Giám sát các khoản thu đầu năm học thế nào?

[Cô giáo Vân]

Ảnh trên mạng một phụ huynh chụp sau buổi họp phụ huynh, về các khoản thu đầu năm học

Dưới đây là nguyên văn bài đăng trên fanpage Thông tin Chính phủ:

CẦN SIẾT CHẶT GIÁM SÁT

Dù Bộ GD&ĐT đã quy định rõ 10 khoản cấm thu và từ năm học 2025–2026 học sinh công lập được miễn hoàn toàn học phí, nhưng nhiều phụ huynh vẫn phản ánh tình trạng trường học thu đủ loại quỹ bất hợp lý.
Từ tiền vệ sinh, bảo dưỡng điều hòa đến mua sắm tivi, máy chiếu…, gánh nặng tài chính vẫn đè lên vai gia đình học sinh, khiến chính sách nhân văn khó phát huy trọn vẹn.
---

Gửi email đến Thông tin Chính phủ:
Tại phường Bến Thành, TPHCM, một số phụ huynh phản ánh nhà trường thu nhiều khoản quỹ không rõ ràng, gây bức xúc ngay trong buổi họp đầu năm.
“Nhà nước đã miễn học phí, nhưng phụ huynh vẫn bị yêu cầu đóng thêm các khoản không hợp lý. Chúng tôi mong các cơ quan quản lý kiểm tra, chấn chỉnh để tránh tình trạng biến tướng, gánh nặng vẫn đặt lên vai gia đình học sinh”, một phụ huynh chia sẻ.
Tại Hà Nội, phụ huynh có con học Trường Tiểu học ở xã Hưng Đạo phản ánh: nhà trường yêu cầu mỗi học sinh đóng 200.000 đồng/năm cho khoản “thuê điều hòa và đường dây điện” từ một doanh nghiệp bên ngoài.
“Nếu trường cần mua sắm điều hòa thì phụ huynh có thể ủng hộ, nhưng bắt nộp tiền thuê thiết bị từ bên ngoài thì rất vô lý”, vị phụ huynh này bức xúc.
Một phụ huynh khác tại Hải Phòng cho biết có trường còn thu 200.000 đồng/học sinh/năm cho khoản “bảo dưỡng điều hòa”.
Trong khi đó, theo quy định, chi phí bảo dưỡng cơ sở vật chất thuộc trách nhiệm của nhà trường, không được phép chuyển sang phụ huynh.
Tại Cần Thơ, nhiều phụ huynh bức xúc trước việc trường học yêu cầu đóng tiền lắp camera tại phòng học và trong khuôn viên trường. Một phụ huynh có con học cả cấp 1 và cấp 2 phản ánh:
“Trong buổi họp phụ huynh, giáo viên đưa ra hai phương án: hoặc phụ huynh tự mang camera từ nhà đến giao cho giáo viên, hoặc gom tiền để nhà trường mua lắp đặt. Đây rõ ràng là trách nhiệm của đơn vị trường, không thể bắt phụ huynh gánh thay. Nếu hôm nay là camera, ngày mai có thể là máy tính, máy in, máy chiếu thì sao?”.
Phụ huynh này cho rằng, việc yêu cầu đóng tiền lắp camera vừa trái với quy định hiện hành, vừa đi ngược chủ trương miễn học phí nhằm giảm bớt gánh nặng kinh tế cho gia đình.
Vấn đề này đặt ra câu hỏi: vì sao hầu hết các trường trên địa bàn TP. Cần Thơ lại đồng loạt triển khai thu tiền như vậy, và có hay không sự chỉ đạo?
Không chỉ lắp đặt camera, một số nơi còn “sáng tạo” thêm các khoản ngoại khóa. Một phụ huynh khác phản ánh: những năm trước, mỗi tháng chỉ phải nộp hơn 100.000 đồng tiền học phí. Nay được miễn học phí thì nhà trường lại mở ra các lớp ngoại khóa, thu từ 310.000 đồng/tháng trở lên.
“Giáo viên nói là tự nguyện, nhưng nếu không đăng ký thì lại gọi điện khuyên nên cho con tham gia, sợ bé ngồi ngoài sẽ ‘tội nghiệp’. Thực chất phụ huynh không có quyền lựa chọn, thành ra đóng ngoại khóa còn nhiều hơn tiền học phí trước đây”, phụ huynh bức xúc.
Không chỉ bậc tiểu học, các trường mầm non công lập cũng phát sinh nhiều khoản đóng góp. Tại một trường mẫu giáo của xã Tà Đùng, Lâm Đồng, phụ huynh liệt kê danh sách hàng chục khoản phải nộp: từ tiền vệ sinh, đồ dùng đồ chơi, bảo trì dụng cụ bếp, đến tiền mua tivi, khen thưởng, hội thi… với tổng số tiền lên tới hàng triệu đồng mỗi năm.
Đáng chú ý, không ít giáo viên cũng lâm vào thế khó. Một giáo viên chủ nhiệm cho biết: “Ban giám hiệu giao cho giáo viên kêu gọi phụ huynh mua sắm tivi, máy chiếu, rèm cửa… trị giá hàng chục triệu đồng/lớp. Nếu không triển khai, giáo viên bị nhắc nhở; còn nếu vận động thì rất ngại với phụ huynh, nhất là những gia đình khó khăn”.
Mặc dù được miễn học phí và tiền học thêm, phụ huynh vẫn cần đóng một số khoản theo quy định như: đồng phục, bảo hiểm y tế, tiền ăn và chăm sóc bán trú, quỹ lớp, học phẩm cho trẻ mầm non, nước uống cùng các dịch vụ trực tiếp phục vụ học tập, sinh hoạt của học sinh. Các khoản này phải được thu chi công khai, minh bạch, đúng mục đích và đảm bảo nguyên tắc "tự nguyện, thỏa thuận".
Đặc biệt, từ năm học 2025 – 2026, học sinh tiểu học tại Hà Nội sẽ được hỗ trợ tiền ăn bán trú với mức 20.000 đồng/ngày/học sinh ở khu vực thành thị và 30.000 đồng/ngày/học sinh tại các xã miền núi khó khăn.
Thực tế cho thấy, chính sách miễn học phí và siết chặt các khoản thu là chủ trương đúng đắn, được xã hội ủng hộ. Nhưng nếu các trường vẫn lạm thu bằng nhiều hình thức khác, gánh nặng tài chính đối với phụ huynh không những không giảm mà còn phát sinh phức tạp hơn.
Một phụ huynh gửi kiến nghị: “Nhà nước đã có chính sách miễn giảm học phí, nhưng các khoản thu chi khác lại tăng cao. Con tôi đi học 2 buổi/ngày nhưng lại tính theo tuần, cộng với nhiều khoản phát sinh cao hơn mọi năm. Với mức lương công nhân như chúng tôi thì rất khó chi trả. Nếu gia đình có 2–3 con cùng đi học mầm non thì càng thêm gánh nặng, không biết xoay xở ra sao”.
---

