Khi Trái Đất Chuyển Mình: Từ Myanmar Nhìn Lại Nguy Cơ Động Đất Ở Việt Nam

[Nhật Ánh]

Báo Congthuong.vn vừa đăng tin, ngày 28/3/2025, một trận động đất mạnh 7,7 độ Richter xảy ra gần thành phố Mandalay (Myanmar) đã khiến cả khu vực Đông Nam Á rung chuyển. Rung chấn lan rộng sang nhiều quốc gia lân cận, trong đó có Việt Nam. Tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh, người dân sống ở các tòa nhà cao tầng cảm nhận rõ sự rung lắc, buộc nhiều nơi phải sơ tán khẩn cấp.

Đây là trận động đất mạnh nhất Myanmar ghi nhận trong hơn một thế kỷ. Và nó không chỉ là một thảm họa địa chất tại quốc gia này – mà còn là lời cảnh báo đáng gờm về nguy cơ địa chấn đang “thức giấc” tại chính Việt Nam.

Nhiều toà nhà sụp đổ sau trận động đất ở Myanmar (Ảnh: Báo Công Thương)​

Hệ Thống Đứt Gãy Đang Chuyển Mình – Nguy Cơ Không Còn Xa Vời​

Trận động đất vừa qua xảy ra trên đứt gãy Sagaing – một trong những đứt gãy hoạt động mạnh nhất Đông Nam Á. Sự dịch chuyển của hệ thống này làm dấy lên lo ngại về khả năng lan truyền ứng suất kiến tạo đến các khu vực lân cận, trong đó có Việt Nam – nơi vốn đang tồn tại hàng loạt đứt gãy địa chất có khả năng hoạt động.

Các đứt gãy lớn như Sông Mã, Lai Châu – Điện Biên – Sơn La, Sông Cả (Nghệ An – Hà Tĩnh) hay Kon Tum – Tây Nguyên đều được đánh giá có tiềm năng phát sinh động đất, đặc biệt trong bối cảnh ảnh hưởng từ các chấn động mạnh ở Myanmar có thể kích hoạt các đoạn đứt gãy “ngủ yên”.

Việt Nam Không Nằm Trong “Vành Đai Lửa” – Nhưng Không Miễn Nhiễm Động Đất​

Dù không nằm trên “vành đai lửa Thái Bình Dương” – nơi xảy ra 90% các trận động đất toàn cầu – nhưng lãnh thổ Việt Nam vẫn tồn tại hàng chục đứt gãy địa chất có chiều dài hàng trăm km, với chu kỳ phát sinh động đất trung bình 50–100 năm.
Lịch sử đã ghi nhận nhiều trận động đất lớn:

• Điện Biên, 1935: 6,9 độ Richter – mạnh nhất trong lịch sử hiện đại Việt Nam.
  
  
• Tuần Giáo, 1983: 6,7 độ Richter – gây thiệt hại lớn về nhà cửa.
  
  
• Nghệ An (thế kỷ 19): ghi nhận trận động đất cấp 8.
  
  
• Kon Plông (2018–2021): liên tục xảy ra động đất kích thích do thủy điện, có trận đạt 4,7 độ Richter.
  

Chỉ trong vài năm trở lại đây, nhiều địa phương như Sơn La, Quảng Ngãi, Tây Nguyên hay ven biển Bình Thuận đã ghi nhận các rung chấn từ 3–4 độ Richter. Đây không chỉ là hiện tượng đơn lẻ – mà là dấu hiệu cho thấy hệ thống đứt gãy địa chất tại Việt Nam đang “tỉnh giấc”.

Nếu Động Đất Xảy Ra Ở Đô Thị Lớn – Kịch Bản Giả Định Hay Lời Cảnh Báo?​

Các chuyên gia cảnh báo, trong một kịch bản hoàn toàn có thể xảy ra, nếu một trận động đất 6 độ Richter xuất hiện gần thành phố Vinh – nơi tập trung hàng triệu dân và hệ thống nhà máy, khu công nghiệp – hậu quả sẽ vô cùng nghiêm trọng nếu hạ tầng không đáp ứng tiêu chuẩn kháng chấn.

Và điều đáng nói: đây không còn là viễn cảnh xa vời khi các đứt gãy tại Kon Tum, Nghệ An, Sơn La,... đang có dấu hiệu chuyển động trở lại.

Không Ai Miễn Nhiễm – Nhưng Có Thể Chuẩn Bị​

Trái đất chuyển mình là điều không thể tránh khỏi. Nhưng sự chủ động, minh bạch và chuẩn bị kỹ lưỡng sẽ quyết định mức độ tổn thương của một quốc gia khi đối diện với thiên tai. Việt Nam có thể không nằm trong vùng rủi ro cao nhất, nhưng rõ ràng không đứng ngoài cuộc chơi của tự nhiên.

Chúng ta không thể “ngủ quên” trong khi các đứt gãy đang có dấu hiệu “thức giấc”.