World Cup 2023 và vị trí của bóng đá nữ Việt Nam trên bản đồ thế giới

Trong lần đầu tham dự vòng chung kết World Cup, đội tuyển nữ Việt Nam rơi vào bảng đấu không thể khốc liệt hơn với sự hiện diện của Mỹ, Hà Lan và Bồ Đào Nha.

Cục diện bóng đá nữ có nhiều điểm khác biệt so với bóng đá nam. Đi từ tổng quát đến chi tiết, trước nhất, bóng đá nữ không phân cực sâu sắc như bóng đá nam. Điểm qua thành tích tại các kỳ World Cup và Thế vận hội (Olympic) để thấy rõ sự đồng đều này.

Tại đấu trường World Cup, sau 8 lần tổ chức, đã có 4 đại diện từ ba lục địa bước lên đỉnh cao nhất. Đó là Mỹ (Bắc Mỹ), Na Uy và Đức (châu Âu) và Nhật Bản (châu Á). Trong môn bóng đá nam, qua 22 kỳ World Cup vẫn chỉ có 2 lục địa thống trị. Đó là châu Âu và Nam Mỹ.

Đối với các đại diện đến từ lục địa khác, thành tích tốt nhất chỉ là vào đến bán kết (Hàn Quốc tại World Cup 2002 và Morocco tại World Cup 2022) và đều là hiện tượng mang tính nhất thời.

Điều thú vị dễ nhận thấy, Nam Mỹ chưa từng vô địch thế giới ở môn bóng đá nữ. Thành tích tốt nhất của Nam Mỹ tại World Cup là ngôi á quân của Brazil (2007). Tại Thế vận hội, Nam Mỹ cũng chưa giành HCV. 4 đội tuyển đăng quang qua 7 kỳ Olympic có môn bóng đá nữ, chia đều cho hai lục địa Bắc Mỹ (Mỹ và Canada) và châu Âu (Đức và Na Uy).

Trên bảng xếp hạng FIFA dành cho nữ, trong top 20 đội bóng mạnh nhất thế giới có đến 4 đại diện của châu Á, bao gồm Australia (10), Nhật Bản (11), Trung Quốc (14), Hàn Quốc (17).

Ở bảng xếp hạng nam, Nhật Bản là đại diện châu Á duy nhất nằm trong top 20 và xếp thứ 20. Tương tự, Mỹ là đại diện duy nhất của Bắc Mỹ và đứng thứ 11. Châu Phi cũng chỉ có 2 đại diện là Morocco (13) và Senegal (18).

Tóm lại trong môn bóng đá nữ, châu Á không quá lép vế. Ngoài Nhật Bản từng vô địch World Cup, Trung Quốc cũng đã giành ngôi á quân. Ngược lại châu Phi lại hoàn toàn lép vế còn Nam Mỹ, một trong những cái nôi của bóng đá thế giới, không thể hiện được sự lấn lướt như ở bóng đá nam. Ngoài ra, bóng đá nữ Bắc Mỹ là thế lực số một và châu Âu đang dần vươn lên thách thức sự thống trị này.

Thành công của Bắc Mỹ chủ yếu từ sự vượt trội của bóng đá nữ Mỹ. Nếu như bóng đá vẫn còn là môn thể thao xa lạ đối với cánh mày râu xứ cờ hoa thì những cô gái của đội tuyển bóng đá Mỹ lấn lướt hoàn toàn phần còn lại của thế giới.

Không chỉ là đội bóng đứng đầu trên bảng xếp hạng FIFA đồng thời là đương kim vô địch thế giới, tuyển nữ Mỹ đã 4 lần vô địch World Cup cũng như 4 lần giành HCV Thế vận hội.

Nếu tuyển Mỹ tiếp tục đăng quang, họ sẽ trở thành đội bóng đầu tiên trong lịch sử bóng đá, kể cả nam lẫn nữ, vô địch World Cup 3 lần liên tiếp. Hiện sau 8 kỳ World Cup, tuyển nữ Mỹ chiếm một nửa số cúp vô địch (1991, 1999, 2015, 2019).

Ngoài ra, những cô gái xứ cờ hoa chưa bao giờ đứng ngoài top 3 tại các kỳ World Cup. Trong khi đó, ngoài ngôi á quân World Cup 2019, Hà Lan từng vô địch Euro 2017.

