Khói từ lò hỏa thiêu bay đi đâu? Khói như thế nào là xử lý tốt?

LaoKhoa · 10:17:46

Các nhà hỏa táng hiện nay sử dụng lò hỏa thiêu chạy bằng điện (thay vì đốt bằng củi, gas hay dầu như trước đây), nhưng vẫn tạo ra khói. Vậy khói này đến từ đâu?

Khác với lò dùng gas hay củi (khói chủ yếu từ nhiên liệu), lò điện không đốt nhiên liệu trực tiếp. Điện chỉ cung cấp nhiệt qua thanh đốt hoặc cuộn dây gia nhiệt. Vì vậy, khói không đến từ "nhiên liệu" mà từ chính vật liệu bị đốt – tức là cơ thể và đồ vật đi kèm (nếu có). Quá trình hỏa táng là đốt cháy cơ thể ở nhiệt độ cao (thường 760-1.150°C). Cơ thể chứa nước (60-70%), protein, mỡ, xương và các hợp chất hữu cơ khác. Khi bị đốt, các thành phần này phân hủy:

Hơi nước: Nước trong cơ thể bay hơi, tạo thành khói trắng khi ngưng tụ ngoài không khí lạnh.
Khí từ mô mềm: Mỡ và protein cháy sinh ra carbon dioxide (CO₂), carbon monoxide (CO), và các hạt bụi nhỏ (tro).
Hợp chất khác: Một số chất như thủy ngân (từ răng trám) hay nhựa (nếu có quan tài nhỏ) cũng bay hơi, góp phần vào khói.

Dù lò điện kiểm soát nhiệt độ tốt hơn lò truyền thống, vẫn có thể xảy ra đốt cháy không hoàn toàn ở một số giai đoạn (ví dụ, khi mỡ cháy nhanh sinh khói tạm thời). Điều này tạo ra khói đục nếu hệ thống lọc không bắt kịp.
Ở các lò hỏa thiêu hiện đại, khói được xử lý qua bộ lọc để giảm thiểu chất độc hại. Tuy nhiên, nếu bộ lọc không đủ hiệu quả hoặc không được bảo trì tốt, một số hạt bụi mịn (tro) và hợp chất khác vẫn thoát ra, làm khói trông đục hơn. Khói trắng thường cho thấy quá trình đốt cháy khá sạch, nhưng nếu quá đục, có thể còn lẫn tạp chất.
Khói như thế nào mới được coi là xử lý tốt?
Khói từ nhà hỏa táng được xem là "xử lý tốt" khi nó đáp ứng các tiêu chuẩn môi trường nghiêm ngặt và không gây ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe con người hoặc không khí xung quanh. Dưới đây là những đặc điểm chính để đánh giá:
Màu sắc khói:

Khói lý tưởng gần như trong suốt hoặc chỉ hơi trắng nhạt, chủ yếu là hơi nước. Điều này cho thấy quá trình đốt cháy diễn ra hoàn toàn và các hạt bụi, chất ô nhiễm đã được lọc kỹ.
Nếu khói trắng đục quá mức, đen, hoặc xám đậm, đó là dấu hiệu của việc đốt cháy không hoàn toàn hoặc hệ thống lọc không hiệu quả.

Không mùi hoặc mùi rất nhẹ:

Khói được xử lý tốt thường không có mùi hắc, cháy khét, hay mùi khó chịu. Các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOC) và khí độc như carbon monoxide (CO), sulfur dioxide (SO₂) đã bị loại bỏ hoặc giảm tối đa nhờ hệ thống lọc.

Thành phần khí thải:

Theo tiêu chuẩn môi trường (như của WHO hoặc các quy định quốc gia), khí thải phải có nồng độ thấp các chất độc hại:
- Dioxin và furan: Gần như không detectable (dưới ngưỡng cho phép, thường <0.1 ng/m³).
- Thủy ngân (Hg): Được hấp thụ bằng than hoạt tính hoặc thiết bị chuyên dụng, không vượt quá giới hạn (thường <0.05 mg/m³).
- Bụi mịn (PM2.5, PM10): Được lọc sạch, nồng độ rất thấp.
Chủ yếu còn lại là CO₂ và hơi nước, vốn không thể loại bỏ hoàn toàn.

Ở Việt Nam khói từ lò hỏa táng phải tuân theo QCVN 02:2019/BTNMT (Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về lò đốt chất thải rắn sinh hoạt), hoặc các tiêu chuẩn tương tự. Nếu đạt chuẩn, khói sẽ không gây ô nhiễm nghiêm trọng.
Tóm lại, khói từ lò hỏa thiêu chạy điện chủ yếu đến từ cơ thể người (hơi nước, khí, tro bụi) chứ không phải từ nguồn năng lượng. Nếu khói quá nhiều hoặc có màu lạ, vấn đề có thể nằm ở thiết kế lò hoặc hệ thống xử lý khí thải.