Đoạn Video
Ảnh
Việc sửa Hiến pháp phải có tầm nhìn rộng hơn, xa hơn; PGS.TS Tô Văn Hòa, Phó Hiệu trưởng trường Đại học Luật Hà Nội đề xuất khi sáp nhập tỉnh, bỏ huyện thì cấp cơ sở gồm xã, thành phố, thị xã, nội đô ở thành phố.
Ngày 14/2, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã ban hành Kết luận số 126 về một số nội dung, nhiệm vụ tiếp tục sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị năm 2025.
Ngày 28/2, Bộ Chính trị, Ban Bí thư ban hành Kết luận số 127 về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.
Trong đó nhấn mạnh về việc tiếp tục sắp xếp, xây dựng đề án bỏ cấp hành chính trung gian (cấp huyện); xây dựng phương án tiếp tục sắp xếp cấp xã phù hợp với mô hình tổ chức mới, đề xuất tổ chức bộ máy, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của cấp xã.
Ngoài ra hai kết luận này cũng lưu ý việc làm rõ mối quan hệ công tác giữa các cấp chính quyền địa phương (giữa cấp tỉnh và cấp xã); mối quan hệ công tác theo ngành dọc từ Trung ương đến cấp xã (giữa bộ, ngành Trung ương, các cơ chuyên ngành và đơn vị, cá nhân phụ trách theo lĩnh vực), bảo đảm hoạt động thuận lợi, đồng bộ, liên thông, hiệu lực, hiệu quả.
Việc đặt vấn đề nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Hiến pháp là hết sức cấp thiết, vừa tạo cơ sở hiến định vững chắc để tiếp tục tiến hành cách mạng về tinh gọn bộ máy vừa bảo đảm tính tối cao của Hiến pháp.
Chính quyền cấp tỉnh và cấp cơ sở hoặc cấp xã
Nhìn nhận vấn đề này PGS.TS Tô Văn Hòa, Phó Hiệu trưởng trường Đại học Luật Hà Nội cho biết, việc sửa đổi, bổ sung Hiến pháp lần này đòi hỏi hết sức khẩn trương song cũng phải được nghiên cứu kỹ, làm rõ những vấn đề nguyên lý, có cơ sở lý luận vững chắc.
Các quốc gia hiện đại thường phân chia lãnh thổ thành 2 loại đơn vị:
- Loại thứ nhất là các đơn vị hành chính - đây là nơi có dân cư sinh sống tập trung, ổn định thành cộng đồng, do đó, có đủ điều kiện để thành lập chính quyền địa phương đầy đủ để vừa quản lý lãnh thổ, vừa phục vụ nhân dân.
- Loại thứ hai, là đơn vị hành chính chuyên biệt, đây là khu vực lãnh thổ không có hoặc có rất ít dân cư sinh sống ổn định như các khu vực rừng, núi sâu, hồ rộng, đất hoang, sa mạc... Do không có dân cư sinh sống ổn định nên không thiết lập chính quyền địa phương tại chỗ mà chỉ thiết lập cơ chế quản lý lãnh thổ nhằm phục vụ mục đích chuyên biệt phù hợp điều kiện, lợi thế tự nhiên các nơi này.
Ông cho rằng các đề xuất sửa đổi, bổ sung không chỉ bó hẹp trong câu từ của hiến pháp mà phải có tầm nhìn rộng hơn, xa hơn để làm rõ phương hướng, nội dung cần thể chế hóa trong các đạo luật có liên quan.
Theo ông Hòa, khi sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp cần nhìn nhận việc không tổ chức cấp huyện không chỉ đơn thuần là bãi bỏ một cấp hành chính mà cần nhìn rộng hơn, thực chất là quá trình cân nhắc để tái cơ cấu tổng thể hệ thống hành chính lãnh thổ của Việt Nam từ trung ương đến địa phương, đặc biệt là cấp địa phương.
Như vậy, việc thực hiện chủ trương bỏ đơn vị cấp huyện sẽ cần nghiên cứu sửa đổi 2 điều có liên quan trực tiếp là điều 110 và điều 111 trong chương 9 về chính quyền địa phương của Hiến pháp 2013.
Với điều 110, ông đề xuất có thể nghiên cứu sửa đổi, bổ sung theo hướng: Quy định Việt Nam gồm các đơn vị hành chính và các đơn vị hành chính chuyên biệt. Trong đó, các đơn vị hành chính có 2 cấp là cấp tỉnh và cấp cơ sở hoặc cấp xã.
