"Bàn tay chuột" là gì và nó phổ biến cỡ nào mà Trung Quốc phải đưa vào danh sách bệnh nghề nghiệp

[Chuyên Lão Khoa]

"Bàn tay chuột" là cách gọi dân dã của hội chứng ống cổ tay (Carpal Tunnel Syndrome), một bệnh lý phổ biến gây ra do chèn ép dây thần kinh giữa ở cổ tay. Dây thần kinh này điều khiển cảm giác và vận động của một phần bàn tay, đặc biệt là ngón cái, ngón trỏ, ngón giữa và một nửa ngón đeo nhẫn.

Điều quan trọng cần hiểu là không chỉ những người dùng chuột máy tính mới mắc bệnh này. Bất kỳ công việc nào phải vận động cổ tay lặp đi lặp lại, kéo dài hoặc dùng lực mạnh như công nhân lắp ráp, đầu bếp, thợ mộc, người làm việc nhà hay nhân viên văn phòng đều có nguy cơ cao.

Triệu chứng điển hình của bàn tay chuột

• Tê hoặc ngứa ran ở ba ngón rưỡi: ngón cái, ngón trỏ, ngón giữa và nửa ngón đeo nhẫn gần ngón giữa.
• Đau cổ tay, cảm giác "châm chích" hoặc nóng rát.
• Cảm giác yếu tay, khó cầm nắm đồ vật, dễ làm rơi.
• Trong trường hợp nặng: teo cơ ngón cái, bàn tay không còn linh hoạt, có thể dẫn đến tàn tật vĩnh viễn nếu không được điều trị.

Vì sao cần đưa “bàn tay chuột” vào danh mục bệnh nghề nghiệp?

Trung Quốc mới đây đã chính thức công nhận “bàn tay chuột” là bệnh nghề nghiệp, phản ánh đúng thực tế: đây là một chấn thương tích lũy do đặc thù công việc gây ra, đặc biệt trong môi trường lao động công nghiệp và công nghệ.

Việc đưa vào danh mục bệnh nghề nghiệp:

• Bảo vệ quyền lợi người lao động: được hưởng bảo hiểm, nghỉ điều trị, bồi thường hợp lý.
• Nâng cao nhận thức cộng đồng về phòng ngừa và điều trị sớm.
• Thúc đẩy cải thiện môi trường làm việc, ví dụ: thiết kế chuột, bàn phím công thái học; nhắc nhở nghỉ ngơi định kỳ.

Mặc dù hiện tại, quy định chỉ áp dụng cho công nhân lao động tay chân, các chuyên gia cảnh báo rằng nhân viên văn phòng cũng có nguy cơ cao, và cần có biện pháp phòng ngừa chủ động.

Điều trị “bàn tay chuột” như thế nào?

Tùy mức độ, điều trị được chia thành 3 giai đoạn:

1. Giai đoạn nhẹ (mới khởi phát):

- Nghỉ ngơi, hạn chế vận động cổ tay quá mức.
- Thực hiện các bài tập giãn cơ, xoa bóp nhẹ nhàng.
- Điều chỉnh tư thế làm việc.

2. Giai đoạn trung bình:

- Dùng thuốc chống viêm, giảm đau, vitamin nhóm B.
- Đeo nẹp cổ tay ban đêm để giảm chèn ép thần kinh.
- Châm cứu, vật lý trị liệu, tiêm kháng viêm tại chỗ (nếu cần).

3. Giai đoạn nặng hoặc không đáp ứng điều trị bảo tồn:

- Phẫu thuật giải phóng dây thần kinh giữa (phẫu thuật mở ống cổ tay).
- Mục tiêu: giảm áp lực lên dây thần kinh, phục hồi chức năng tay.

Phân biệt với bệnh lý khác (ví dụ: thoái hóa đốt sống cổ)

Nhiều người nhầm lẫn “bàn tay chuột” với bệnh thoái hóa đốt sống cổ. Cách phân biệt đơn giản:

- Nếu cơn tê bắt đầu từ vai, lan xuống bàn tay → có thể là thoái hóa cột sống cổ.
- Nếu chỉ tê ở ngón tay và cổ tay → nghi ngờ hội chứng ống cổ tay.

Để xác định chính xác, cần:

Chụp cộng hưởng từ MRI cổ tay: phát hiện phù nề, chèn ép.

Điện cơ (EMG): kiểm tra tổn thương dây thần kinh.

Cách phòng ngừa “bàn tay chuột” hiệu quả

Giữ tư thế đúng khi làm việc:
- Cổ tay thẳng, khuỷu gập 90 độ.
- Dùng toàn bộ cánh tay để di chuyển chuột, tránh chỉ dùng cổ tay.

Nghỉ giải lao thường xuyên:
- Quy tắc 20-20: sau mỗi 20 phút làm việc, nghỉ 20 giây để cử động tay.
- Đứng dậy đi lại mỗi giờ.
- Sử dụng thiết bị công thái học:
- Chuột máy tính, bàn phím, đệm cổ tay thiết kế giảm áp lực.

Tránh dùng lực mạnh khi thao tác:

- Nhấn nhẹ nhàng khi gõ phím, nhấp chuột.
- Tập luyện cổ tay hàng ngày: Bài tập nắm – thả tay, xoay cổ tay, kéo căng nhẹ nhàng.

Lời khuyên cuối cùng: Nếu bạn có dấu hiệu tê, đau cổ tay hoặc ngón tay, không nên chủ quan. Cần khám bác sĩ chuyên khoa thần kinh hoặc chỉnh hình càng sớm càng tốt. Phát hiện sớm, điều trị đúng cách sẽ giúp phục hồi hoàn toàn và tránh biến chứng tàn tật không mong muốn.