Đoạn Video
Ảnh
Lê Nhã Linh
Thành viên nổi tiếng
Theo PGS.TS Nguyễn Thường Lạng, viên chức làm 8 tiếng trong ngày nhưng ngoài giờ, họ hoàn toàn có thể đóng góp thêm ở lĩnh vực khác, miễn là công việc chính được hoàn thành tốt, thậm chí phải “rất tốt”.
PGS.TS Nguyễn Thường Lạng - giảng viên cao cấp Viện Thương mại và Kinh tế quốc tế, Trường Đại học Kinh tế quốc dân trao đổi với PV VietNamNet về một số nội dung trong dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi).
Thưa ông, dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi) đề cập đến việc cho phép viên chức tham gia hoạt động của doanh nghiệp. Ông nhìn nhận thế nào về điểm mới này?
Thực tế, chuyện viên chức vừa làm việc trong cơ quan, vừa tham gia một số công việc bên ngoài - gọi là “chân trong, chân ngoài” vốn tồn tại từ lâu.
Tôi cho rằng nếu quản lý tốt thì điểm mới nói trên là cách để tránh lãng phí chất xám và năng lực. Viên chức làm 8 tiếng trong ngày nhưng ngoài giờ, họ hoàn toàn có thể đóng góp thêm ở lĩnh vực khác, miễn là công việc chính được hoàn thành tốt, thậm chí phải “rất tốt”.
Điều quan trọng là có cơ chế giám sát minh bạch. Công việc tại cơ quan phải được lượng hóa rõ ràng bằng bản mô tả công việc, bằng KPI. Còn công việc bên ngoài, viên chức cần kê khai minh bạch: làm ở đâu, làm gì, có vi phạm pháp luật, xung đột lợi ích hay không? Nếu họ tạo ra thu nhập cao thì Nhà nước thu thuế, đó cũng là nguồn lợi chung cho xã hội.
Vậy làm thế nào để tránh tình trạng viên chức quá tải, ảnh hưởng đến hiệu quả công việc chính khi họ được làm thêm?
Theo tôi cần có những quy định, khuyến cáo để viên chức biết cân bằng sức khỏe và trách nhiệm. Công việc chính phải được ưu tiên tuyệt đối. Ngoài giờ, tùy năng lực và sức khỏe, họ có thể làm thêm nhưng không nên làm quá sức. Đồng thời cũng phải có giới hạn về lĩnh vực làm thêm, để viên chức giữ gìn được hình ảnh, vị thế.
Ví dụ, viên chức lãnh đạo có thể tư vấn, tham gia nghiên cứu khoa học hoặc các hoạt động phù hợp chuyên môn. Nhưng với những công việc trái ngược hoàn toàn, dễ gây phản cảm trong mắt xã hội, thì họ cần cân nhắc, thậm chí giới hạn tham gia. Hình ảnh viên chức phải luôn gắn với sự chuẩn mực, liêm chính.
Thuế thu nhập sẽ điều tiết sự công bằng
Một vấn đề dư luận quan tâm là sự công bằng giữa viên chức lãnh đạo có nhiều cơ hội làm thêm và viên chức bình thường. Ông nghĩ sao về điều này?
Sự công bằng ở đây có thể được điều tiết qua thuế thu nhập cá nhân. Ai làm nhiều, thu nhập cao thì nộp thuế nhiều hơn. Ai ít cơ hội thì hưởng ở mức cơ bản. Đó là quy luật thị trường, khó có thể cào bằng. Điều quan trọng là mọi cơ hội phải minh bạch, không đặc quyền, đặc lợi.
Ông nhìn nhận thế nào về yêu cầu bảo đảm thu nhập tương xứng để viên chức không phải làm thêm bên ngoài?
Thu nhập là vấn đề quan trọng để viên chức yên tâm làm việc. Nếu không bảo đảm đời sống thì rất khó đòi hỏi viên chức làm việc tận tâm, liêm chính. Vì vậy, chế độ đãi ngộ, trong đó có thu nhập từ lương, phải đủ để họ không chỉ trang trải nhu cầu tối thiểu mà còn có động lực nâng cao trình độ, gắn bó với nghề.
Ở nhiều quốc gia, lương của công chức, viên chức được tính toán ở mức hợp lý để họ không bị cám dỗ bởi những lợi ích bên ngoài. Singapore là một ví dụ, họ trả lương cao và kèm theo đó là cơ chế kiểm soát chặt chẽ, khiến tham nhũng không có đất tồn tại.
Với Việt Nam, việc cải cách tiền lương theo hướng gắn thu nhập với năng lực, vị trí việc làm và mức độ cống hiến là rất cần thiết. Khi đó, viên chức vừa yên tâm công tác vừa có áp lực phấn đấu, cạnh tranh lành mạnh để nâng cao chất lượng phục vụ người dân và xã hội.
Ông kỳ vọng điều gì khi dự thảo Luật Viên chức mới được ban hành đi vào cuộc sống?
Tôi kỳ vọng Luật Viên chức (sửa đổi) sẽ tạo ra một hệ thống quản lý minh bạch hơn, giảm bớt tính hành chính, giấy tờ, thay vào đó là đánh giá thực chất. Viên chức sẽ phải phấn đấu bằng kết quả công việc chứ không còn dựa vào quan hệ hay thâm niên.
