Diễn viên Trà Giang, người đầu tiên được phong danh hiệu NSND và những lần trải qua bi kịch

NSND Trà Giang là thế hệ diễn viên đầu tiên của truyền hình Việt Nam. Bà sinh năm 1942, quê ở Quảng Ngãi. Là con gái của gia đình truyền thống nghệ thuật, có cha là NSƯT Nguyễn Văn Khánh nên bà sớm có thiên hướng nghệ thuật trong mình.

Bà là khóa sinh viên đầu tiên của Trường điện ảnh Việt Nam cùng với những gương mặt nổi tiếng khác như NS Thế Anh, Lâm Tới… NSND Trà Giang một thời gây ấn tượng bởi mái tóc mây dài buông xõa của bà. Bà cũng nhiều lần dự các cuộc thi nhan sắc với mái tóc đặc trưng Việt Nam một thời. Trà Giang để lại cho nền điện ảnh những vai diễn để đời trong các phim Mối tình đầu, Chị Tư Hậu, Vĩ tuyến 17 ngày và đêm, Dòng sông hoa trắng… Bà cũng giành được nhiều giải thưởng lớn trong sự nghiệp của mình. Diễn viên nữ xuất sắc nhất tại Liên hoan phim Quốc tế Moskva lần thứ 8; Nữ diễn viên chính xuất sắc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 4; Nữ diễn viên xuất sắc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 8... Đáng chú ý, NSND Trà Giang chính là nữ diễn viên đầu tiên giành được danh hiệu NSND ở Việt Nam.

Trong nghiệp diễn xuất, bà nhiều lần được gặp Bác Hồ và được động viên khen ngợi. Năm 1984, bà là diễn viên đầu tiên được phong danh hiệu NSND. Tuy nhiên từ năm 1989 bà không còn tham gia diễn xuất. Bà nói vì không tìm được vai diễn ưng ý và cũng không theo kịp điện ảnh đổi mới. Năm 1990 bà từng đứng trên bục giảng để giảng dạy nhưng chưa bao lâu thì bà nghỉ. Bà nói đó là bi kịch của bà. Khi về trường điện ảnh giảng dạy máu làm phim vẫn đeo đẳng nên bà muốn đi nhiều, giao du bạn bè. Bà không kiên trì trong việc dạy dỗ và khả năng sư phạm còn hạn chế. Trong khi đó nhìn học trò thích đi làm phim hơn là đến lớp trả bài. Thế nên bà đã tự chán mình và bỏ cuộc. Bà nói đó cũng là nhược điểm lớn nhất. Sau khi không diễn xuất, bà đam mê với hội họa. Bà thường vẽ tranh.

Bà có cuộc hôn nhân hạnh phúc bên Giáo sư tiến sĩ âm nhạc Nguyễn Bích Ngọc. Đó là mối tình đầu và cũng là tình cuối của bà. Bà từng nói về người chồng của mình như thế này: “Hồi ấy, tôi 25 tuổi, anh Ngọc 27 tuổi. Sau này, tôi đã cảm nhận một cách sâu sắc rằng, tôi đã gặp may khi lấy được anh ấy. Khi chồng tôi còn sống, tôi đã nói lên điều này với anh bởi tấm lòng, sự hiểu biết và sự hy sinh mà anh ấy dành cho mình. Yêu và lấy nghệ sĩ, anh ấy phải đối diện với nhiều điều ra tiếng vào, kể cả những đồn đại trong giới nghệ sĩ. Nhiều người hỏi anh, có ghen không? Ai mà không ghen, nhưng đã xác định vợ là nghệ sĩ rồi mà. Tôi đã được gặp một người chồng bao dung, đức độ và thương vợ hết lòng".

Cuộc hôn nhân ấy cho bà một người con gái tên Bích Trà ghép tên bố và mẹ. Con gái cũng theo nghệ thuật và tu nghiệp rồi sinh sống ở nước ngoài. Năm 1999 người chồng thân yêu cũng rời cõi tạm để bà lại một mình. Sự ra đi đột ngột của chồng đã khiến bà đau buồn gọi đó là năm bi kịch của mình. Bà tránh xa sự kiện, phim ảnh và vùi mình bên giá vẽ.

Bà từng nói: “Dừng cuộc chơi điện ảnh, tôi vẫn chưa thanh thản vì không nghĩ mình đã dừng lại. Tôi rất nhớ nghề, 20 năm không được diễn là nỗi đau rất lớn trong cuộc đời tôi”.

Ở tuổi xế chiều bà vẫn vui vẻ bên giá vẽ và người chồng là mối tình đầu tiên cũng là mối tình duy nhất và là tình yêu lớn nhất trong cuộc đời bà.