộ bí quyết bay của muỗi. Muỗi bay bằng cách đập cánh để tạo ra lực nâng. Theo nghiên cứu, trong quá trình đập cánh, muỗi tạo ra một xoáy nhỏ ở phía dưới cánh, giúp muỗi có được một lực nâng nhất định; trong khi đó, ở phía sau cánh cũng hình thành một xoáy, cung cấp thêm lực nâng cho muỗi.
Ngoài ra, trong quá trình đập cánh, muỗi cũng tạo ra một lực cản xoay để hỗ trợ trọng lượng cơ thể, tiết kiệm năng lượng khi bay. Cách bay đặc biệt của muỗi có thể giải thích tại sao những con muỗi nhỏ bé này có thể bay đến độ cao hàng trăm mét và sống ở những ngọn núi cao.