Ăn dưa hấu làm tăng/giảm lượng đường trong máu không? Bệnh nhân tiểu đường có ăn dưa hấu được không?

[Vu Thuy Tien]

Gió mùa hè nhẹ nhàng thổi qua, mang theo hương thơm ngọt ngào của dưa hấu. Với nhiều người, dưa hấu là “biểu tượng” không thể thiếu của mùa hè. Nhưng đối với những người mắc bệnh tiểu đường, loại trái cây này lại có thể trở thành một bài toán khó. Hôm nay, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu xem người bị tiểu đường có ăn được dưa hấu không và làm sao để thưởng thức vị ngọt ấy một cách an toàn trong những ngày hè.

Những rắc rối “ngọt ngào” của chú Vương
Chú Vương, 51 tuổi, cách đây ba năm vào mùa hè bỗng cảm thấy khát nước và mệt mỏi liên miên. Mỗi ngày, chú phải uống đến 3 lít nước khoáng. Lúc đó, chú chỉ nghĩ đơn giản là do trời quá nóng nên không để tâm lắm. Nhưng hai tháng sau, chú phát hiện mình sụt mất gần 5kg, khiến cả gia đình lo lắng. Chú vội vàng đến bệnh viện kiểm tra, và bác sĩ kết luận chú bị tiểu đường dựa trên kết quả đo đường huyết lúc đói.
Từ khi biết mình mắc bệnh, chú Vương rất cẩn thận trong việc ăn uống, nhờ vậy mà đường huyết của chú ổn định suốt ba năm qua. Nhưng gần đây, chỉ vì ăn nửa quả dưa hấu, đường huyết của chú lại “nhảy múa” dữ dội.
Số là cô Vương – vợ chú – mua một quả dưa hấu ướp lạnh nặng 4kg từ siêu thị về. Nghe nói dưa hấu ít đường, lại bổ dưỡng và giúp giải nhiệt, chú Vương nghĩ đây là món ăn lành mạnh nên hào hứng ăn ngay sau bữa cơm. Chú “xử lý” gần hết nửa quả dưa, khiến cô Vương lo lắng đường huyết của chồng sẽ tăng vọt. Cô giục chú đo thử, và quả nhiên, đường huyết lên tới 11 mmol/L. Hoảng hốt, chú lập tức gọi cho bác sĩ.
Sau khi hỏi han, bác sĩ biết chú Vương đã ăn một lượng lớn dưa hấu trong thời gian ngắn và nhận định đây là nguyên nhân chính khiến đường huyết tăng. Bác sĩ khuyên chú tăng nửa viên thuốc hạ đường huyết vào tối hôm đó. Trước khi đi ngủ, chú đo lại và thấy đường huyết đã trở về mức bình thường.
Ăn dưa hấu: Tăng đường huyết hay hạ đường huyết?
Nhiều người thường dựa vào chỉ số đường huyết (GI) để đánh giá một món ăn có phù hợp hay không. Nhưng thực tế, tải lượng đường huyết (GL) mới là chỉ số đáng tin cậy hơn. Tải lượng đường huyết tính đến cả khối lượng thực phẩm bạn ăn, và nếu GL dưới hoặc bằng 10, nó ít ảnh hưởng đến đường huyết.
Dưa hấu có chỉ số GI khá cao (72), thuộc nhóm thực phẩm GI cao. Nhưng tải lượng đường huyết của nó chỉ khoảng 5, nghĩa là ảnh hưởng đến đường huyết rất nhỏ. Lý do là vì đường trong dưa hấu chủ yếu là fructose, được chuyển hóa qua gan chứ không đi thẳng vào máu như glucose.
Vậy nên, nếu ăn dưa hấu vừa phải, đường huyết sẽ không biến động mạnh. Tuy nhiên, điều này chỉ đúng khi đường huyết của bạn đã được kiểm soát tốt. Với người tiểu đường thiếu insulin, ăn quá nhiều dưa hấu vẫn có thể làm đường huyết tăng, thậm chí gây rối loạn chuyển hóa, rất nguy hiểm.
Dù hàm lượng đường trong dưa hấu chỉ từ 4-7% (thấp hơn lê 12% hay chuối 20%), người tiểu đường vẫn cần lưu ý vài điều khi ăn:
1. Kiểm soát lượng ăn
