Đoạn Video
Ảnh
Minh Phương
Thành viên nổi tiếng
Ngoài sự quan tâm đặt tên tỉnh, thành như thế nào sau sáp nhập, người dân và giới chuyên gia hết sức quan tâm đến việc đặt tên phường và đường.
Dù vậy, giới chuyên gia cho rằng nếu có chiến lược quy hoạch, sắp xếp, tổ chức lại bài bản sau cuộc "cách mạng" tổ chức lại bộ máy, các địa phương mới sẽ có hệ thống tên đường, tên phường quy củ và có ý nghĩa bản sắc văn hóa, lịch sử của vùng đất.
Phường theo số ghi địa chỉ thế nào nếu không còn quận?
Sắp tới TP.HCM sáp nhập với một số tỉnh, bỏ chính quyền cấp huyện, tổ chức lại cấp xã (sáp nhập các xã, phường lại với nhau) sẽ đặt ra việc đặt tên chính quyền cấp cơ sở như thế nào để vừa không mất đi các tên gọi có giá trị văn hóa - lịch sử, vừa thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp và đặc biệt là tránh trùng lắp.
Hiện tại TP.HCM có 22 quận, huyện và TP Thủ Đức với tổng cộng 273 phường, xã. Trong đó có đến 11 quận, huyện đặt tên các phường, xã theo số đếm là quận 3, quận 4, quận 5, quận 6, quận 7, quận 8, quận 10, quận 11, quận Bình Thạnh, quận Tân Bình, quận Phú Nhuận. Khi bỏ đơn vị hành chính cấp huyện, trong cùng TP.HCM có các phường có cùng tên gọi, việc đặt lại tên do đó cần tính đến.
Cũng có những nơi lâu nay tên phường được đặt theo tên chữ, nay sáp nhập các phường, xã lại để tổ chức thành cấp cơ sở sẽ có nhiều tên gọi gắn liền với người dân bị mất đi. Việc giữ lại, bỏ đi tên nào được người dân rất quan tâm.
Như chị Tuyết Trinh (46 tuổi), chủ tiệm tạp hóa ở phường 5 (quận Bình Thạnh), thắc mắc: Nếu bỏ cấp quận, hệ thống địa chỉ chỉ còn lại "phường 5, TP.HCM" thì làm sao biết được đó là phường nào? Nhất là lúc làm sổ đỏ, khai sinh, hộ khẩu mà tên phường trùng, lỡ hồ sơ bị gửi nhầm qua một phường khác rắc rối lắm.
Chị Trinh đề xuất rằng TP.HCM cần tính đến phương án đổi luôn tên phường, thay vì chỉ đánh số.
"Các phường có thể được đặt theo tên địa danh đặc trưng như phường Võ Thị Sáu, Bến Nghé... Hoặc nếu vẫn giữ số, cần thêm mã phân biệt, như phường 5.BT cho quận Bình Thạnh và phường 5.Q3 cho quận 3", chị Trinh nói thêm.
Sau sáp nhập còn loạn số nhà, tên đường?
Ma trận số nhà, tên đường luôn tồn tại lâu nay ở những đô thị lớn như TP.HCM. Trong cùng thành phố nhưng có nhiều đường và phường trùng tên với nhau. Có tuyến đường như Điện Biên Phủ, Nguyễn Thị Minh Khai, Phạm Văn Đồng, Phan Văn Trị... chạy dài qua nhiều quận, huyện. Có nhiều tuyến đường được đặt tên trùng nhau ở các quận, huyện khác nhau. Thực trạng loạn số nhà, tên đường gây khó khăn cho người dân.
Ông Đoàn Chác Nguyên (53 tuổi), người đã có kinh nghiệm lái xe taxi gần 20 năm nay, cho biết câu chuyện đường sá tại TP.HCM đôi lúc cũng khiến ông lúng túng.
Ngồi trên chiếc taxi đang đậu chờ khách ở quận 1, ông Nguyên chỉ tay về phía tấm bảng đường Nguyễn Du cho hay tại TP.HCM, đi từ quận 1 ra đến ngoại thành TP Thủ Đức cũng gặp lại đường Nguyễn Du. Thực tế có tới ba đường Nguyễn Du nằm tại quận 1, quận Gò Vấp và TP Thủ Đức.
