Đoạn Video
Ảnh
Cơ quan y tế liên tục phát hiện thuốc giả, thuốc không rõ nguồn gốc và thực phẩm chức năng chứa chất cấm tại các nhà thuốc trên cả nước. Từ Hà Nội đến Tiền Giang, những vi phạm nghiêm trọng đang gióng lên hồi chuông cảnh báo về an toàn sức khỏe, đòi hỏi chế tài mạnh tay hơn để bảo vệ người tiêu dùng.
Thực phẩm chức năng chứa chất cấm bị phát hiện tại các nhà thuốc (Ảnh: VietNamNet)
Ngày 12/5/2025, Trung tâm Kiểm nghiệm thuốc, mỹ phẩm, thực phẩm Hà Nội kiểm tra Nhà thuốc Đức Anh (Công ty TNHH Dược phẩm Thiết bị Y tế Đức Anh, quận Đống Đa, Hà Nội) và phát hiện 7 loại thuốc không có số đăng ký lưu hành, giấy phép nhập khẩu, hay thông tin nguồn gốc. Trong đó, thuốc điều trị trào ngược dạ dày NEXIUM 40mg (Esomeprazol), số lô 23H420, hạn dùng 9/2027, được xác định là giả khi hàm lượng Esomeprazol chỉ đạt 6,91mg (17,27% so với nhãn). Một mẫu khác, DIAMICRON MR 60mg (Gliklazid), số lô 23F603, hạn dùng 4/2026, cũng không đạt chuẩn với định lượng Gliclazid chỉ 42,5mg/viên (70,83% so với công bố).
Tại Nhà thuốc An An (số 153, tổ dân phố 14, phường Kiến Hưng, Hà Đông, Hà Nội), lực lượng chức năng phát hiện Theophylline 200mg, số lô 21127, sản xuất 26/2/2022, hạn dùng 26/6/2026, do Pharmacy Laboratories sản xuất. Mẫu thuốc này là giả, chỉ đạt 6,61% hàm lượng hoạt chất, không có nhãn phụ tiếng Việt và không rõ nguồn gốc.
Không chỉ thuốc, thực phẩm chức năng cũng là mối lo lớn. Nhà thuốc Nhất Ngân (lô 13, TTTM Chợ Gạo, huyện Chợ Gạo, Tiền Giang) bị phát hiện bán Viên nang giảm cân Hồng Hạc Phục Linh chứa các chất cấm Sibutramine, Desmethylsibutramine, và Didesmethylsibutramine, vốn bị cấm do nguy cơ gây hại sức khỏe. Trước đó, các sản phẩm như TIGI MAX PLUS (Nhà thuốc Nhật Tân, Tuy Hòa, Phú Yên) và Loss Weight Phục Linh Collagen (Quầy thuốc Thiên An, Trảng Bom, Đồng Nai) cũng bị phát hiện chứa Sibutramine, đe dọa sức khỏe người tiêu dùng.
Theo ông Chu Quốc Thịnh, Phó Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), thực phẩm chức năng được chia thành bốn nhóm: thực phẩm bổ sung, thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thực phẩm dinh dưỡng y học, và thực phẩm cho chế độ ăn đặc biệt. Tuy nhiên, quy trình kiểm soát còn lỏng lẻo. Với thực phẩm bổ sung, hồ sơ tự công bố chỉ kiểm tra chỉ tiêu an toàn, trong khi thực phẩm dinh dưỡng y học và chế độ ăn đặc biệt không kiểm soát chất lượng. Chỉ nhóm thực phẩm bảo vệ sức khỏe được kiểm tra chất lượng, nhưng quy trình đăng ký lại quá đơn giản.
Hạn chế về nguồn lực khiến việc hậu kiểm (kiểm tra sau khi sản phẩm ra thị trường) không triệt để. Nhiều đơn vị sản xuất lợi dụng kẽ hở này, tự công bố sản phẩm kém chất lượng hoặc chứa chất cấm, đưa ra thị trường mà không bị phát hiện ngay.
Ông Tạ Mạnh Hùng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế), chỉ ra rằng việc nhà thuốc mua bán không hóa đơn, không rõ nguồn gốc là nguyên nhân chính khiến thuốc giả xâm nhập hệ thống phân phối hợp pháp. Nhiều cơ sở không tuân thủ quy định bảo quản hoặc mua từ nguồn cung không phép, làm tăng nguy cơ thuốc kém chất lượng.