Tuy nhiên, sự vươn lên mạnh mẽ của bóng đá nữ châu Âu trong vài năm trở lại đây khiến tuyển nữ Mỹ không còn áp đảo tuyệt đối như xưa. Nếu như trước đây các kỳ World Cup đem lại cảm giác "tuyển Mỹ chấp cả thế giới" thì hiện tại đại diện của xứ cờ hoa chỉ được giới chuyên môn đánh giá là "một trong những ứng cử viên vô địch".

Trên bảng xếp hạng FIFA, tuyển nữ Việt Nam đang đứng thứ 32, xếp top 5 châu Á, chỉ sau 4 "chị đại" Australia, Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc. Trong số các đội tham dự World Cup nữ 2023, Việt Nam không phải là tân binh duy nhất và càng không phải đội có thứ hạng thấp nhất.

Ngoài các "Nữ chiến binh sao vàng", còn 7 đội tuyển quốc gia (ĐTQG) khác cũng lần đầu tham dự World Cup, bao gồm cả đối thủ chung bảng Bồ Đào Nha. Nguyên do số đội tân binh nhiều như vậy là vì FIFA đã tăng số đội tham dự vòng chung kết từ 24 lên 32.

Đội tuyển nữ có thứ hạng thấp nhất tham dự kỳ World Cup này là Zambia, đứng thứ 77. Tổng quát hơn, có tới 9 đội đứng thấp hơn tuyển nữ Việt Nam trên bảng xếp hạng FIFA.

Vì thế, vị thế của thầy trò Mai Đức Chung trên trường bóng đá quốc tế không hề thấp. Đừng quên các cô gái chúng ta là đội tuyển nữ số một khu vực Đông Nam Á với 3 lần vô địch AFF Cup và giành 8 tấm HCV SEA Games. Ở đấu trường khu vực, tuyển nữ Việt Nam cũng từng xếp thứ 4 tại Đại hội thể thao châu Á (Asian Games 2014).

Trước Việt Nam, đại diện đầu tiên của Đông Nam Á tham dự World Cup là Thái Lan. Đội bóng của xứ sở Chùa vàng đã lọt vào vòng chung kết bóng đá nữ thế giới 2015 và 2019. Ở lần đầu tiên, tuyển nữ Thái Lan nằm chung bảng với Đức, Na Uy và Bờ Biển Ngà.

Họ thua Na Uy (0-4), Đức (0-10) và giành chiến thắng nghẹt thở 3-2 trước Bờ Biển Ngà. Đến World Cup 2019, Thái Lan ra về với thành tích toàn thua trước Mỹ (0-13), Thụy Điển (1-5) và Chile (0-2).

Thế nên, khi nằm cùng bảng E với đương kim vô địch Mỹ, đương kim á quân Hà Lan và Bồ Đào Nha (xếp hạng 21 thế giới), chẳng có gì bất ngờ nếu thầy trò Mai Đức Chung phải nhận nhiều bàn thua.

Điều quan trọng là các "Nữ chiến binh sao vàng" thể hiện được nỗ lực, sự tiến bộ qua từng trận đấu và có được trải nghiệm hữu ích, mở mang tầm mắt để tiếp tục phát triển trong tương lai.

Theo đánh giá từ cây bút Jessa Braun trên chuyên trang phân tích của Opta, sẽ chẳng có đội bóng nào dám "so bì" với tuyển Việt Nam, vì ngay lần đầu dự World Cup đã phải nằm chung bảng với đội tuyển Mỹ, các nhà đương kim vô địch, đội bóng số một trên bảng xếp hạng FIFA.

Tuy nhiên, Braun nhấn mạnh: "Đội bóng xếp hạng 32 thế giới sẽ không dễ dàng chấp nhận thất bại. Các cô gái Việt Nam bước vào giải đấu bằng tinh thần bất khuất và tâm lý hưng phấn sau khi giành tấm huy chương vàng SEA Games lần thứ tư liên tiếp. Chiến thắng 2-0 trước Myanmar đủ để chứng minh tuyển nữ Việt Nam xứng đáng có suất dự World Cup".

Đánh giá về các "Nữ chiến binh sao vàng", Braun đưa ra quan điểm: "HLV Mai Đức Chung hy vọng các học trò sẽ đem đến màn trình diễn tốt nhất tại World Cup 2023. Chỉ một bàn thắng sẽ là dấu ấn lịch sử. Có thể kỳ vọng bàn thắng đến từ Huỳnh Như, chân sút số một trong lịch sử bóng đá nữ Việt Nam. Cô đã giành được 5 Quả bóng vàng Việt Nam, bao gồm chiến thắng liên tiếp trong 4 năm qua.