Ngán ngẩm nhất với ông Nguyên là khi chở khách ở đường Trần Hưng Đạo. Ông nhớ lại có lần được tổng đài thông báo đón khách trên đường Trần Hưng Đạo đoạn qua quận 5, khi đó ông đang đậu ở khu vực Bệnh viện Răng Hàm Mặt TP.HCM (quận 5) chạy thẳng một mạch đến quận 1 đón khách, đến nơi mới tá hỏa là nhầm đường.
"Tụi tôi lái taxi đa phần đã rành đường hết, không dùng map nên đôi lúc cũng hơi tự tin thái quá. Đợt đó phải gọi điện thoại lại cho khách hỏi kỹ bởi số nhà khách cho Trần Hưng Đạo quận 1 cũng có mà Trần Hưng Đạo quận 5 cũng y hệt" - ông Nguyên nhớ lại và cho rằng khi tổ chức lại hệ thống hành chánh thì cần khắc phục những hạn chế như thế này, tránh phiền hà cho dân.
Còn với ông Huỳnh Văn Nghĩa (50 tuổi, sinh ra ở TP.HCM vào năm 1975) cũng từng chứng kiến hàng loạt tên đường được đổi. Song theo ông, vẫn còn nhiều tuyến đường khiến người dân, đặc biệt là những người không sống tại TP.HCM, tìm đỏ mắt.
Ông Nghĩa ở phường 15 (quận Phú Nhuận), nhớ lại 3 năm trước có một người thân từ nước ngoài về Việt Nam chơi, ông Nghĩa cho số nhà của mình trên đường Nguyễn Trường Tộ (quận Phú Nhuận) để người này đón taxi tới. "Ai dè đâu ổng bắt qua Nguyễn Trường Tộ nào ở Tân Phú á, ổng chụp hình cái số nhà y chang, mà đó không phải nhà mình", ông Nghĩa nhớ lại.
Hay trớ trêu như câu chuyện của chị Nguyễn Thị Thanh Phương (28 tuổi, ngụ quận 5). Chị Phương kinh doanh online, thường xuyên phải đặt shipper giao hàng cho khách nhưng nhiều lần không giấu nổi sự bực bội khi phải giải thích với shipper về địa chỉ nhà mình trên đường Nguyễn Thị Nhỏ.
Chị kể có lần người giao hàng gọi báo đã đến nơi nhưng chị không thấy ai. Hóa ra anh shipper đang đứng ở một con đường khác, dù cùng tên nhưng cách nhà chị đến gần cả cây số.
Chị giải thích đường Nguyễn Thị Nhỏ khu chị nằm ở hai phường khác nhau, bên kia đường là phường 2 (quận 6) còn bên này đường là phường 14 (quận 5) nên nếu không phải shipper trong khu vực thì rất dễ nhầm lẫn.
"Nhưng trên app đa phần chỉ định vị tới vị trí của mình chứ không chi tiết được số nhà, nếu tài xế chỉ xem tên đường thì rất dễ đi lố", chị Phương cho biết thêm.
Chuẩn hóa tên gọi trước khi yêu cầu dân sửa đổi giấy tờ
TS Nguyễn Thị Thiện Trí - giảng viên Trường đại học Luật TP.HCM - cho rằng lâu nay sau khi sáp nhập các đơn vị hành chính hay đổi tên đường, chính quyền thường yêu cầu người dân và doanh nghiệp sớm sửa đổi, chỉnh sửa các giấy tờ, hồ sơ liên quan.
Tuy nhiên đợt sắp xếp bộ máy này ở quy mô rất lớn, bao gồm sáp nhập cả tỉnh, bỏ huyện và tổ chức sáp nhập cả xã phường, cho nên cũng phải có cuộc "đại cách mạng" tổ chức lại tên phường, tên đường quy củ, bài bản, khoa học và thuận lợi cho các giao dịch.
Do vậy nghị quyết Quốc hội, Chính phủ có thể cho phép người dân và doanh nghiệp giao dịch địa chỉ cũ (có ghi chú địa chỉ mới sau sáp nhập) trong thời gian 1-2 năm.
Trong khoảng thời gian này, các cơ quan chính quyền sẽ sắp xếp, tính toán lại tên gọi các phường xã, tổ chức lại tên đường cho cả toàn bộ đơn vị hành chính mới cho bài bản rồi mới tổ chức sửa đổi, điều chỉnh giấy tờ cho người dân.