Nếu làm tốt, đội ngũ viên chức Việt Nam sẽ vừa tinh gọn vừa hiệu quả, vừa có môi trường để những người giỏi được phát huy năng lực, đóng góp nhiều hơn cho đất nước.
PGS.TS Nguyễn Thường Lạng - giảng viên cao cấp Viện Thương mại và Kinh tế quốc tế, Trường Đại học Kinh tế quốc dân trao đổi với PV VietNamNet về một số nội dung trong dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi).
PGS.TS Nguyễn Thường Lạng
Thưa ông, dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi) đề cập đến việc cho phép viên chức tham gia hoạt động của doanh nghiệp. Ông nhìn nhận thế nào về điểm mới này?
Thực tế, chuyện viên chức vừa làm việc trong cơ quan, vừa tham gia một số công việc bên ngoài - gọi là “chân trong, chân ngoài” vốn tồn tại từ lâu.
Tôi cho rằng nếu quản lý tốt thì điểm mới nói trên là cách để tránh lãng phí chất xám và năng lực. Viên chức làm 8 tiếng trong ngày nhưng ngoài giờ, họ hoàn toàn có thể đóng góp thêm ở lĩnh vực khác, miễn là công việc chính được hoàn thành tốt, thậm chí phải “rất tốt”.
Điều quan trọng là có cơ chế giám sát minh bạch. Công việc tại cơ quan phải được lượng hóa rõ ràng bằng bản mô tả công việc, bằng KPI. Còn công việc bên ngoài, viên chức cần kê khai minh bạch: làm ở đâu, làm gì, có vi phạm pháp luật, xung đột lợi ích hay không? Nếu họ tạo ra thu nhập cao thì Nhà nước thu thuế, đó cũng là nguồn lợi chung cho xã hội.
Vậy làm thế nào để tránh tình trạng viên chức quá tải, ảnh hưởng đến hiệu quả công việc chính khi họ được làm thêm?
Theo tôi cần có những quy định, khuyến cáo để viên chức biết cân bằng sức khỏe và trách nhiệm. Công việc chính phải được ưu tiên tuyệt đối. Ngoài giờ, tùy năng lực và sức khỏe, họ có thể làm thêm nhưng không nên làm quá sức. Đồng thời cũng phải có giới hạn về lĩnh vực làm thêm, để viên chức giữ gìn được hình ảnh, vị thế.
Ví dụ, viên chức lãnh đạo có thể tư vấn, tham gia nghiên cứu khoa học hoặc các hoạt động phù hợp chuyên môn. Nhưng với những công việc trái ngược hoàn toàn, dễ gây phản cảm trong mắt xã hội, thì họ cần cân nhắc, thậm chí giới hạn tham gia. Hình ảnh viên chức phải luôn gắn với sự chuẩn mực, liêm chính.
Thuế thu nhập sẽ điều tiết sự công bằng
Một vấn đề dư luận quan tâm là sự công bằng giữa viên chức lãnh đạo có nhiều cơ hội làm thêm và viên chức bình thường. Ông nghĩ sao về điều này?
Sự công bằng ở đây có thể được điều tiết qua thuế thu nhập cá nhân. Ai làm nhiều, thu nhập cao thì nộp thuế nhiều hơn. Ai ít cơ hội thì hưởng ở mức cơ bản. Đó là quy luật thị trường, khó có thể cào bằng. Điều quan trọng là mọi cơ hội phải minh bạch, không đặc quyền, đặc lợi.
Ông nhìn nhận thế nào về yêu cầu bảo đảm thu nhập tương xứng để viên chức không phải làm thêm bên ngoài?
Thu nhập là vấn đề quan trọng để viên chức yên tâm làm việc. Nếu không bảo đảm đời sống thì rất khó đòi hỏi viên chức làm việc tận tâm, liêm chính. Vì vậy, chế độ đãi ngộ, trong đó có thu nhập từ lương, phải đủ để họ không chỉ trang trải nhu cầu tối thiểu mà còn có động lực nâng cao trình độ, gắn bó với nghề.
Ở nhiều quốc gia, lương của công chức, viên chức được tính toán ở mức hợp lý để họ không bị cám dỗ bởi những lợi ích bên ngoài. Singapore là một ví dụ, họ trả lương cao và kèm theo đó là cơ chế kiểm soát chặt chẽ, khiến tham nhũng không có đất tồn tại.
Với Việt Nam, việc cải cách tiền lương theo hướng gắn thu nhập với năng lực, vị trí việc làm và mức độ cống hiến là rất cần thiết. Khi đó, viên chức vừa yên tâm công tác vừa có áp lực phấn đấu, cạnh tranh lành mạnh để nâng cao chất lượng phục vụ người dân và xã hội.
Ông kỳ vọng điều gì khi dự thảo Luật Viên chức mới được ban hành đi vào cuộc sống?
Tôi kỳ vọng Luật Viên chức (sửa đổi) sẽ tạo ra một hệ thống quản lý minh bạch hơn, giảm bớt tính hành chính, giấy tờ, thay vào đó là đánh giá thực chất. Viên chức sẽ phải phấn đấu bằng kết quả công việc chứ không còn dựa vào quan hệ hay thâm niên.
Nếu làm tốt, đội ngũ viên chức Việt Nam sẽ vừa tinh gọn vừa hiệu quả, vừa có môi trường để những người giỏi được phát huy năng lực, đóng góp nhiều hơn cho đất nước.
