Vì sao Trung Quốc phải hứng chịu trận lụt tồi tệ nhất trong 60 năm?

Bão Doksuri, cơn bão mạnh nhất ập vào Trung Quốc tính đến thời điểm này trong năm nay, đã di chuyển lên phía Bắc vào cuối tháng 7 sau khi đổ bộ vào phía Nam.

Trận bão đã gây ra lượng mưa lớn bất thường cho lưu vực sông Hải Hà, nơi vốn hiếm có bão, và lượng mưa chưa từng thấy tại thủ đô Trung Quốc kể từ khi bắt đầu theo dõi cách đây 140 năm.

Trận lụt lịch sử năm 1963

5 con sông chảy vào lưu vực sông Hải Hà - hệ thống thoát nước tự nhiên lớn nhất ở miền Bắc Trung Quốc. Lưu vực này bao gồm Bắc Kinh, tỉnh Hà Bắc và thành phố cảng lớn Thiên Tân.

Tháng 8/1963, khu vực này chìm trong trận mưa bão lịch sử khiến 22 triệu người bị ảnh hưởng. Lũ lụt đã khiến 5.030 người thiệt mạng và hàng triệu người phải rời bỏ nhà cửa. Hơn 53,6 triệu mẫu đất nông nghiệp, tương đương 76% diện tích gieo trồng, bị ngập úng.

Đáp lại, Chủ tịch Mao Trạch Đông khi đó đã ra chỉ đạo đưa lưu vực sông Hải vào "sự kiểm soát vĩnh viễn", bằng cách huy động hàng triệu người làm các công việc nâng cao hàng nghìn km bờ kè, xây dựng các hồ chứa mới và củng cố các hồ chứa cũ.

Tác dụng phụ của đô thị hóa

Kể từ thời điểm đó, dân số đô thị của Trung Quốc đã tăng vọt, từ chỉ 16% dân số lên 64% vào năm 2022. Lưu vực Hải Hà hiện có đến 25 thành phố lớn và vừa.

Quá trình đô thị hóa nhanh chóng đồng nghĩa với sự lan rộng của các bề mặt bê tông không thấm nước, cũng như làm giảm các vùng đất ngập nước và đầm lầy tự nhiên giúp hấp thụ lượng nước mưa. Việc người dân di cư lên đô thị đã kéo theo sự bùng nổ xây dựng ở các vùng trũng thấp, bao gồm cả các khu vực chứa lũ và gần hồ và sông.

Hệ thống thoát nước đô thị từ Liên Xô cũ của Trung Quốc, với các đường ống được chôn nông, đã góp phần làm các thành phố dễ bị ngập úng khi mưa lớn, trái ngược với các "hành lang" bão dưới lòng đất ở các thành phố như Tokyo, Nhật Bản.

Kể từ năm 2015, khoảng 30 thành phố ở Trung Quốc, trong đó có Bắc Kinh và Thiên Tân, đã thử nghiệm một số hệ thống giảm thiểu lũ lụt khác nhau, bao gồm nhựa đường và vỉa hè thấm nước để làm chậm dòng nước chảy. Tuy nhiên, thực trạng lũ lụt nghiêm trọng gần đây đã gây nghi ngờ về hiệu quả của chúng.

Thiếu phương án chuẩn bị

Thành phố Trác Châu thuộc tỉnh Hà Bắc, một trong những thành phố bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi trận lũ lụt gần đây, đã không được chuẩn bị trước để chống lũ.

Ngày 29/7, Trung tâm Khí tượng Quốc gia Trung Quốc đã đưa ra cảnh báo đỏ đầu tiên về mưa lớn trong 12 năm qua. Đây là mức cao nhất trong hệ thống cảnh báo bằng mã màu.

Nhưng nhiều cư dân Trác Châu nói với truyền thông rằng họ không được thông báo về mức độ nghiêm trọng của tình hình hoặc được yêu cầu sơ tán, bất chấp lời cảnh báo trên.