Đoạn Video
Ảnh
Kim Phát Tài
Thành viên nổi tiếng
TS. Phạm Trọng Nghĩa, Ủy viên Chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội đã trả lời phóng viên báo VietNamNet liên quan đến các giải pháp để thực hiện có hiệu quả kết luận của Bộ Chính trị về việc nghiên cứu định hướng tiếp tục sắp xếp bỏ cấp hành chính trung gian (cấp huyện); định hướng sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh, trong đó có một số ý kiến đáng chú ý.
Phóng viên: Trưởng Ban Tổ chức Trung ương Lê Minh Hưng lưu ý, đi kèm với đề án sắp xếp, tinh gọn bộ máy tổ chức thì phải đề xuất sửa đổi văn bản pháp luật, kể cả một số văn bản pháp luật rất quan trọng như Hiến pháp. Vậy theo ông, để thực hiện chủ trương sáp nhập tỉnh, bỏ cấp huyện, có phải sửa Hiến pháp không và lộ trình sẽ thực hiện ra sao?
Khi phát biểu thảo luận tại hội trường trong kỳ họp bất thường lần thứ 9 vừa qua, đã có ý kiến đề nghị Quốc hội sớm chỉ đạo các cơ quan tổng kết việc thi hành Hiến pháp 2013, đánh giá việc thi hành các luật về tổ chức bộ máy để điều chỉnh mô hình tổng thể bộ máy Nhà nước phù hợp với kỷ nguyên mới của dân tộc.
Điều 110 Hiến pháp 2013 quy định: Các đơn vị hành chính gồm có tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh; xã, phường, thị trấn.
Như vậy, Hiến pháp đã xác định rõ mô hình 3 cấp chính quyền địa phương: Tỉnh (hoặc thành phố trực thuộc trung ương), huyện (hoặc quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh), và xã (hoặc phường, thị trấn).
Do đó, nếu bỏ cấp huyện, mô hình chính quyền địa phương sẽ chỉ còn 2 cấp (tỉnh - xã), thì phải sửa Điều 110 Hiến pháp hiện hành. Bên cạnh đó, cần điều chỉnh một số điều khoản khác liên quan để đảm bảo tính thống nhất cũng như tạo cơ sở hiến định cho hoàn thiện bộ máy nhà nước, hoàn thiện thể chế kinh tế - xã hội, đáp ứng yêu cầu xây dựng đất nước trong kỷ nguyên mới.
Về lộ trình sửa Hiến pháp, Điều 120 Hiến pháp 2013 quy định rõ, Quốc hội quyết định việc sửa đổi Hiến pháp khi có ít nhất hai phần ba tổng số đại biểu Quốc hội biểu quyết tán thành.
Để sửa Hiến pháp, Quốc hội sẽ thành lập Ủy ban dự thảo Hiến pháp. Thành phần, số lượng thành viên, nhiệm vụ và quyền hạn của Ủy ban dự thảo Hiến pháp do Quốc hội quyết định theo đề nghị của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Ủy ban dự thảo Hiến pháp soạn thảo, tổ chức lấy ý kiến nhân dân và trình Quốc hội dự thảo Hiến pháp. Hiến pháp được thông qua khi có ít nhất hai phần ba tổng số đại biểu Quốc hội biểu quyết tán thành. Việc trưng cầu ý dân về Hiến pháp do Quốc hội quyết định.
Đây là lộ trình hiến định, do đó, các cơ quan cần hết sức tập trung nhân lực, vật lực để triển khai thực hiện.
Phóng viên: Nhưng nếu thực hiện theo đúng lộ trình này liệu có đảm bảo tinh thần "vừa chạy, vừa xếp hàng" như Tổng Bí thư yêu cầu và Trưởng Ban Tổ chức Trung ương cũng đã lưu ý việc sắp xếp bộ máy chính quyền cấp tỉnh, cấp huyện phải nghiên cứu nhanh để báo cáo Trung ương, thưa ông?
Tôi tin rằng, các đại biểu Quốc hội sẵn sàng làm ngày, làm đêm để đáp ứng yêu cầu “vừa chạy, vừa xếp hàng” của Tổng Bí thư.
Trong trường hợp thật cần thiết, chúng tôi cho rằng cũng cần tính đến việc kéo dài nhiệm kỳ hiện nay của một số cấp ủy Đảng cũng như của Quốc hội và chính quyền địa phương cho đến khi hoàn thiện việc sắp xếp để khi vào nhiệm kỳ mới, nước ta có hệ thống chính trị, bộ máy tổ chức mới. Giải pháp này hoàn toàn có cơ sở chính trị và pháp lý.
Đối với các tổ chức Đảng, Điều lệ Đảng (Điều 15, 18) cho phép triệu tập đại hội đại biểu muộn hơn không quá 1 năm.
Đối với Quốc hội, Hiến pháp (Điều 71) quy định trong trường hợp đặc biệt, nếu được ít nhất 2/3 tổng số đại biểu Quốc hội biểu quyết tán thành thì Quốc hội quyết định rút ngắn hoặc kéo dài nhiệm kỳ của mình theo đề nghị của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Việc kéo dài nhiệm kỳ của một khóa Quốc hội không được quá 12 tháng, trừ trường hợp có chiến tranh.