Các ý kiến từ các phụ huynh gửi về Thông tin Chính phủ đều chung mong muốn:
Bộ Giáo dục và Đào tạo, chính quyền địa phương cần có biện pháp kiểm tra, xử lý nghiêm những trường hợp thu sai quy định; đồng thời ban hành hướng dẫn cụ thể, minh bạch để phụ huynh, giáo viên và nhà trường cùng giám sát.
Để chính sách miễn học phí phát huy ý nghĩa thực chất, không chỉ Bộ GD&ĐT mà các Sở GD&ĐT địa phương cần tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm những trường hợp thu sai quy định.
Đồng thời, các trường phải công khai, minh bạch mọi khoản thu chi, đảm bảo đúng tinh thần tự nguyện.
Chỉ như vậy, phụ huynh mới yên tâm đồng hành cùng nhà trường, và niềm vui miễn học phí mới trọn vẹn.

Chính sách miễn học phí là một chủ trương nhân văn, thể hiện nỗ lực của Nhà nước trong việc giảm gánh nặng tài chính cho các gia đình. Tuy nhiên, để chính sách này thực sự có ý nghĩa, việc giám sát các khoản thu đầu năm học cá nhân tôi cho rằng cần được thực hiện nghiêm túc, thực chất và đúng trọng tâm.

Thực tế hiện nay cho thấy, các khoản như điều hòa, điện nước, máy chiếu, TV... mà phụ huynh gửi đến fanpage Thông tin Chính phủ ở trên tôi thấy bất hợp lý. Đơn giản vì cơ sở vật chất nhà trường tiêu chuẩn không có điều hòa, máy chiếu, nước uống. Phụ huynh muốn con có tiện nghi hơn phải đóng tiền để mua sắm là đương nhiên, và nhà trường cũng không thu khoản này.

Tuy nhiên, có những cái gọi là “tự nguyện” thực chất lại là áp lực ngầm: tiếng Anh liên kết. Ở các địa phương khác không biết thế nào, chứ ở Hà Nội thì nhiều loại tiếng Anh lắm, như:

Tiếng Anh tăng cường

Toán tiếng Anh

Khoa học tiếng Anh

STEM tiếng Anh

Mỗi chương trình thu tiền riêng, lên tới vài trăm ngàn đến gần triệu đồng/tháng/học sinh. Tuy nhiên, không có một cơ chế nào đánh giá chất lượng thực sự của các chương trình này, giáo viên bản ngữ cũng không được kiểm chứng rõ ràng về bằng cấp, năng lực sư phạm. Mỗi tuần học vài tiết, phụ huynh không thể biết con học gì, tiến bộ ra sao - chỉ thấy tiền vẫn đều đều được thu.

Muốn chính sách miễn học phí thực sự có giá trị, các cơ quan quản lý cần nhìn vào thực tế chứ không chỉ nghe báo cáo. Việc giám sát phải bao gồm cả những khoản “phụ huynh tự thu”, những chương trình “tự nguyện nhưng không ai dám từ chối”, và đặc biệt là các khoản liên kết giảng dạy chưa minh bạch.

Một số góp ý mong các bác ở trên Bộ đọc được ạ