Thế hệ lo lắng
Tôi đã ghi chép lại hai trường hợp về việc "điện thoại di động" có thể thay đổi trẻ em như thế nào.
Cô bé đầu tiên, Emily, 14 tuổi, rất thích dùng Instagram, nhưng một khi bắt đầu lướt mạng xã hội trên điện thoại, cô bé lại rơi vào trạng thái lo lắng và bực bội. Bố mẹ cô bé đã phải tải xuống nhiều ứng dụng trên điện thoại để theo dõi và hạn chế việc con gái sử dụng mạng xã hội quá mức.
Điều này có nghĩa là gì? Một cuộc chiến giữa cha mẹ và con cái đã bắt đầu. Emily đã hack vào điện thoại của mẹ mình, gỡ cài đặt phần mềm giám sát và đe dọa họ rằng cô sẽ ***** nếu họ dám cài đặt lại.
Bố mẹ Emily đã thử đăng ký cho con gái tham gia trại hè, nơi cấm điện thoại di động và mọi thiết bị điện tử. Sáu tuần sau, họ đón con về và thấy con đã tiến bộ đáng kể. Họ cũng thử mua cho Emily một chiếc điện thoại nắp gập kiểu cũ để giảm bớt lo lắng. Nhưng những phương pháp này chỉ là tạm thời. Sau khi kể lại trải nghiệm này với tôi, mẹ Emily kết luận rằng trừ khi cả gia đình quyết tâm chuyển đến một hoang đảo, Emily sẽ không bao giờ có thể thoát khỏi mạng xã hội và điện thoại.
Ví dụ thứ hai là một cậu bé tên James, mắc chứng tự kỷ nhẹ. Cậu bé học hành rất giỏi và thậm chí còn tham gia câu lạc bộ judo cho đến khi đại dịch COVID-19 bùng phát và trường học phải đóng cửa. Lúc đó, James mới 11 tuổi và được cha mua cho một chiếc máy chơi điện tử.
Chiếc máy chơi điện tử đã thành công. James chơi rất giỏi và thích giao lưu. Nhưng khi bị nghiện một trò chơi, cậu bé bắt đầu hành xử kỳ lạ. "Nó trở nên chán nản, cáu kỉnh, lười biếng, và thậm chí còn la hét với chúng tôi", cha cậu kể. Bố mẹ cậu quyết định tịch thu máy chơi điện tử, nhưng James nhanh chóng xuất hiện các triệu chứng cai nghiện, trở nên cáu kỉnh và hung hăng. Cậu thậm chí còn tự nhốt mình trong phòng và không chịu ra ngoài. Sau đó, các triệu chứng của James đã cải thiện phần nào, nhưng bố mẹ cậu vẫn còn băn khoăn. Cộng đồng trực tuyến này đã là một quá trình khó khăn đối với con trai họ, và họ không muốn cắt đứt hoàn toàn, nhưng việc tìm kiếm sự cân bằng phù hợp thật khó khăn.
Đây chỉ là phần nổi của tảng băng chìm những lá thư tôi nhận được từ các bậc phụ huynh; hiện tại có rất nhiều bậc phụ huynh đang thảo luận về chứng nghiện thiết bị điện tử. Tuy nhiên, điều thực sự khiến tôi ngạc nhiên là có bao nhiêu bà mẹ đã lên tiếng sau khi xuất bản *Thế hệ lo lắng*. Nỗi tuyệt vọng và sợ hãi của các bậc cha mẹ, đặc biệt là các bà mẹ, là vô cùng lớn, và họ cũng chia sẻ những cảm xúc này. Cuốn sách này đã nằm trong danh sách bán chạy nhất trong 70 tuần một phần là nhờ các bà mẹ đã đọc nó. Tôi nghĩ điều này có lẽ là do các ông bố thường đóng vai trò hỗ trợ trong gia đình. Nhưng các bà mẹ thì khác; họ tương tác với con cái nhiều hơn mỗi ngày, và do đó họ nhận thức rõ hơn về việc bị con cái đẩy ra xa - họ đã bước vào một thế giới ảo, trong khi họ bị loại trừ.
Tất nhiên, dù là cha hay mẹ, trong khoảng một thập kỷ trở lại đây, ngày càng nhiều bậc phụ huynh nói với tôi rằng con cái họ đang gặp phải các vấn đề tâm lý ở nhiều mức độ khác nhau. Điều này cũng phù hợp với kinh nghiệm giảng dạy đại học của tôi—tôi dạy các khóa tâm lý học tại Đại học New York, và bắt đầu từ khoảng năm 2014 hoặc 2015, tôi đã nhận thấy một sự thay đổi đáng kể ở thế hệ sinh viên này: các em dễ bị tổn thương và lo lắng hơn. Vào thời điểm đó, tôi đã thảo luận điều này với nhà báo Greg Lukyanov, và sau đó đã viết một bài báo trên *The Atlantic* có tựa đề "The Spoiled Mind" (Tâm Trí Hư Hỏng), để thảo luận về cuộc khủng hoảng tâm lý tập thể to lớn này.