Bà Trí cho hay hiện nay nhiều phường, xã trên địa bàn TP.HCM có tên phường 1, 2, 3; chưa kể nếu sáp nhập thêm một số tỉnh, thành lân cận vào sẽ có nhiều phường ở các địa phương này trùng tên số. Trong khi đó nhiều phường tên chữ ở quận, huyện sẽ sáp nhập và phải lựa chọn một tên. Như vậy sẽ có những tên phường, xã có thể mất đi.
Để tránh việc nhiều tên gọi thân thuộc mất đi, có thể sử dụng quỹ tên gọi để đặt cho các cơ sở. Ví dụ quận 1 hiện nay có 10 phường tên chữ, nếu sắp xếp còn 2 đơn vị cơ sở có thể đặt tên Bến Nghé và Bến Thành. Những tên gọi khác như Cô Giang, Cầu Ông Lãnh, Cầu Kho... có thể nghiên cứu cho các đơn vị cơ sở ở khu vực quận 3, quận 5 (hiện đặt theo số)...
"Tên gọi được giữ lại nên lựa chọn những tên gọi có tính văn hóa, lịch sử gắn liền với vùng đất và quen thuộc với người dân; tránh những tên gọi vô hồn, không có giá trị như phường 1, 2, 3", bà Trí chia sẻ.
Riêng về tên đường, bà Trí cho rằng đây cũng là cơ hội để tổ chức lại tên đường cho quy củ, bài bản, dễ nhận biết. Những tuyến đường kéo dài nhiều quận, hay một tên được đặt cho nhiều tuyến đường cần được xem xét theo hướng giữ lại tên cho một tuyến, các tuyến khác đặt lại tên.
Nhìn ở góc độ văn hóa, PGS.TS Tôn Nữ Quỳnh Trân - giám đốc Trung tâm Nghiên cứu đô thị và phát triển - chia sẻ khi tổ chức lại bộ máy chính quyền phải chấp nhận có những tên gọi đơn vị hành chính tỉnh, huyện, xã bị mất đi. Nhưng phải cố gắng giữ lại những tên gọi gắn liền với vùng đất, sự phát triển, văn hóa và có giá trị lịch sử. "Không nên xóa sạch trơn, tên gọi nào có giá trị nên giữ", bà Trân nói.
Nhiều phường có tên số, khi bỏ cấp quận nếu không có phương án xử lý sẽ xảy ra trùng lắp - Ảnh: AN VI
Dù vậy, giới chuyên gia cho rằng nếu có chiến lược quy hoạch, sắp xếp, tổ chức lại bài bản sau cuộc "cách mạng" tổ chức lại bộ máy, các địa phương mới sẽ có hệ thống tên đường, tên phường quy củ và có ý nghĩa bản sắc văn hóa, lịch sử của vùng đất.
Phường theo số ghi địa chỉ thế nào nếu không còn quận?
Sắp tới TP.HCM sáp nhập với một số tỉnh, bỏ chính quyền cấp huyện, tổ chức lại cấp xã (sáp nhập các xã, phường lại với nhau) sẽ đặt ra việc đặt tên chính quyền cấp cơ sở như thế nào để vừa không mất đi các tên gọi có giá trị văn hóa - lịch sử, vừa thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp và đặc biệt là tránh trùng lắp.
Hiện tại TP.HCM có 22 quận, huyện và TP Thủ Đức với tổng cộng 273 phường, xã. Trong đó có đến 11 quận, huyện đặt tên các phường, xã theo số đếm là quận 3, quận 4, quận 5, quận 6, quận 7, quận 8, quận 10, quận 11, quận Bình Thạnh, quận Tân Bình, quận Phú Nhuận. Khi bỏ đơn vị hành chính cấp huyện, trong cùng TP.HCM có các phường có cùng tên gọi, việc đặt lại tên do đó cần tính đến.
Cũng có những nơi lâu nay tên phường được đặt theo tên chữ, nay sáp nhập các phường, xã lại để tổ chức thành cấp cơ sở sẽ có nhiều tên gọi gắn liền với người dân bị mất đi. Việc giữ lại, bỏ đi tên nào được người dân rất quan tâm.
Như chị Tuyết Trinh (46 tuổi), chủ tiệm tạp hóa ở phường 5 (quận Bình Thạnh), thắc mắc: Nếu bỏ cấp quận, hệ thống địa chỉ chỉ còn lại "phường 5, TP.HCM" thì làm sao biết được đó là phường nào? Nhất là lúc làm sổ đỏ, khai sinh, hộ khẩu mà tên phường trùng, lỡ hồ sơ bị gửi nhầm qua một phường khác rắc rối lắm.
