Ngân 98 sở hữu 80 sổ đỏ: Ai đứng tên và pháp luật xử lý tài sản thế nào?

[David Dũng]

Trong quá trình điều tra vụ án "Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm", lực lượng chức năng đã phát hiện một khối tài sản lớn trong két sắt tại nhà của bị can Võ Thị Ngọc Ngân (hay còn được biết đến với biệt danh Ngân 98). Cụ thể, cơ quan chức năng thu giữ 80 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ), 8.000 USD tiền mặt và 4 sổ tiết kiệm trị giá khoảng 3,2 tỷ đồng. Ngoài ra, hai ô tô hạng sang cũng bị tạm giữ để phục vụ công tác điều tra.

Khối tài sản đồ sộ này nhanh chóng gây xôn xao dư luận. Nhiều người đặt câu hỏi liệu Ngân 98 có quyền hợp pháp để đứng tên 80 sổ đỏ hay không, và số tài sản này sẽ được pháp luật xử lý ra sao sau khi cô bị tạm giam vì liên quan đến sản xuất, buôn bán thực phẩm giả.

Theo luật sư Nguyễn Quốc Cường (Đoàn Luật sư TP.HCM), hiện pháp luật Việt Nam không giới hạn số lượng giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mà một cá nhân được đứng tên. Miễn là việc mua bán, chuyển nhượng và sử dụng các bất động sản đó diễn ra đúng quy định, có đầy đủ hồ sơ chứng từ và thực hiện nghĩa vụ thuế đầy đủ, việc sở hữu nhiều sổ đỏ là hoàn toàn hợp pháp.

Tuy nhiên, trong trường hợp bị can đang bị điều tra hình sự, toàn bộ khối tài sản sẽ được rà soát kỹ lưỡng để xác minh có hay không yếu tố bất hợp pháp, đặc biệt là nguồn tiền dùng để mua các bất động sản đó. Cơ quan điều tra, cơ quan thuế có quyền yêu cầu cá nhân giải trình nguồn gốc tiền, nhất là với các giao dịch lớn và bất thường. Theo quy định của Luật Phòng, chống rửa tiền, các giao dịch bất động sản giá trị lớn nằm trong nhóm phải giám sát để phòng ngừa hành vi rửa tiền, trốn thuế hoặc hợp thức hóa tài sản phạm pháp.

Trường hợp Ngân 98 nhờ người khác đứng tên hộ sổ đỏ, luật sư khẳng định rằng pháp luật Việt Nam không công nhận hình thức "nhờ đứng tên hộ" trong quyền sử dụng đất. Người có tên trên giấy chứng nhận là người duy nhất được pháp luật công nhận quyền sở hữu và có quyền định đoạt tài sản đó. Nếu phát sinh tranh chấp, việc nhờ đứng tên có thể bị xem là giao dịch giả tạo và bị tuyên vô hiệu. Nếu cơ quan điều tra chứng minh tài sản đó có nguồn gốc từ hành vi phạm pháp, hành vi nhờ đứng tên còn có thể bị xử lý hình sự vì cố ý che giấu tài sản.

Về mặt pháp lý, khi có căn cứ cho rằng tài sản có nguồn gốc từ hành vi vi phạm pháp luật, cơ quan chức năng có thể áp dụng các biện pháp như phong tỏa, kê biên hoặc tịch thu tài sản. Cụ thể, phong tỏa thường áp dụng với tiền trong tài khoản, còn kê biên áp dụng với tài sản cố định như nhà đất, ô tô, cổ phần… Việc tịch thu chỉ được thực hiện khi có bản án hình sự có hiệu lực, xác định rõ tài sản đó là do phạm tội mà có.


Thời điểm mua tài sản không quyết định quyền sở hữu hợp pháp. Dù tài sản được mua trước khi bị điều tra, nếu không chứng minh được nguồn tiền hợp pháp, vẫn có thể bị kê biên hoặc tịch thu. Ngược lại, nếu người bị điều tra chứng minh được tài sản có nguồn gốc hợp pháp, họ có quyền giữ lại tài sản, dù vẫn có thể bị tạm kê biên để đảm bảo nghĩa vụ dân sự như bồi thường, nộp phạt.

Luật sư Nguyễn Quốc Cường cũng nhấn mạnh rằng cá nhân sở hữu nhiều bất động sản phải có nghĩa vụ kê khai đầy đủ thu nhập và nộp các loại thuế liên quan như thuế thu nhập cá nhân, lệ phí trước bạ, thuế chuyển nhượng… Nếu không kê khai đúng hoặc cố tình trốn tránh nghĩa vụ thuế, có thể bị truy thu hoặc truy tố về tội "Trốn thuế" theo Điều 200 Bộ luật Hình sự.

Trong trường hợp bất động sản có nhiều người sở hữu chung, cơ quan chức năng vẫn có thể kê biên toàn bộ tài sản để phục vụ điều tra, sau đó phân định rõ phần tài sản nào thuộc bị can, phần nào thuộc người khác. Người đồng sở hữu cần xuất trình các tài liệu như hợp đồng góp vốn, chứng từ chuyển tiền hoặc thỏa thuận hợp pháp để bảo vệ quyền lợi.


Liên quan đến vụ án chính, Ngân 98 hiện đang bị điều tra về hành vi "Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm", được quy định tại Điều 193 Bộ luật Hình sự. Đây là tội danh đặc biệt nghiêm trọng, có thể bị phạt tù từ 15 năm đến 20 năm, hoặc tù chung thân nếu thu lợi bất chính từ 1,5 tỷ đồng trở lên hoặc gây hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng. Ngoài án tù, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền, cấm hành nghề hoặc tịch thu toàn bộ tài sản có liên quan.


Cơ quan điều tra hiện cũng đang mở rộng xác minh dòng tiền của bị can để xác định có hành vi trốn thuế, rửa tiền hoặc hợp thức hóa tài sản phạm pháp hay không. Pháp luật Việt Nam cho phép truy xét toàn bộ giao dịch tài chính, kể cả từ trước khi vụ án bị khởi tố, để đảm bảo thu hồi tài sản bất hợp pháp và thi hành án sau này.


Tổng kết lại, toàn bộ tài sản đứng tên hoặc liên quan đến bị can Ngân 98 hiện đang bị rà soát kỹ lưỡng. Nếu chứng minh được tài sản có nguồn gốc hợp pháp, quyền sở hữu sẽ được pháp luật bảo vệ. Ngược lại, nếu có dấu hiệu vi phạm pháp luật, tài sản đó sẽ bị phong tỏa, kê biên, thậm chí tịch thu. Trong mọi trường hợp, yếu tố quan trọng nhất là sự minh bạch và hợp pháp của nguồn tiền hình thành tài sản.