Luật về chiến tranh áp dụng thế nào với hành động của Israel ở Gaza?

Sáu ngày sau cuộc tấn công của các chiến binh Hamas nhằm vào dân thường Israel, nước này đã ra lệnh sơ tán hơn 1 triệu người Palestine ở phía bắc Gaza để mở đường cho cuộc tấn công trên bộ chưa từng có nhằm vào Hamas.

Bộ trưởng Quốc phòng Israel Yoav Gallant tuyên bố khi các cuộc không kích đang được tiến hành: “Chúng tôi sẽ phá hủy cơ sở hạ tầng của Hamas, trụ sở của Hamas, quân đội của Hamas”.

Mỹ và các quốc gia khác đã nhiều lần cảnh báo Israel tuân theo “các luật lệ chiến tranh”. Nhưng đó là gì, và liệu chúng có ngăn được dân thường bị tổn thương không?

Dưới đây là những điều cần biết về luật nhân đạo quốc tế và cách áp dụng chúng trong cuộc xung đột Israel-Hamas ở Gaza.

Israel có bị ràng buộc bởi các quy tắc chiến tranh?

Có. Israel đã cam kết tuân thủ luật nhân đạo quốc tế, bao gồm cả những luật theo Công ước Geneva nhằm tìm cách giảm thiểu tác động đối với dân thường, cung cấp viện trợ cho những người bị thương trên chiến trường và không ngược đãi tù nhân chiến tranh.

Nhìn chung, quân đội Mỹ và Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) cũng dựa vào các quy tắc tương tự khi tham gia vào các hoạt động quân sự.

Israel khẳng định họ tuân theo các quy tắc chiến tranh và luôn luôn như vậy.

Nhưng có sự bất đồng giữa các nhóm quốc tế về chính xác điều gì được coi là vi phạm trong nhiệm vụ tự bảo vệ mình của một quốc gia trước các cuộc tấn công khủng bố, cũng như liệu Israel có thể bị truy tố thông qua Tòa án Hình sự Quốc tế - một thực thể mà họ không công nhận - hay không.

Các quan chức tại Liên hợp quốc và Liên minh châu Âu cáo buộc Israel đã vi phạm cam kết không làm hại dân thường khi cắt nước và điện cho tất cả cư dân Gaza, bao gồm cả các bệnh viện. Họ cũng nói rằng không thể đảm bảo an toàn cho nhiều dân thường khi chỉ cho 24 giờ để sơ tán tránh giao tranh.

Cơ quan Y tế Palestine ước tính 1.799 thường dân đã thiệt mạng trong các cuộc không kích của Israel, trong đó có 583 trẻ em. Trong khi đó, các cuộc tấn công của Hamas khiến ít nhất 1.300 người Israel thiệt mạng.

Ravina Shamdasani, người phát ngôn của Văn phòng Cao ủy Nhân quyền Liên hợp quốc, cho biết sự tàn bạo của Hamas không phải là lý do cho phép Israel bất tuân thủ luật nhân đạo quốc tế.

Bà nói: “Điều cực kỳ quan trọng là các nhà lãnh đạo Israel và các nhà lãnh đạo toàn cầu phải nói rõ ràng rằng luật nhân đạo quốc tế là một nghĩa vụ. Nó không phải là tùy chọn và các hoạt động quân sự phải được tiến hành tuân thủ đầy đủ luật pháp quốc tế”.

Tổng thống Joe Biden cho biết ông đã chuyển thông điệp đó trực tiếp tới Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu trong tuần này, sau đó nói với các phóng viên rằng "điều thực sự quan trọng là Israel, bất chấp tất cả sự tức giận và thất vọng, họ phải tuân thủ các quy tắc chiến tranh".

Các quy tắc sẽ được áp dụng như thế nào trong cuộc xung đột này?

Tuy nhiên, việc tránh gây tổn hại cho dân thường có thể rơi vào vùng xám, đặc biệt khi liên quan đến một chiến dịch trên bộ quy mô lớn diễn ra trên một dải đất cực kỳ hẹp. Gaza là một trong những khu vực có mật độ dân cư đông nhất trên Trái đất, dài 40km và nơi rộng nhất chỉ khoảng 12km, với trên 2 triệu dân.

Eric Oehlerich, một cựu đặc nhiệm SEAL Hải quân Mỹ, nói rằng ngay cả với những vũ khí tinh vi, một chiến dịch như vậy sẽ cực kỳ khó đảm bảo không gây thương vong cho dân thường.