Đối với HĐND, Luật Tổ chức Chính quyền địa phương (Điều 10 Luật hiện hành, Điều 5 Luật sửa đổi 2025) giao Ủy ban Thường vụ quyết định việc kéo dài nhiệm kỳ của HĐND.
Phóng viên: Trưởng Ban Tổ chức Trung ương Lê Minh Hưng lưu ý, đi kèm với đề án sắp xếp, tinh gọn bộ máy tổ chức thì phải đề xuất sửa đổi văn bản pháp luật, kể cả một số văn bản pháp luật rất quan trọng như Hiến pháp. Vậy theo ông, để thực hiện chủ trương sáp nhập tỉnh, bỏ cấp huyện, có phải sửa Hiến pháp không và lộ trình sẽ thực hiện ra sao?
Khi phát biểu thảo luận tại hội trường trong kỳ họp bất thường lần thứ 9 vừa qua, đã có ý kiến đề nghị Quốc hội sớm chỉ đạo các cơ quan tổng kết việc thi hành Hiến pháp 2013, đánh giá việc thi hành các luật về tổ chức bộ máy để điều chỉnh mô hình tổng thể bộ máy Nhà nước phù hợp với kỷ nguyên mới của dân tộc.
Điều 110 Hiến pháp 2013 quy định: Các đơn vị hành chính gồm có tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh; xã, phường, thị trấn.
Như vậy, Hiến pháp đã xác định rõ mô hình 3 cấp chính quyền địa phương: Tỉnh (hoặc thành phố trực thuộc trung ương), huyện (hoặc quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh), và xã (hoặc phường, thị trấn).
Do đó, nếu bỏ cấp huyện, mô hình chính quyền địa phương sẽ chỉ còn 2 cấp (tỉnh - xã), thì phải sửa Điều 110 Hiến pháp hiện hành. Bên cạnh đó, cần điều chỉnh một số điều khoản khác liên quan để đảm bảo tính thống nhất cũng như tạo cơ sở hiến định cho hoàn thiện bộ máy nhà nước, hoàn thiện thể chế kinh tế - xã hội, đáp ứng yêu cầu xây dựng đất nước trong kỷ nguyên mới.
Về lộ trình sửa Hiến pháp, Điều 120 Hiến pháp 2013 quy định rõ, Quốc hội quyết định việc sửa đổi Hiến pháp khi có ít nhất hai phần ba tổng số đại biểu Quốc hội biểu quyết tán thành.
Để sửa Hiến pháp, Quốc hội sẽ thành lập Ủy ban dự thảo Hiến pháp. Thành phần, số lượng thành viên, nhiệm vụ và quyền hạn của Ủy ban dự thảo Hiến pháp do Quốc hội quyết định theo đề nghị của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Ủy ban dự thảo Hiến pháp soạn thảo, tổ chức lấy ý kiến nhân dân và trình Quốc hội dự thảo Hiến pháp. Hiến pháp được thông qua khi có ít nhất hai phần ba tổng số đại biểu Quốc hội biểu quyết tán thành. Việc trưng cầu ý dân về Hiến pháp do Quốc hội quyết định.
Đây là lộ trình hiến định, do đó, các cơ quan cần hết sức tập trung nhân lực, vật lực để triển khai thực hiện.
TS Phạm Trọng Nghĩa
Phóng viên: Nhưng nếu thực hiện theo đúng lộ trình này liệu có đảm bảo tinh thần "vừa chạy, vừa xếp hàng" như Tổng Bí thư yêu cầu và Trưởng Ban Tổ chức Trung ương cũng đã lưu ý việc sắp xếp bộ máy chính quyền cấp tỉnh, cấp huyện phải nghiên cứu nhanh để báo cáo Trung ương, thưa ông?
Tôi tin rằng, các đại biểu Quốc hội sẵn sàng làm ngày, làm đêm để đáp ứng yêu cầu “vừa chạy, vừa xếp hàng” của Tổng Bí thư.
Trong trường hợp thật cần thiết, chúng tôi cho rằng cũng cần tính đến việc kéo dài nhiệm kỳ hiện nay của một số cấp ủy Đảng cũng như của Quốc hội và chính quyền địa phương cho đến khi hoàn thiện việc sắp xếp để khi vào nhiệm kỳ mới, nước ta có hệ thống chính trị, bộ máy tổ chức mới. Giải pháp này hoàn toàn có cơ sở chính trị và pháp lý.
Đối với các tổ chức Đảng, Điều lệ Đảng (Điều 15, 18) cho phép triệu tập đại hội đại biểu muộn hơn không quá 1 năm.
Đối với Quốc hội, Hiến pháp (Điều 71) quy định trong trường hợp đặc biệt, nếu được ít nhất 2/3 tổng số đại biểu Quốc hội biểu quyết tán thành thì Quốc hội quyết định rút ngắn hoặc kéo dài nhiệm kỳ của mình theo đề nghị của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Việc kéo dài nhiệm kỳ của một khóa Quốc hội không được quá 12 tháng, trừ trường hợp có chiến tranh.
Đối với HĐND, Luật Tổ chức Chính quyền địa phương (Điều 10 Luật hiện hành, Điều 5 Luật sửa đổi 2025) giao Ủy ban Thường vụ quyết định việc kéo dài nhiệm kỳ của HĐND.
