Đề thi học sinh giỏi quốc gia Ngữ văn có gây khó cho học sinh vì tính trừu tượng?

[Cindy Nguyễn]

Đề thi học sinh giỏi quốc gia môn Ngữ văn yêu cầu thí sinh viết bài văn nghị luận về chủ đề “Lắng nghe sự thinh lặng” thực sự là một thử thách không nhỏ đối với các thí sinh, nhất là khi đây là một khái niệm trừu tượng và không dễ dàng giải thích. Việc kết hợp giữa một đoạn trích của James Lovelock và yêu cầu nghị luận về sự thinh lặng, một yếu tố mà không phải ai cũng dễ dàng nhận diện và lý giải, đặt ra yêu cầu cao về khả năng tư duy, sự sáng tạo cũng như sự nhạy cảm văn hóa của người viết.

Theo giáo viên dạy Ngữ văn, khái niệm "sự thinh lặng" không chỉ là không gian yên tĩnh hay sự im lặng thông thường mà còn là sự nhận thức sâu sắc về những biến đổi, những gì diễn ra trong cuộc sống mà không ồn ào, không phô trương. "Lắng nghe sự thinh lặng" có thể hiểu là khả năng cảm nhận những điều đang âm thầm diễn ra trong cuộc sống, những sự thay đổi tĩnh lặng nhưng vô cùng quan trọng, từ sự thay đổi trong thiên nhiên, xã hội cho đến những cảm xúc, suy nghĩ bên trong mỗi con người.

Đề thi này có thể khiến học sinh phải suy ngẫm về nhiều vấn đề, từ việc nhận diện và lắng nghe những dấu hiệu tinh tế trong cuộc sống hàng ngày, cho đến việc hiểu rõ hơn về bản chất của sự tĩnh lặng – một yếu tố quan trọng trong đời sống tinh thần và sự phát triển cá nhân. Mặc dù khá trừu tượng, nhưng chính sự trừu tượng này lại giúp thí sinh thể hiện sự sáng tạo, khả năng tư duy độc lập và bày tỏ quan điểm cá nhân một cách sâu sắc.

Đề thi này không chỉ là bài kiểm tra kiến thức văn học mà còn là một cơ hội để học sinh thể hiện cái nhìn của mình về thế giới, về những giá trị mà có thể ít người chú ý đến. Đây cũng là một cách để khuyến khích học sinh nhìn nhận và trân trọng những gì không nói ra, những điều không thấy rõ, từ đó phát triển sự nhạy bén và tinh tế trong cảm nhận cuộc sống.