Đoạn Video
Ảnh
Lãng Khách
Thành viên nổi tiếng
Năm 2023, trong một cuộc phỏng vấn trên truyền hình quốc gia Ireland, cựu Tổng thống Mỹ Bill Clinton xuất hiện với mái tóc trắng bạc, giọng nói đôi lúc ngọng nghịu, không còn giữ được phong thái hào hoa của những ngày xưa. Dù vậy, ông vẫn bày tỏ sự hối tiếc sâu sắc về hai quyết định lớn trong cuộc đời mình: thứ nhất là việc để Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), và thứ hai là những sai lầm ông đã gây ra trong thập niên 90. Clinton thẳng thắn thừa nhận: “Tôi đã làm sai”.
Nếu chỉ nghe đến đây, nhiều người có thể liên tưởng ngay đến vụ bê bối “zippergate” – scandal tình ái giữa Clinton và thực tập sinh Nhà Trắng Monica Lewinsky, từng làm rung chuyển nước Mỹ và thế giới, đẩy ông đến bờ vực từ chức. Tuy nhiên, điều khiến Clinton day dứt không phải là vụ việc đó, mà là quyết định thuyết phục Ukraine từ bỏ kho vũ khí hạt nhân của mình.
Vào thời điểm Liên Xô tan rã, Ukraine – từng là một trong những nước cộng hòa lớn nhất của Liên bang – thừa hưởng một kho vũ khí hạt nhân khổng lồ với hơn 1.900 đầu đạn, khiến nước này trở thành cường quốc hạt nhân lớn thứ ba thế giới, chỉ sau Mỹ và Nga. Thế nhưng, Ukraine khi đó đối mặt với khó khăn kinh tế nghiêm trọng, không đủ khả năng duy trì kho vũ khí này. Đồng thời, sau khi Liên Xô sụp đổ, người Ukraine dần hướng về phương Tây, khao khát hội nhập với thế giới tự do. Các quốc gia phương Tây, dẫn đầu là Mỹ, đã tận dụng cơ hội này để thúc đẩy Ukraine phá hủy vũ khí hạt nhân.
Ban đầu, Ukraine do dự. Việc từ bỏ vũ khí hạt nhân đồng nghĩa với việc họ mất đi lá chắn bảo vệ an ninh, đặc biệt khi mối quan hệ với Nga vốn đã căng thẳng từ lâu. Dẫu vậy, để trấn an Ukraine, Mỹ, Nga và Anh đã cùng ký kết “Bản ghi nhớ Budapest” vào năm 1994, cam kết bảo vệ Ukraine trước bất kỳ mối đe dọa chiến tranh nào trong tương lai, đổi lại việc nước này tiêu hủy kho vũ khí của mình. Với uy tín của Mỹ – lúc bấy giờ là siêu cường số một thế giới và biểu tượng của dân chủ – Ukraine cuối cùng đã đồng ý.
Nhưng thực tế nhanh chóng chứng minh đó là một sai lầm. Sau khi từ bỏ vũ khí hạt nhân, Ukraine không có được cuộc sống yên bình như kỳ vọng. Thay vào đó, nước này dần trở thành con bài trong tay Mỹ và phương Tây để kiềm chế Nga. Hệ quả là cuộc xung đột Nga-Ukraine bùng nổ vào năm 2022 – một bi kịch có thể xem là hậu quả kéo dài gần ba thập kỷ từ quyết định sai lầm ấy. Clinton từng nói rằng nếu Ukraine giữ được vũ khí hạt nhân, có lẽ cuộc chiến với Nga đã không xảy ra. Tuy nhiên, điều trớ trêu là chính Mỹ, dưới sự lãnh đạo của ông, lại là quốc gia thúc đẩy mạnh mẽ nhất việc Ukraine từ bỏ sức mạnh hạt nhân, để rồi biến nước này thành công cụ phục vụ lợi ích chiến lược của mình.