Đảng ủy Chính phủ đã thống nhất 2 cấp là cấp tỉnh và cấp cơ sở. Trong cấp tỉnh gồm tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương. Với cấp cơ sở sẽ gồm xã, thành phố, thị xã thuộc tỉnh.
Đơn vị hành chính chuyên biệt
Với thành phố trực thuộc trung ương, cấp cơ sở gồm xã, thành phố, thị xã, nội đô ở thành phố trực thuộc trung ương.
Về nội đô là đơn vị hành chính mới, bao gồm khu vực đô thị lõi, thủ phủ của thành phố trực thuộc trung ương, tức là các quận nội thành hiện nay của các thành phố trực thuộc trung ương. Ví dụ nội đô TP Hà Nội gồm 12 quận, nội đô TP.HCM gồm 16 quận, nội đô TP Hải Phòng gồm 6 quận…
Các đơn vị hành chính cơ sở có thể phân chia thành những địa bàn lãnh thổ nhỏ hơn nhưng đó không phải là đơn vị hành chính mà chỉ là các địa bàn quản lý hành chính.
Ở đó không thành lập chính quyền địa phương mà chỉ có các bộ phận/cơ sở của các cơ quan hành chính cấp trên thực hiện công tác quản lý hành chính trên địa bàn. Bên cạnh đơn vị hành chính có thể có đơn vị hành chính chuyên biệt và có thể thành lập ở các cấp, chia theo các loại khác nhau.
Ông đề xuất Luật Chính quyền địa phương có thể quy định hai cấp đơn vị hành chính chuyên biệt hoặc nhiều hơn, trong đó có các đơn vị do cấp tỉnh quản lý và đơn vị do cấp trung ương quản lý. "Nếu theo cách này, lãnh thổ Việt Nam sẽ được chia ra quản lý theo cách thức hiện đại hơn, phù hợp hơn với chiến lược phát triển của chúng ta", ông Hòa nói.
Với điều 111 về tổ chức chính quyền địa phương, ông Hòa đề nghị có thể nghiên cứu sửa đổi, bổ sung theo hướng quy định tại các đơn vị hành chính đều thành lập chính quyền địa phương gồm HĐND và UBND. Việc này vừa để phục vụ người dân địa phương và quản lý lãnh thổ.
Theo ông, điểm mới là không phân biệt giữa chính quyền địa phương và cấp chính quyền địa phương. Bởi vì đã là chính quyền địa phương đều phải có cơ cấu đầy đủ HĐND và UBND.
Tại các đơn vị hành chính chuyên biệt không thành lập chính quyền địa phương mà có thể thành lập các cơ chế quản lý hành chính phù hợp với mục đích thành lập đơn vị hành chính chuyên biệt đó theo quy định của luật.
Ngoài ra, ông Hòa cần nghiên cứu sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp để thực hiện chủ trương tiếp tục tinh giản bộ máy hệ thống chính trị theo các kết luận của Đảng. Nội dung này liên quan chương 1 của Hiến pháp 2013 quy định những nguyên tắc nền tảng nhất của chế độ chính trị Việt Nam.
Trong đó cần cân nhắc sửa đổi lần này là các quy định về hệ thống chính trị về hệ thống chính trị, Hiến pháp chỉ quy định những nội dung mang tính nguyên tắc.
Hệ thống chính trị hiện nay được xác định 3 thành tố với vai trò riêng biệt: Đảng với vai trò lãnh đạo; Nhà nước với vai trò trung tâm; MTTQ với vị trí là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân.
Với các quy định về MTTQ Việt Nam cần được thể hiện theo hướng cô đọng, chỉ tập trung vào những vấn đề căn bản nhất, tương xứng với cách thức quy định về Đảng và Nhà nước tại chương 1.
Từ đó, ông Hòa đề xuất xem xét hợp nhất điều 9 và 10 của Hiến pháp thành 1 điều khoản chung quy định các nội dung cốt lõi, gồm thuộc tính cơ bản, vai trò trong hệ thống chính trị và các nhiệm vụ trọng tâm của MTTQ để thực hiện vai trò này, đề cập các tổ chức chính trị xã hội chủ chốt nằm MTTQ.