HLV Mai Đức Chung cũng có thể chờ đợi sự đột biến từ tiền vệ Bích Thùy. Cầu thủ của CLB TPHCM đã ghi bàn thắng quyết định trong trận đấu với Đài Loan (Trung Quốc) tại Asian Cup (giải vô địch bóng đá nữ châu Á, đồng thời là vòng loại World Cup 2023), qua đó đưa Việt Nam giành vé đến New Zealand và Australia.

Nguyễn Thị Tuyết Dung nổi danh bằng những tuyệt phẩm ít cầu thủ có thể thực hiện. Đáng chú ý, cô đã ghi 2 bàn thắng từ chấm đá phạt góc trong trận gặp Malaysia hồi năm 2015, với một bàn bằng chân trái, một bàn bằng chân phải.

Ngoài ra, tiền đạo Phạm Hải Yến là trụ cột trên hàng công của đội tuyển nữ Việt Nam từ năm 2011 đến nay và tăng cường sức xuyên phá cho các vị trí mũi nhọn. Trên mặt trận phòng ngự, hậu vệ Chương Thị Kiều dày dạn kinh nghiệm và ứng xử như một đàn chị để đem lại sự an tâm cho các đồng đội".

Cục diện bảng E phân cực khá rõ ràng. Mỹ là đương kim vô địch, Hà Lan là đương kim á quân, trong khi cả Bồ Đào Nha lẫn Việt Nam đều là tân binh. Trên bảng xếp hạng FIFA hiện tại, Mỹ đứng số một, Hà Lan xếp thứ 9, Bồ Đào Nha 21 và Việt Nam 32. Vì vậy, không khó để hình dung trận đấu tái hiện chung kết World Cup 2019 giữa Mỹ và Hà Lan sẽ phân định ngôi nhất và nhì tại bảng E.

Phân tích sâu hơn, so với 4 năm trước, vị thế của Mỹ lẫn Hà Lan đều có phần suy chuyển. Như đã đề cập, Mỹ vẫn là đội bóng nữ mạnh nhất hành tinh nhưng không còn giữ vị thế thống trị. Sự vươn lên của bóng đá châu Âu đang khiến cán cân thế cục của bóng đá nữ trở nên cân bằng.

Bên cạnh đó, tuyển Mỹ đang ở giai đoạn chuyển giao lực lượng. Huyền thoại Megan Rapinoe năm nay đã 38 tuổi và xác nhận World Cup 2023 là giải đấu lớn cuối cùng cô tham dự. Rapinoe là cầu thủ in dấu giày trực tiếp vào nhiều bàn thắng nhất tại 3 kỳ World Cup gần nhất, với 9 bàn thắng và 6 pha kiến tạo sau 17 trận.

Tại giải bóng đá nữ vô địch quốc gia Mỹ (National Women's Soccer League - NWSL) mùa giải này, Rapinoe vẫn duy trì phong độ khá ổn định khi xếp thứ tư trong danh sách kiến tạo, ngang bằng thành tích với đồng đội Alex Morgan.

Mùa giải trước, Morgan là Vua phá lưới NWSL với 15 pha lập công. Tại World Cup 2019, Alex Morgan cùng với Rapinoe và EllenWhiten, tiền đạo của đội tuyển Anh, chia nhau Chiếc giày vàng với cùng 6 bàn thắng.

Trong đó, Morgan đã ghi 5 bàn vào lưới tuyển nữ Thái Lan tại vòng bảng, cân bằng kỷ lục ghi bàn trong một trận đấu được tiền bối Michelle Akers thiết lập vào năm 1991.

Giống như Rapinoe, Morgan đã luống tuổi (34 tuổi) và sân khấu chính đang dần được nhường lại cho những cầu thủ trẻ hơn.

Đáng kể nhất là Rose Lavelle, tác giả tuyệt phẩm vào lưới Hà Lan trong trận chung kết World Cup 2019 bằng pha độc diễn đi bóng từ giữa sân rồi dứt điểm chéo góc ở rìa vòng cấm.