Chị Trinh đề xuất rằng TP.HCM cần tính đến phương án đổi luôn tên phường, thay vì chỉ đánh số.
"Các phường có thể được đặt theo tên địa danh đặc trưng như phường Võ Thị Sáu, Bến Nghé... Hoặc nếu vẫn giữ số, cần thêm mã phân biệt, như phường 5.BT cho quận Bình Thạnh và phường 5.Q3 cho quận 3", chị Trinh nói thêm.
Sau sáp nhập còn loạn số nhà, tên đường?
Ma trận số nhà, tên đường luôn tồn tại lâu nay ở những đô thị lớn như TP.HCM. Trong cùng thành phố nhưng có nhiều đường và phường trùng tên với nhau. Có tuyến đường như Điện Biên Phủ, Nguyễn Thị Minh Khai, Phạm Văn Đồng, Phan Văn Trị... chạy dài qua nhiều quận, huyện. Có nhiều tuyến đường được đặt tên trùng nhau ở các quận, huyện khác nhau. Thực trạng loạn số nhà, tên đường gây khó khăn cho người dân.
Ông Đoàn Chác Nguyên (53 tuổi), người đã có kinh nghiệm lái xe taxi gần 20 năm nay, cho biết câu chuyện đường sá tại TP.HCM đôi lúc cũng khiến ông lúng túng.
Ngồi trên chiếc taxi đang đậu chờ khách ở quận 1, ông Nguyên chỉ tay về phía tấm bảng đường Nguyễn Du cho hay tại TP.HCM, đi từ quận 1 ra đến ngoại thành TP Thủ Đức cũng gặp lại đường Nguyễn Du. Thực tế có tới ba đường Nguyễn Du nằm tại quận 1, quận Gò Vấp và TP Thủ Đức.
Ngán ngẩm nhất với ông Nguyên là khi chở khách ở đường Trần Hưng Đạo. Ông nhớ lại có lần được tổng đài thông báo đón khách trên đường Trần Hưng Đạo đoạn qua quận 5, khi đó ông đang đậu ở khu vực Bệnh viện Răng Hàm Mặt TP.HCM (quận 5) chạy thẳng một mạch đến quận 1 đón khách, đến nơi mới tá hỏa là nhầm đường.
"Tụi tôi lái taxi đa phần đã rành đường hết, không dùng map nên đôi lúc cũng hơi tự tin thái quá. Đợt đó phải gọi điện thoại lại cho khách hỏi kỹ bởi số nhà khách cho Trần Hưng Đạo quận 1 cũng có mà Trần Hưng Đạo quận 5 cũng y hệt" - ông Nguyên nhớ lại và cho rằng khi tổ chức lại hệ thống hành chánh thì cần khắc phục những hạn chế như thế này, tránh phiền hà cho dân.
Còn với ông Huỳnh Văn Nghĩa (50 tuổi, sinh ra ở TP.HCM vào năm 1975) cũng từng chứng kiến hàng loạt tên đường được đổi. Song theo ông, vẫn còn nhiều tuyến đường khiến người dân, đặc biệt là những người không sống tại TP.HCM, tìm đỏ mắt.
Ông Nghĩa ở phường 15 (quận Phú Nhuận), nhớ lại 3 năm trước có một người thân từ nước ngoài về Việt Nam chơi, ông Nghĩa cho số nhà của mình trên đường Nguyễn Trường Tộ (quận Phú Nhuận) để người này đón taxi tới. "Ai dè đâu ổng bắt qua Nguyễn Trường Tộ nào ở Tân Phú á, ổng chụp hình cái số nhà y chang, mà đó không phải nhà mình", ông Nghĩa nhớ lại.
Hay trớ trêu như câu chuyện của chị Nguyễn Thị Thanh Phương (28 tuổi, ngụ quận 5). Chị Phương kinh doanh online, thường xuyên phải đặt shipper giao hàng cho khách nhưng nhiều lần không giấu nổi sự bực bội khi phải giải thích với shipper về địa chỉ nhà mình trên đường Nguyễn Thị Nhỏ.
Chị kể có lần người giao hàng gọi báo đã đến nơi nhưng chị không thấy ai. Hóa ra anh shipper đang đứng ở một con đường khác, dù cùng tên nhưng cách nhà chị đến gần cả cây số.