Đáng lo hơn, mức xử phạt hiện nay chưa đủ sức răn đe. Theo ông Hùng, hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả chỉ bị xử lý hình sự nếu giá trị từ 30 triệu đồng trở lên. Với thuốc giả, giá trị tại nhà thuốc thường thấp, như trường hợp Clorocid TW 3 giả chỉ bán 2-3 lọ, mỗi lọ khoảng 30.000 đồng, dẫn đến mức phạt hành chính chỉ từ 2-6 triệu đồng. Đối với thuốc không rõ nguồn gốc có giá trị dưới 1 triệu đồng, cơ sở chỉ bị phạt 600.000-1 triệu đồng hoặc cảnh cáo, kèm yêu cầu tiêu hủy tang vật.
Tại hội thảo “Thuốc giả - Hệ lụy thật”, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên nhấn mạnh: thuốc và thực phẩm chức năng là mặt hàng đặc biệt, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân, đòi hỏi chế tài đủ mạnh để ngăn chặn vi phạm. Bộ Y tế đã báo cáo Thủ tướng, đề xuất tăng mức xử phạt hành chính và hình sự đối với hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả.
Cục An toàn thực phẩm đang xây dựng dự thảo sửa đổi Nghị định 15/2018, tập trung tăng cường hậu kiểm để khắc phục lỗ hổng hiện nay. Ông Chu Quốc Thịnh cho biết, cơ quan này đang tham khảo mô hình kiểm soát của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA), kết hợp tiền kiểm hồ sơ chặt chẽ và hậu kiểm thường quy, đột xuất. Sau khi doanh nghiệp công bố sản phẩm, cơ quan chức năng sẽ chủ động rà soát hồ sơ, lấy mẫu trên thị trường để kiểm tra chất lượng, đặc biệt với thực phẩm bảo vệ sức khỏe.
Ngoài ra, các đợt kiểm tra đột xuất sẽ được đẩy mạnh dựa trên phản ánh từ người tiêu dùng, báo chí, hoặc cơ quan chức năng. Hệ thống kiểm nghiệm cũng được yêu cầu chủ động giám sát thị trường, thay vì chỉ kiểm tra theo đơn hàng như hiện nay.
Thuốc Giả, Thuốc Không Rõ Nguồn Gốc Tại Nhà Thuốc
Ngày 12/5/2025, Trung tâm Kiểm nghiệm thuốc, mỹ phẩm, thực phẩm Hà Nội kiểm tra Nhà thuốc Đức Anh (Công ty TNHH Dược phẩm Thiết bị Y tế Đức Anh, quận Đống Đa, Hà Nội) và phát hiện 7 loại thuốc không có số đăng ký lưu hành, giấy phép nhập khẩu, hay thông tin nguồn gốc. Trong đó, thuốc điều trị trào ngược dạ dày NEXIUM 40mg (Esomeprazol), số lô 23H420, hạn dùng 9/2027, được xác định là giả khi hàm lượng Esomeprazol chỉ đạt 6,91mg (17,27% so với nhãn). Một mẫu khác, DIAMICRON MR 60mg (Gliklazid), số lô 23F603, hạn dùng 4/2026, cũng không đạt chuẩn với định lượng Gliclazid chỉ 42,5mg/viên (70,83% so với công bố).
Tại Nhà thuốc An An (số 153, tổ dân phố 14, phường Kiến Hưng, Hà Đông, Hà Nội), lực lượng chức năng phát hiện Theophylline 200mg, số lô 21127, sản xuất 26/2/2022, hạn dùng 26/6/2026, do Pharmacy Laboratories sản xuất. Mẫu thuốc này là giả, chỉ đạt 6,61% hàm lượng hoạt chất, không có nhãn phụ tiếng Việt và không rõ nguồn gốc.
Thực Phẩm Chức Năng Chứa Chất Cấm: Mối Nguy Tiềm Ẩn
Không chỉ thuốc, thực phẩm chức năng cũng là mối lo lớn. Nhà thuốc Nhất Ngân (lô 13, TTTM Chợ Gạo, huyện Chợ Gạo, Tiền Giang) bị phát hiện bán Viên nang giảm cân Hồng Hạc Phục Linh chứa các chất cấm Sibutramine, Desmethylsibutramine, và Didesmethylsibutramine, vốn bị cấm do nguy cơ gây hại sức khỏe. Trước đó, các sản phẩm như TIGI MAX PLUS (Nhà thuốc Nhật Tân, Tuy Hòa, Phú Yên) và Loss Weight Phục Linh Collagen (Quầy thuốc Thiên An, Trảng Bom, Đồng Nai) cũng bị phát hiện chứa Sibutramine, đe dọa sức khỏe người tiêu dùng.