4 năm trước, Lavelle 24 tuổi, được xem là phát hiện lớn của giải đấu. Hiện tại, cô đang bước vào độ tuổi đỉnh cao của sự nghiệp và dẫn dắt những tài năng mới nổi khác của bóng đá Mỹ. Bao gồm Sophia Smith, 22 tuổi, cầu thủ được bình chọn là cầu thủ xuất sắc nhất của NWSL lẫn bóng đá Mỹ trong năm 2022; Trinity Rodman, 21 tuổi, trụ cột của Washington Spirit trong hành trình chinh phục chức vô địch NWSL 2021.

Alyssa Thompson cũng là cái tên đáng chú ý. Tiền đạo 18 tuổi này hứa hẹn sẽ trở thành cầu thủ trẻ thứ hai khoác áo tuyển nữ Mỹ tại World Cup, sau Tiffany Roberts (18 tuổi 32 ngày) tại giải đấu năm 1995.

Ở hàng thủ, Crystal Dunn luôn là vũ khí lợi hại bên hành lang trái, khi trở lại mạnh mẽ trong màu áo Portland Thorns sau thời gian sinh nở. Dunn được đánh giá là cầu thủ cơ động nhất tại tuyển Mỹ. Cô không chỉ lên công về thủ nhịp nhàng mà còn có khả năng dẫn dắt đồng đội và thi đấu ở hàng tiền vệ.

Tuy nhiên, tổn thất lớn cho tuyển Mỹ là sự vắng mặt của thủ quân Becky Sauerbrunn, cầu thủ chạy cánh chủ chốt Mallory Pugh và chân sút Catarina Maracio vì chấn thương.

Từ năm ngoái HLV VlatkoAndonovski không giấu giếm ý định xây dựng lối chơi xung quanh Catarina Maracio, trung phong vừa chuyển từ Lyon sang Chelsea sau khi kết thúc mùa giải vừa qua với 13 bàn thắng tại giải vô địch quốc gia Pháp (Division 1 Féminine).

Kế hoạch này xem như phá sản, nhưng với chất lượng và chiều sâu đội hình của tuyển Mỹ, Andonovski đủ nguồn lực để xây dựng các phương án khác.

Bóng đá nữ Bồ Đào Nha không hùng mạnh như bóng đá nam. Ngược lại, tuyển nữ Bồ Đào Nha luôn bị đánh giá là một trong những đội bóng yếu nhất tại châu Âu. Chỉ đến đầu thập niên 2010, đất nước này mới thực sự coi trọng các môn thể thao dành cho phái nữ. Đáng chú ý là sự ủng hộ đến từ siêu sao Cristiano Ronaldo.

Kể từ khi ông Francisco Neto được bổ nhiệm làm huấn luyện viên trưởng vào năm 2014, A Selecao das Quinas (Biệt danh của tuyển nữ Bồ Đào Nha) bắt đầu gặt hái được một số thành công.

Euro 2017 chính là giải đấu lớn đầu tiên đội bóng này góp mặt. Mặc dù kết thúc ở vị trí cuối bảng nhưng tuyển nữ Bồ Đào Nha đã có màn trình diễn ấn tượng với chiến thắng trước Scotland và chỉ để thua Anh với tỷ số sát nút. World Cup 2023 cũng là lần đầu tiên tuyển nữ Bồ Đào Nha tham dự ngày hội bóng đá lớn nhất hành tinh, sau hành trình đầy chông gai.

Ban đầu thầy trò HLV Neto không đủ điều kiện tham dự Euro 2022, giải đấu xác định suất dự World Cup tại châu Âu. Tuy nhiên xung đột giữa Nga và Ukraine khiến tuyển nữ Nga bị cấm dự giải, do đó Bồ Đào Nha được chọn thay thế.

A Selecao das Quinas vẫn xếp cuối cùng tại bảng đấu có Thụy Điển, Hà Lan và Thụy Sỹ. Tuy nhiên, với một điểm có được từ trận hòa Thụy Sỹ, Bồ Đào Nha có suất tham dự play-off liên lục địa để giành vé dự World Cup.

Trong cuộc chạm trán Cameroon, A Selecao das Quinas dẫn trước 1-0 cho đến phút 89 thì bị gỡ hòa. Dù vậy trong thời gian bù giờ, Bồ Đào Nha được hưởng phạt đền và Carole Costa không bỏ lỡ cơ hội ghi bàn đưa đội nhà đến New Zealand tham dự ngày hội bóng đá lớn nhất hành tinh.