Chị giải thích đường Nguyễn Thị Nhỏ khu chị nằm ở hai phường khác nhau, bên kia đường là phường 2 (quận 6) còn bên này đường là phường 14 (quận 5) nên nếu không phải shipper trong khu vực thì rất dễ nhầm lẫn.
"Nhưng trên app đa phần chỉ định vị tới vị trí của mình chứ không chi tiết được số nhà, nếu tài xế chỉ xem tên đường thì rất dễ đi lố", chị Phương cho biết thêm.
Có đến 4 đường mang tên Nguyễn Trường Tộ tại TP.HCM - Ảnh: A.V.
Chuẩn hóa tên gọi trước khi yêu cầu dân sửa đổi giấy tờ
TS Nguyễn Thị Thiện Trí - giảng viên Trường đại học Luật TP.HCM - cho rằng lâu nay sau khi sáp nhập các đơn vị hành chính hay đổi tên đường, chính quyền thường yêu cầu người dân và doanh nghiệp sớm sửa đổi, chỉnh sửa các giấy tờ, hồ sơ liên quan.
Tuy nhiên đợt sắp xếp bộ máy này ở quy mô rất lớn, bao gồm sáp nhập cả tỉnh, bỏ huyện và tổ chức sáp nhập cả xã phường, cho nên cũng phải có cuộc "đại cách mạng" tổ chức lại tên phường, tên đường quy củ, bài bản, khoa học và thuận lợi cho các giao dịch.
Do vậy nghị quyết Quốc hội, Chính phủ có thể cho phép người dân và doanh nghiệp giao dịch địa chỉ cũ (có ghi chú địa chỉ mới sau sáp nhập) trong thời gian 1-2 năm.
Trong khoảng thời gian này, các cơ quan chính quyền sẽ sắp xếp, tính toán lại tên gọi các phường xã, tổ chức lại tên đường cho cả toàn bộ đơn vị hành chính mới cho bài bản rồi mới tổ chức sửa đổi, điều chỉnh giấy tờ cho người dân.
Bà Trí cho hay hiện nay nhiều phường, xã trên địa bàn TP.HCM có tên phường 1, 2, 3; chưa kể nếu sáp nhập thêm một số tỉnh, thành lân cận vào sẽ có nhiều phường ở các địa phương này trùng tên số. Trong khi đó nhiều phường tên chữ ở quận, huyện sẽ sáp nhập và phải lựa chọn một tên. Như vậy sẽ có những tên phường, xã có thể mất đi.
Để tránh việc nhiều tên gọi thân thuộc mất đi, có thể sử dụng quỹ tên gọi để đặt cho các cơ sở. Ví dụ quận 1 hiện nay có 10 phường tên chữ, nếu sắp xếp còn 2 đơn vị cơ sở có thể đặt tên Bến Nghé và Bến Thành. Những tên gọi khác như Cô Giang, Cầu Ông Lãnh, Cầu Kho... có thể nghiên cứu cho các đơn vị cơ sở ở khu vực quận 3, quận 5 (hiện đặt theo số)...
"Tên gọi được giữ lại nên lựa chọn những tên gọi có tính văn hóa, lịch sử gắn liền với vùng đất và quen thuộc với người dân; tránh những tên gọi vô hồn, không có giá trị như phường 1, 2, 3", bà Trí chia sẻ.
Riêng về tên đường, bà Trí cho rằng đây cũng là cơ hội để tổ chức lại tên đường cho quy củ, bài bản, dễ nhận biết. Những tuyến đường kéo dài nhiều quận, hay một tên được đặt cho nhiều tuyến đường cần được xem xét theo hướng giữ lại tên cho một tuyến, các tuyến khác đặt lại tên.
Nhìn ở góc độ văn hóa, PGS.TS Tôn Nữ Quỳnh Trân - giám đốc Trung tâm Nghiên cứu đô thị và phát triển - chia sẻ khi tổ chức lại bộ máy chính quyền phải chấp nhận có những tên gọi đơn vị hành chính tỉnh, huyện, xã bị mất đi. Nhưng phải cố gắng giữ lại những tên gọi gắn liền với vùng đất, sự phát triển, văn hóa và có giá trị lịch sử. "Không nên xóa sạch trơn, tên gọi nào có giá trị nên giữ", bà Trân nói.