Nguyên Nhân: Kẽ Hở Quản Lý Và Lòng Tham
Theo ông Chu Quốc Thịnh, Phó Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), thực phẩm chức năng được chia thành bốn nhóm: thực phẩm bổ sung, thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thực phẩm dinh dưỡng y học, và thực phẩm cho chế độ ăn đặc biệt. Tuy nhiên, quy trình kiểm soát còn lỏng lẻo. Với thực phẩm bổ sung, hồ sơ tự công bố chỉ kiểm tra chỉ tiêu an toàn, trong khi thực phẩm dinh dưỡng y học và chế độ ăn đặc biệt không kiểm soát chất lượng. Chỉ nhóm thực phẩm bảo vệ sức khỏe được kiểm tra chất lượng, nhưng quy trình đăng ký lại quá đơn giản.
Hạn chế về nguồn lực khiến việc hậu kiểm (kiểm tra sau khi sản phẩm ra thị trường) không triệt để. Nhiều đơn vị sản xuất lợi dụng kẽ hở này, tự công bố sản phẩm kém chất lượng hoặc chứa chất cấm, đưa ra thị trường mà không bị phát hiện ngay.
Ông Tạ Mạnh Hùng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế), chỉ ra rằng việc nhà thuốc mua bán không hóa đơn, không rõ nguồn gốc là nguyên nhân chính khiến thuốc giả xâm nhập hệ thống phân phối hợp pháp. Nhiều cơ sở không tuân thủ quy định bảo quản hoặc mua từ nguồn cung không phép, làm tăng nguy cơ thuốc kém chất lượng.
Đáng lo hơn, mức xử phạt hiện nay chưa đủ sức răn đe. Theo ông Hùng, hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả chỉ bị xử lý hình sự nếu giá trị từ 30 triệu đồng trở lên. Với thuốc giả, giá trị tại nhà thuốc thường thấp, như trường hợp Clorocid TW 3 giả chỉ bán 2-3 lọ, mỗi lọ khoảng 30.000 đồng, dẫn đến mức phạt hành chính chỉ từ 2-6 triệu đồng. Đối với thuốc không rõ nguồn gốc có giá trị dưới 1 triệu đồng, cơ sở chỉ bị phạt 600.000-1 triệu đồng hoặc cảnh cáo, kèm yêu cầu tiêu hủy tang vật.
Thắt Chặt Kiểm Soát, Tăng Chế Tài Xử Phạt
Tại hội thảo “Thuốc giả - Hệ lụy thật”, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên nhấn mạnh: thuốc và thực phẩm chức năng là mặt hàng đặc biệt, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân, đòi hỏi chế tài đủ mạnh để ngăn chặn vi phạm. Bộ Y tế đã báo cáo Thủ tướng, đề xuất tăng mức xử phạt hành chính và hình sự đối với hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả.
Cục An toàn thực phẩm đang xây dựng dự thảo sửa đổi Nghị định 15/2018, tập trung tăng cường hậu kiểm để khắc phục lỗ hổng hiện nay. Ông Chu Quốc Thịnh cho biết, cơ quan này đang tham khảo mô hình kiểm soát của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA), kết hợp tiền kiểm hồ sơ chặt chẽ và hậu kiểm thường quy, đột xuất. Sau khi doanh nghiệp công bố sản phẩm, cơ quan chức năng sẽ chủ động rà soát hồ sơ, lấy mẫu trên thị trường để kiểm tra chất lượng, đặc biệt với thực phẩm bảo vệ sức khỏe.
Ngoài ra, các đợt kiểm tra đột xuất sẽ được đẩy mạnh dựa trên phản ánh từ người tiêu dùng, báo chí, hoặc cơ quan chức năng. Hệ thống kiểm nghiệm cũng được yêu cầu chủ động giám sát thị trường, thay vì chỉ kiểm tra theo đơn hàng như hiện nay.
