Tại sao Càn Long chọn con của Lệnh phi làm người kế vị thay vì con của Kế hậu?

Càn Long chọn con trai của Lệnh Phi làm người kế vị không phải là do mối tình sâu đậm của ông dành cho Lệnh Phi hay do vị hoàng tử này có tài có đức.
Nguyên tắc kế thừa hoàng vị trong thời nhà Thanh thường là “lập đích lập trưởng”, tức lập con trai của Hoàng hậu hoặc đứa con trai đầu tiên của Hoàng thượng. Trong khi đó, Gia Khánh lại là con trai thứ 15 của Càn Long, đứng ở vị trí gần cuối và hầu như không có cơ hội để đăng cơ.
Tuy nhiên, ông trời dường như đã cố ý sắp đặt khi để đích tử của Càn Long là Vĩnh Liễn (con trai thứ 2), Vĩnh Tông (con trai thứ 7) và Vĩnh Hoàng, con trai đầu tiên của Càn Long, chết yểu. Mặc dù có tới 17 người con trai nhưng các hoàng tử phần lớn đều chết yểu. Đến khi gần thoái vị, Càn Long chỉ còn lại 5 người con trai nên phạm vi lựa chọn cũng ít đi.


Trưởng tử và đích tử của Càn Long đều qua đời khi còn rất trẻ
5 người con trai còn lại của Càn Long có thể chọn lựa làm người kế vị là Bát a ca Vĩnh Tuyền, Thập Nhất a ca Vĩnh Tinh, Thập Nhị a ca Vĩnh Cơ, Thập Ngũ a ca Vĩnh Diễm (Gia Khánh Hoàng đế) và Thập Thất a ca Vĩnh Lân. Tuy nhiên, lúc chọn người kế vị, Thập thất a ca lúc đó mới ra đời không lâu nên không thích hợp trở thành trữ quân.
Trong khi đó, Vĩnh Tuyền được đánh giá là một người ham mê tửu sắc, chân lại có tật nên ông không thích hợp ở ngôi Thái tử theo lời của Càn Long Đế. Vĩnh Tinh rất giỏi thư pháp, được liệt vào một trong Tứ đại thư pháp trứ danh thời bấy giờ nhưng tính tình keo kiệt, bủn xỉn, không được Càn Long yêu thích.
Vĩnh Cơ là con trai của Kế Hoàng hậu, là đích tử lại có tài trí, thông minh hơn người, làm việc gì cũng có chính kiến, là người phù hợp nhất để kế vị Càn Long. Tuy nhiên, Kế Hoàng hậu vào những năm cuối đời bị Càn Long Đế ghẻ lạnh, đến chết cũng không được phong thụy hiệu, không có mộ phần riêng nên hoàng tử Vĩnh Cơ ít nhiều cũng bị ảnh hưởng, không được Càn Long coi trọng. Thậm chí, Vĩnh Cơ chỉ có danh xưng Bối lặc, không được phong làm thân vương như các hoàng tử khác.

Vĩnh Cơ là con trai của Kế Hoàng hậu, là đích tử lại có tài trí, thông minh hơn người, nhưng bị Càn Long ghẻ lạnh
Bên cạnh đó, Càn Long là một người rất đa nghi và có chủ ý của riêng mình. Càn Long Đế thoái vị sau 60 năm cai trị không phải vì do tuổi già sức yếu, mà chẳng qua là ông không muốn vượt qua thời kỳ cai trị của ông nội Thanh Thánh Tổ Khang Hi Hoàng đế (61 năm trị vì), người Càn Long rất ngưỡng mộ.
Do đó, với bản chất là một người “yêu quyền lực hơn cả sinh mệnh”, Càn Long chọn người kế vị nhất định phải là một người tầm thường, tuân thủ mọi mệnh lệnh và ủng hộ quyền lực của ông một cách tuyệt đối. Trong khi đó, Vĩnh Diễm lại là một người có tính cách hướng nội, trầm lặng, thật thà, coi trọng nhân hiếu nên luôn nghe theo và phục tùng Càn Long vô điều kiện.

Vĩnh Diễm tính tình hiền lành, nhưng không có tài trị quốc
Với tính cách này, Càn Long có thể dễ dàng điều khiển và thao túng mọi việc quốc gia đại sự khi tân hoàng đế lên ngôi. Do đó, Vĩnh Diễm đã “lọt vào mắt xanh” của Càn Long khi chọn người kế vị.
Vào năm 1796, Vĩnh Diễm lên ngôi hoàng đế, lấy niên hiệu Gia Khánh và Càn Long lui về làm Thái Thượng hoàng. Mặc dù nắm quyền trong tay nhưng Gia Khánh vẫn chỉ là một hoàng đế bù nhìn, chỉ có danh mà không có thực trong vòng 3 năm. Bởi, Càn Long Thái Thượng hoàng lúc đó vẫn là người ra quyết định chính, phàm là công văn quan trọng, tuyển bổ quan lại đại thần, Gia Khánh Đế phê duyệt xong đều phải đưa cho Thái Thượng hoàng xem xét, sau khi Thượng hoàng đồng ý mới quyết định. Vì thế, trong giai đoạn này, triều Thanh tồn tại cùng lúc “hai vị hoàng đế” và được sử gọi là biện pháp “Huấn chính”.

Càn Long được cho là chọn Vĩnh Diễm để dễ bề thao túng, duy trì quyền lực của bản thân
Tới năm 1799, khi Càn Long qua đời, Gia Khánh Đế mới làm lễ lên ngôi, chính thức nắm quyền cai trị đất nước. Tuy nhiên, khi ấy Gia Khánh Đế đã 40 tuổi.
Chốt lại rằng Càn Long chọn Gia Khánh, con trai của Lệnh Phi, làm người kế thừa đại nghiệp không phải vì Gia Khánh là một người có tài hay do tình cảm mặn nồng của ông dành cho Lệnh Phi như trong bộ phim Diên hi công lược nổi đình nổi đám gần đây, mà chẳng qua là do Càn Long muốn thỏa mãn quyền lực tối cao mà thôi.

>>> Bí ẩn mối duyên nợ chưa có lời giải của Sa Tăng với sư phụ Đường Tăng