Dưa hấu ngon thật, nhưng mỗi ngày chỉ nên ăn tối đa nửa ký (tính cả vỏ). Nếu ăn khoảng 0,5kg dưa, bạn nên bớt đi một ít cơm (khoảng nửa chén) để giữ tổng lượng calo ổn định. Chú Vương vì “tham” mà ăn thêm vài miếng, cuối cùng phải tăng thuốc, đúng là “lợi bất cập hại”.
2. Chọn thời điểm ăn
Đừng ăn dưa hấu ngay sau bữa cơm. Tốt nhất là ăn vào giữa các bữa, như từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều, hoặc trước khi đi ngủ. Cách này vừa tránh đường huyết tăng cao, vừa không bị hạ đường huyết trước bữa ăn sau. Sau khi ăn khoảng 2 tiếng, bạn nên đo đường huyết để xem nó ảnh hưởng thế nào. Nếu đường huyết tăng, lần sau hãy giảm lượng lại.
3. Đảm bảo đường huyết ổn định
Trước khi ăn dưa hấu, người tiểu đường cần biết rõ đường huyết của mình. Chỉ nên ăn khi đường huyết dưới 8 mmol/L và đang ổn định. Nếu đường huyết thấp, ăn dưa hấu sẽ an toàn hơn, vì lúc này cơ thể ít glucose, ăn nhiều một chút cũng không làm đường huyết tăng mạnh.
Người tiểu đường vượt qua mùa hè thế nào?
Mùa hè là thử thách lớn với người tiểu đường. Nắng nóng, mất nước, đồ ăn lạnh có thể âm thầm gây hại. Ngoài việc ăn dưa hấu đúng cách để giải nhiệt, bạn nên chú ý thêm:
1. Ăn uống đều đặn
Hãy duy trì chế độ ăn khoa học, chọn thực phẩm ít calo, giàu chất xơ như rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên cám. Đừng quên uống đủ nước để tránh mất nước vì nóng. Đồng thời, kiểm soát khẩu phần để đường huyết không “lên xuống thất thường”.
2. Đề phòng say nắng
Người tiểu đường dễ bị say nắng hơn, với các dấu hiệu như chóng mặt, nhức đầu, tim đập nhanh, đổ mồ hôi, chuột rút. Khi trời nóng, hạn chế ra ngoài lúc nắng gắt. Nếu phải ra đường, nhớ che chắn kỹ bằng ô, mũ, mặc quần áo thoáng mát.
3. Uống đủ nước
Người tiểu đường cần uống khoảng 2 lít nước mỗi ngày, chia đều trong ngày, tránh uống quá nhiều cùng lúc. Nước không nên quá lạnh hoặc quá nóng để tránh kích ứng dạ dày.
4. Chăm sóc da
Mùa hè, da của người tiểu đường cần được bảo vệ kỹ. Tránh phơi nắng lâu để không bị cháy nắng hay nhiễm trùng. Giữ da sạch sẽ, tránh muỗi đốt, dùng sản phẩm dịu nhẹ và không tự ý bôi thuốc chứa hormone để tránh dị ứng.
5. Uống thuốc đúng giờ
Hãy làm theo chỉ dẫn của bác sĩ, dùng thuốc hạ đường huyết đúng liều, đúng thời gian. Đừng tự ý ngưng hay đổi liều để tránh đường huyết bất ổn. Khi mùa hè có nhiều hoạt động ngoài trời hoặc trời quá nóng, cần điều chỉnh thuốc kịp thời.
6. Tập thể dục vừa sức
Dù mùa hè nóng bức dễ làm bạn mệt, tập thể dục nhẹ nhàng vẫn giúp đốt calo và giảm đường huyết. Chọn bài tập trong nhà như yoga, hoặc đi bộ, thái cực quyền vào sáng sớm/tối. Điều chỉnh cường độ phù hợp, tránh vận động quá sức gây hại.
Mùa hè với dưa hấu ngọt mát là niềm vui, nhưng với người tiểu đường, mọi thứ cần được cân nhắc kỹ. Chỉ cần cẩn thận một chút, bạn vẫn có thể tận hưởng mùa hè mà không lo đường huyết “làm khó”!
Tuyên bố từ chối trách nhiệm: tôi không phải là bác sĩ; vui lòng tham khảo ý kiến một bác sĩ. Đừng chia sẻ thông tin có thể nhận diện bạn.

 

[Son Luong Thanh]

ăn cái gì cũng cần vừa đủ là tốt cho người tiểu đường