Bên cạnh đó, Clinton cũng bày tỏ hối tiếc về việc ủng hộ Trung Quốc gia nhập WTO. Dù Trung Quốc chính thức trở thành thành viên WTO vào năm 2001, dưới thời Tổng thống George W. Bush, quá trình đàm phán và quyết định quan trọng đã được hoàn tất từ năm 1999, khi Clinton còn tại vị. Ông gần như là người đặt nền móng cho bước đi này. Nhiều năm sau, không ít chính trị gia Mỹ, từ Obama, Clinton đến Trump, cho rằng đó là một sai lầm lớn, vì họ tin rằng việc gia nhập WTO đã giúp Trung Quốc vươn lên thành nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.
Nếu chỉ nghe đến đây, nhiều người có thể liên tưởng ngay đến vụ bê bối “zippergate” – scandal tình ái giữa Clinton và thực tập sinh Nhà Trắng Monica Lewinsky, từng làm rung chuyển nước Mỹ và thế giới, đẩy ông đến bờ vực từ chức. Tuy nhiên, điều khiến Clinton day dứt không phải là vụ việc đó, mà là quyết định thuyết phục Ukraine từ bỏ kho vũ khí hạt nhân của mình.
Vào thời điểm Liên Xô tan rã, Ukraine – từng là một trong những nước cộng hòa lớn nhất của Liên bang – thừa hưởng một kho vũ khí hạt nhân khổng lồ với hơn 1.900 đầu đạn, khiến nước này trở thành cường quốc hạt nhân lớn thứ ba thế giới, chỉ sau Mỹ và Nga. Thế nhưng, Ukraine khi đó đối mặt với khó khăn kinh tế nghiêm trọng, không đủ khả năng duy trì kho vũ khí này. Đồng thời, sau khi Liên Xô sụp đổ, người Ukraine dần hướng về phương Tây, khao khát hội nhập với thế giới tự do. Các quốc gia phương Tây, dẫn đầu là Mỹ, đã tận dụng cơ hội này để thúc đẩy Ukraine phá hủy vũ khí hạt nhân.
Ban đầu, Ukraine do dự. Việc từ bỏ vũ khí hạt nhân đồng nghĩa với việc họ mất đi lá chắn bảo vệ an ninh, đặc biệt khi mối quan hệ với Nga vốn đã căng thẳng từ lâu. Dẫu vậy, để trấn an Ukraine, Mỹ, Nga và Anh đã cùng ký kết “Bản ghi nhớ Budapest” vào năm 1994, cam kết bảo vệ Ukraine trước bất kỳ mối đe dọa chiến tranh nào trong tương lai, đổi lại việc nước này tiêu hủy kho vũ khí của mình. Với uy tín của Mỹ – lúc bấy giờ là siêu cường số một thế giới và biểu tượng của dân chủ – Ukraine cuối cùng đã đồng ý.
Nhưng thực tế nhanh chóng chứng minh đó là một sai lầm. Sau khi từ bỏ vũ khí hạt nhân, Ukraine không có được cuộc sống yên bình như kỳ vọng. Thay vào đó, nước này dần trở thành con bài trong tay Mỹ và phương Tây để kiềm chế Nga. Hệ quả là cuộc xung đột Nga-Ukraine bùng nổ vào năm 2022 – một bi kịch có thể xem là hậu quả kéo dài gần ba thập kỷ từ quyết định sai lầm ấy. Clinton từng nói rằng nếu Ukraine giữ được vũ khí hạt nhân, có lẽ cuộc chiến với Nga đã không xảy ra. Tuy nhiên, điều trớ trêu là chính Mỹ, dưới sự lãnh đạo của ông, lại là quốc gia thúc đẩy mạnh mẽ nhất việc Ukraine từ bỏ sức mạnh hạt nhân, để rồi biến nước này thành công cụ phục vụ lợi ích chiến lược của mình.
Bên cạnh đó, Clinton cũng bày tỏ hối tiếc về việc ủng hộ Trung Quốc gia nhập WTO. Dù Trung Quốc chính thức trở thành thành viên WTO vào năm 2001, dưới thời Tổng thống George W. Bush, quá trình đàm phán và quyết định quan trọng đã được hoàn tất từ năm 1999, khi Clinton còn tại vị. Ông gần như là người đặt nền móng cho bước đi này. Nhiều năm sau, không ít chính trị gia Mỹ, từ Obama, Clinton đến Trump, cho rằng đó là một sai lầm lớn, vì họ tin rằng việc gia nhập WTO đã giúp Trung Quốc vươn lên thành nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.
