Giá điện hai thành phần: Sẽ áp dụng từ 2026, giá sẽ thay đổi như thế nào?

Cindy Nguyễn · 09:42:34

Từ năm 2026, giá điện sẽ thay đổi như thế nào?

Bắt đầu từ ngày 1-1-2026, Việt Nam sẽ thí điểm áp dụng cơ chế giá điện hai thành phần. Giai đoạn đầu sẽ áp dụng cho các doanh nghiệp sử dụng điện nhiều, sau đó mới mở rộng dần ra toàn bộ khách hàng.

Hiểu một cách đơn giản, thay vì chỉ trả tiền dựa trên số điện tiêu thụ (kWh), doanh nghiệp sẽ trả thêm một khoản phí cố định hàng tháng, gọi là giá công suất – tức là phần chi phí để duy trì hệ thống cấp điện theo công suất mà khách hàng đăng ký. Cơ chế này tương tự như đăng ký gói cước cố định trong viễn thông.

Doanh nghiệp lo ngại chi phí sẽ tăng

Nhiều doanh nghiệp bày tỏ lo ngại:

“Trước giờ chúng tôi chỉ trả tiền điện theo sản lượng tiêu thụ. Nhưng với cơ chế mới, ngoài tiền điện, còn phải trả thêm chi phí công suất. Điều này có thể khiến tổng chi phí điện tăng, nhất là với các nhà máy cần công suất lớn dù tiêu thụ điện không nhiều”, đại diện một công ty sản xuất linh kiện điện tử cho biết.

Do chưa có hướng dẫn cụ thể, doanh nghiệp vẫn đang chờ đợi thông tin chính thức trước khi đưa ra các điều chỉnh phù hợp.

Hạ tầng phải thông minh mới áp dụng được

Để áp dụng được cơ chế mới, hệ thống đo đếm điện năng phải hiện đại và đồng bộ. Theo thống kê, hiện đã có hơn 708.500 công tơ điện tử ba pha được lắp đặt cho các khách hàng sản xuất, đủ điều kiện để bắt đầu thí điểm.

Trong nhóm doanh nghiệp sản xuất, có khoảng 6.000 cơ sở đủ điều kiện áp dụng cơ chế giá điện mới này – chiếm hơn 50% số lượng doanh nghiệp sản xuất và chiếm đến 70% sản lượng điện tiêu thụ.

Lộ trình triển khai cụ thể

Bộ Công Thương dự kiến triển khai theo 4 giai đoạn:

Khảo sát & chuẩn bị (2024–2025): Thu thập dữ liệu, đề xuất phương án và đánh giá tác động.
Thí điểm trên giấy (1-2026 đến 6-2026): Phát hành hóa đơn song song, chưa thu tiền thật.
Thử nghiệm thực tế (7-2026 đến 7-2027): Thanh toán thật, đánh giá hành vi sử dụng, phản ứng khách hàng và doanh thu.
Mở rộng áp dụng (từ 8-2027): Rà soát, điều chỉnh và nhân rộng ra các nhóm khách hàng khác.

Tăng cạnh tranh và minh bạch thị trường điện

Ông Hà Đăng Sơn – Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu năng lượng và Tăng trưởng xanh – cho rằng:

“Giá điện hai thành phần là công cụ quan trọng để tăng tính minh bạch, cạnh tranh cho thị trường điện. Khách hàng sẽ chủ động chọn công suất, chọn nhà cung cấp – như chọn nhà mạng viễn thông. Khi đó, không còn chuyện trợ giá hay bù chéo giữa các nhóm khách hàng”.

Tuy nhiên, điều kiện tiên quyết là phải có hạ tầng điện thông minh: công tơ điện tử chính xác, kết nối dữ liệu đầy đủ, có thể xác định rõ ai là người bán – người mua. Ví dụ: một doanh nghiệp ở miền Bắc có thể mua điện từ nhà cung cấp ở miền Nam nếu hệ thống cho phép.

Giá điện hai thành phần là một bước tiến quan trọng hướng đến thị trường điện cạnh tranh, minh bạch hơn. Tuy nhiên, việc triển khai sẽ cần có lộ trình rõ ràng, hạ tầng hiện đại, và chính sách minh bạch để tránh gây sốc chi phí cho doanh nghiệp và người dân.

mazawa2010 · 10:13:27

Việc chuyển sang cơ chế tính giá điện hai thành phần (gồm phần cố định và phần biến đổi theo mức sử dụng) về bản chất có thể giúp minh bạch hơn, phản ánh đúng chi phí sản xuất – truyền tải – phân phối điện. Đây cũng là xu hướng nhiều quốc gia áp dụng để khuyến khích tiết kiệm năng lượng và sử dụng điện hợp lý.
Tuy nhiên, điều người dân lo ngại là: phần “cố định” sẽ được tính như thế nào, có hợp lý với từng nhóm đối tượng không? Với hộ nghèo, hộ thu nhập thấp hay hộ ở nông thôn, nếu khoản cố định cao sẽ trở thành gánh nặng. Còn với doanh nghiệp, chi phí điện là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến giá thành sản phẩm, nên bất kỳ thay đổi nào cũng dễ gây phản ứng dây chuyền.