"Các nội dung cụ thể hơn sẽ được quy định trong các văn bản luật bảo đảm sự phù hợp, linh hoạt trong tổ chức hoạt động", ông Hòa nói thêm.
Ngày 14/2, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã ban hành Kết luận số 126 về một số nội dung, nhiệm vụ tiếp tục sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị năm 2025.
Ngày 28/2, Bộ Chính trị, Ban Bí thư ban hành Kết luận số 127 về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.
Trong đó nhấn mạnh về việc tiếp tục sắp xếp, xây dựng đề án bỏ cấp hành chính trung gian (cấp huyện); xây dựng phương án tiếp tục sắp xếp cấp xã phù hợp với mô hình tổ chức mới, đề xuất tổ chức bộ máy, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của cấp xã.
Ngoài ra hai kết luận này cũng lưu ý việc làm rõ mối quan hệ công tác giữa các cấp chính quyền địa phương (giữa cấp tỉnh và cấp xã); mối quan hệ công tác theo ngành dọc từ Trung ương đến cấp xã (giữa bộ, ngành Trung ương, các cơ chuyên ngành và đơn vị, cá nhân phụ trách theo lĩnh vực), bảo đảm hoạt động thuận lợi, đồng bộ, liên thông, hiệu lực, hiệu quả.
Ảnh minh họa: Hoàng Hà
Việc đặt vấn đề nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Hiến pháp là hết sức cấp thiết, vừa tạo cơ sở hiến định vững chắc để tiếp tục tiến hành cách mạng về tinh gọn bộ máy vừa bảo đảm tính tối cao của Hiến pháp.
Chính quyền cấp tỉnh và cấp cơ sở hoặc cấp xã
Nhìn nhận vấn đề này PGS.TS Tô Văn Hòa, Phó Hiệu trưởng trường Đại học Luật Hà Nội cho biết, việc sửa đổi, bổ sung Hiến pháp lần này đòi hỏi hết sức khẩn trương song cũng phải được nghiên cứu kỹ, làm rõ những vấn đề nguyên lý, có cơ sở lý luận vững chắc.
Các quốc gia hiện đại thường phân chia lãnh thổ thành 2 loại đơn vị:
- Loại thứ nhất là các đơn vị hành chính - đây là nơi có dân cư sinh sống tập trung, ổn định thành cộng đồng, do đó, có đủ điều kiện để thành lập chính quyền địa phương đầy đủ để vừa quản lý lãnh thổ, vừa phục vụ nhân dân.
- Loại thứ hai, là đơn vị hành chính chuyên biệt, đây là khu vực lãnh thổ không có hoặc có rất ít dân cư sinh sống ổn định như các khu vực rừng, núi sâu, hồ rộng, đất hoang, sa mạc... Do không có dân cư sinh sống ổn định nên không thiết lập chính quyền địa phương tại chỗ mà chỉ thiết lập cơ chế quản lý lãnh thổ nhằm phục vụ mục đích chuyên biệt phù hợp điều kiện, lợi thế tự nhiên các nơi này.
Ông cho rằng các đề xuất sửa đổi, bổ sung không chỉ bó hẹp trong câu từ của hiến pháp mà phải có tầm nhìn rộng hơn, xa hơn để làm rõ phương hướng, nội dung cần thể chế hóa trong các đạo luật có liên quan.
Theo ông Hòa, khi sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp cần nhìn nhận việc không tổ chức cấp huyện không chỉ đơn thuần là bãi bỏ một cấp hành chính mà cần nhìn rộng hơn, thực chất là quá trình cân nhắc để tái cơ cấu tổng thể hệ thống hành chính lãnh thổ của Việt Nam từ trung ương đến địa phương, đặc biệt là cấp địa phương.
Như vậy, việc thực hiện chủ trương bỏ đơn vị cấp huyện sẽ cần nghiên cứu sửa đổi 2 điều có liên quan trực tiếp là điều 110 và điều 111 trong chương 9 về chính quyền địa phương của Hiến pháp 2013.
Với điều 110, ông đề xuất có thể nghiên cứu sửa đổi, bổ sung theo hướng: Quy định Việt Nam gồm các đơn vị hành chính và các đơn vị hành chính chuyên biệt. Trong đó, các đơn vị hành chính có 2 cấp là cấp tỉnh và cấp cơ sở hoặc cấp xã.