Cái tên đáng chú ý nhất của tuyển nữ Bồ Đào Nha là Jesssica Silva. Cầu thủ này đã có hơn 100 lần khoác áo ĐTQG, từng khoác áo Kansas City Current và Lyon, những CLB hàng đầu tại Mỹ và châu Âu. Jesssica Silva là mẫu tiền đạo giỏi rê dắt và đạt hiệu suất ghi bàn cao. Hiện cô khoác áo Benfica và ở mùa giải này đã ghi 17 bàn sau 17 trận.

Cái tên khác cũng đáng lưu tâm là đồng đội của Jesssica Silva ở Benfica, Francisca 'Kika' Nazareth, cầu thủ trẻ nhất từng khoác áo tuyển Bồ Đào Nha.

Tiền vệ tấn công này bắt đầu thi đấu cho Benfica từ năm mới 16 tuổi và từ đó đến nay cô giúp đội bóng này giành 6 chức vô địch quốc nội. Ở mùa giải 2022-23 này, cô đã ghi 26 bàn sau 36 trận trên mọi đấu trường ở cấp CLB.

Về phía Hà Lan, tổn thất lớn nhất của đương kim á quân thế giới là sự vắng mặt của ngôi sao hàng đầu Vivianne Miedema, tiền đạo đang khoác áo Arsenal. Cô là chân sút số một của "Cơn lốc màu da cam" tại World Cup 2019 (3 bàn) lẫn vòng loại World Cup 2023 (8 bàn).

Thiếu vắng Miedema, Lineth Beerensteyn trở thành mũi nhọn chủ lực của tuyển nữ Hà Lan. Trong 4 lần ra quân gần nhất của Oranje, Beerensteyn đóng góp 4 bàn thắng. Hỗ trợ cho cô là hộ công Lieke Martens, tiền đạo dạn dày kinh nghiệm, có xu hướng hoạt động rộng và không thiếu sự nhạy bén trước khung gỗ. Trong 5 trận gần nhất của Hà Lan, tiền đạo đang khoác áo Paris Saint Germain này ghi được 3 bàn.

Cái tên khác rất đáng chú ý là Sherida Spitse. Cô là một số ít cầu thủ tại châu Âu có hơn 200 lần khoác áo đội tuyển quốc gia. Tiền vệ này là chân chuyền số một tại World Cup 2019, với tổng cộng 14 đường chuyền dọn cỗ, bao gồm 4 pha kiến tạo cho đồng đội ghi bàn.

Spitse là chuyên gia đá phạt của đội tuyển Hà Lan, số pha kiến tạo của cô từ các tình huống cố định nhiều ít nhất gấp đôi các cầu thủ khác tại giải đấu này.

Mọi đánh giá suy cho cùng đều là thiên kiến và mang nhiều cảm tính cá nhân. Tuyển nữ Việt Nam rơi vào bảng đấu quá khó để chờ đợi điều kỳ diệu. Nhiều ý kiến cũng cho rằng không nên tung hô thầy trò Mai Đức Chung thái quá, bởi thực tế chênh lệch trình độ giữa các đội tuyển nữ quá lớn.

Dù vậy, để đảm bảo sự công tâm, xin đưa ý kiến đánh giá từ Jeff Rueter, cây bút của The Athletic (Anh), chuyên trang thể thao uy tín bậc nhất thế giới hiện nay:

"Trong khi nhiều đội tuyển mới lần đầu tham dự giải đấu này có các cầu thủ thi đấu cho các CLB ở nước ngoài, Việt Nam đã giành vé tham dự với đội hình chủ yếu là các cầu thủ thi đấu trong nước. Tuyển nữ Việt Nam đã giành vé nhờ việc lọt vào tứ kết Asian Cup, sau khi đánh bại Thái Lan và Đài Loan (Trung Quốc).

Mặc dù vậy, đừng chờ đợi Việt Nam sẽ là nạn nhân tiếp theo bị đội tuyển Mỹ đánh bại với tỷ số hai chữ số. Hồi tháng 6 vừa qua, Việt Nam đã gặp Đức và chỉ thua với tỷ số 1-2, mặc dù Đức là ứng cử viên hàng đầu cho chức vô địch World Cup và có lợi thế thi đấu trên sân nhà. Bồ Đào Nha là đội giàu kinh nghiệm hơn nhờ 2 lần tham dự Euro. Cả hai tân binh này đều đã sẵn sàng đương đầu mọi thử thách!".