Đảng ủy Chính phủ đã thống nhất 2 cấp là cấp tỉnh và cấp cơ sở. Trong cấp tỉnh gồm tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương. Với cấp cơ sở sẽ gồm xã, thành phố, thị xã thuộc tỉnh.
Đơn vị hành chính chuyên biệt
Với thành phố trực thuộc trung ương, cấp cơ sở gồm xã, thành phố, thị xã, nội đô ở thành phố trực thuộc trung ương.
Về nội đô là đơn vị hành chính mới, bao gồm khu vực đô thị lõi, thủ phủ của thành phố trực thuộc trung ương, tức là các quận nội thành hiện nay của các thành phố trực thuộc trung ương. Ví dụ nội đô TP Hà Nội gồm 12 quận, nội đô TP.HCM gồm 16 quận, nội đô TP Hải Phòng gồm 6 quận…
PGS.TS Tô Văn Hòa, Phó Hiệu trưởng trường Đại học Luật Hà Nội.
Các đơn vị hành chính cơ sở có thể phân chia thành những địa bàn lãnh thổ nhỏ hơn nhưng đó không phải là đơn vị hành chính mà chỉ là các địa bàn quản lý hành chính.
Ở đó không thành lập chính quyền địa phương mà chỉ có các bộ phận/cơ sở của các cơ quan hành chính cấp trên thực hiện công tác quản lý hành chính trên địa bàn. Bên cạnh đơn vị hành chính có thể có đơn vị hành chính chuyên biệt và có thể thành lập ở các cấp, chia theo các loại khác nhau.
Ông đề xuất Luật Chính quyền địa phương có thể quy định hai cấp đơn vị hành chính chuyên biệt hoặc nhiều hơn, trong đó có các đơn vị do cấp tỉnh quản lý và đơn vị do cấp trung ương quản lý. "Nếu theo cách này, lãnh thổ Việt Nam sẽ được chia ra quản lý theo cách thức hiện đại hơn, phù hợp hơn với chiến lược phát triển của chúng ta", ông Hòa nói.
Với điều 111 về tổ chức chính quyền địa phương, ông Hòa đề nghị có thể nghiên cứu sửa đổi, bổ sung theo hướng quy định tại các đơn vị hành chính đều thành lập chính quyền địa phương gồm HĐND và UBND. Việc này vừa để phục vụ người dân địa phương và quản lý lãnh thổ.
Theo ông, điểm mới là không phân biệt giữa chính quyền địa phương và cấp chính quyền địa phương. Bởi vì đã là chính quyền địa phương đều phải có cơ cấu đầy đủ HĐND và UBND.
Tại các đơn vị hành chính chuyên biệt không thành lập chính quyền địa phương mà có thể thành lập các cơ chế quản lý hành chính phù hợp với mục đích thành lập đơn vị hành chính chuyên biệt đó theo quy định của luật.
Ngoài ra, ông Hòa cần nghiên cứu sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp để thực hiện chủ trương tiếp tục tinh giản bộ máy hệ thống chính trị theo các kết luận của Đảng. Nội dung này liên quan chương 1 của Hiến pháp 2013 quy định những nguyên tắc nền tảng nhất của chế độ chính trị Việt Nam.
Trong đó cần cân nhắc sửa đổi lần này là các quy định về hệ thống chính trị về hệ thống chính trị, Hiến pháp chỉ quy định những nội dung mang tính nguyên tắc.
Hệ thống chính trị hiện nay được xác định 3 thành tố với vai trò riêng biệt: Đảng với vai trò lãnh đạo; Nhà nước với vai trò trung tâm; MTTQ với vị trí là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân.
Với các quy định về MTTQ Việt Nam cần được thể hiện theo hướng cô đọng, chỉ tập trung vào những vấn đề căn bản nhất, tương xứng với cách thức quy định về Đảng và Nhà nước tại chương 1.
Từ đó, ông Hòa đề xuất xem xét hợp nhất điều 9 và 10 của Hiến pháp thành 1 điều khoản chung quy định các nội dung cốt lõi, gồm thuộc tính cơ bản, vai trò trong hệ thống chính trị và các nhiệm vụ trọng tâm của MTTQ để thực hiện vai trò này, đề cập các tổ chức chính trị xã hội chủ chốt nằm MTTQ.
"Các nội dung cụ thể hơn sẽ được quy định trong các văn bản luật bảo đảm sự phù hợp, linh hoạt trong tổ chức hoạt động", ông Hòa nói thêm.