Chúng tôi đã cùng nhau tiến hành phân tích thống kê mười năm từ năm 2008 đến năm 2018. Dữ liệu cho thấy bắt đầu từ năm 2012, khả năng mắc chứng trầm cảm ở thanh thiếu niên Mỹ từ 12-17 tuổi đã tăng vọt. Dữ liệu từ năm 2010-2015 cho thấy sự gia tăng đột biến, gần gấp 2,5 lần so với tỷ lệ mắc bệnh trước đó. Các vấn đề của trẻ em tập trung vào "rối loạn nội tâm hóa", cụ thể là lo âu và trầm cảm - trái ngược với "rối loạn ngoại tâm hóa". Bệnh nhân cũng trải qua sự đau khổ, nhưng họ thể hiện và trút bầu tâm sự với người khác. Theo truyền thống, phụ nữ có tỷ lệ mắc rối loạn nội tâm hóa cao hơn, trong khi nam giới gặp nhiều vấn đề hơn với rối loạn ngoại tâm hóa. Tuy nhiên, dữ liệu từ mười năm này cho thấy rối loạn nội tâm hóa đang gia tăng ở cả hai giới.
Cuộc khủng hoảng tâm lý nghiêm trọng này đã có tác động rộng khắp, ảnh hưởng đến mọi người thuộc mọi giới tính, chủng tộc và tầng lớp xã hội. Vì vậy, tôi gọi giai đoạn này là "Thời kỳ Tái cấu trúc Vĩ đại". Năm 2018, chúng tôi đã phát triển cuốn "The Spoiled Mind" thành một cuốn sách, và một chương đã đề cập đến điện thoại di động—nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng trẻ em dành nhiều thời gian nhất trên điện thoại cũng nằm trong số những trẻ bị trầm cảm nặng nhất. Tuy nhiên, mối tương quan không đồng nghĩa với quan hệ nhân quả. Vào thời điểm đó, Lukyanov và tôi tập trung nhiều hơn vào thế giới thực.
Chúng tôi tin rằng thanh thiếu niên ngày càng nhạy cảm và dễ bị tổn thương hơn, một phần là do bản chất bảo bọc quá mức của thế hệ cha mẹ mới: họ không cho phép con cái ra ngoài một mình, và các thiết bị sân chơi nguy hiểm ở trường học và công viên đã bị loại bỏ. Tuổi thơ không còn vô tư lự nữa; thực tế được định nghĩa là "nguy hiểm", và trẻ em phải được trang bị vũ khí từ đầu đến chân trước khi được phép ra khỏi nhà.
Nhưng một ngày sau khi bài viết của chúng tôi được xuất bản, *The New York Times* đã phản pháo. Họ đăng một bài báo có tựa đề "Lo lắng của thanh thiếu niên không phải là vấn đề lớn", cố gắng ám chỉ rằng các vấn đề sức khỏe tâm thần của thanh thiếu niên ngày nay chỉ nghiêm trọng bề ngoài. Có lẽ mọi người cởi mở hơn và sẵn sàng tự đánh giá, có lẽ họ thích phóng đại, hoặc có lẽ thế giới của chúng ta chỉ đơn giản là đã trải qua một sự chuyển đổi mạnh mẽ. Thế kỷ 21 đã khởi đầu không mấy tốt đẹp: Hoa Kỳ, nơi tôi sống, đã trải qua các cuộc tấn công khủng bố 11/9 và các vụ xả súng trường học, chưa kể đến sự nóng lên toàn cầu và chiến tranh. Năm 2008, mà tôi đã đưa vào thống kê của mình, một cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu cũng đã nổ ra.
Tuy nhiên, dữ liệu không cho thấy mối tương quan này. Trước năm 2012, sức khỏe tâm thần của mọi người tương đối ổn định. Sau năm 2012, dữ liệu của thế hệ bùng nổ dân số (sinh từ năm 1946 đến năm 1964) không có biến động đáng kể, và dữ liệu của thế hệ X (sinh từ năm 1965 đến năm 1980) thậm chí còn cho thấy sự suy giảm nhẹ. Sự gia tăng bệnh tâm thần chỉ xảy ra ở thế hệ Z và thế hệ millennials sinh sau. Sau đó, tôi tiếp tục theo dõi dữ liệu này và phát hiện ra rằng đến năm 2020, cứ bốn bé gái Mỹ thì có một bé đã trải qua một giai đoạn trầm cảm. Tình hình tiếp tục trở nên tồi tệ hơn vào năm 2021.
Tất nhiên, chúng ta không thể loại trừ khả năng một số trẻ em có thể quá nhạy cảm, nhưng nhìn chung, chắc hẳn đã có điều gì đó quan trọng xảy ra trong thập kỷ qua và ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của thế hệ trẻ này.
Hãy cùng xem xét một bộ dữ liệu khác: Năm 2007, Apple ra mắt chiếc điện thoại thông minh đầu tiên, iPhone, cho phép mọi người truy cập Internet mọi lúc, mọi nơi. Năm 2010, điện thoại di động lần đầu tiên được trang bị camera trước. Đến năm 2012, Facebook đã mua lại thành công Instagram, sau đó lượng người dùng của nền tảng này bùng nổ. Khoảng năm 2013, hầu hết thanh thiếu niên đã sở hữu điện thoại thông minh và bắt đầu sử dụng mạng xã hội. Đến năm 2015, đặc biệt là các bé gái, hầu như đều có Instagram trên điện thoại. Chỉ có dòng thời gian này là hoàn toàn phù hợp.
Trẻ em sinh vào cuối những năm 1990 là thế hệ đầu tiên trong lịch sử trải qua tuổi vị thành niên trong thế giới ảo, và kết quả là các mô hình xã hội, hình mẫu, trạng thái cảm xúc, hoạt động thể chất và thậm chí cả thói quen ngủ của chúng đã trải qua những thay đổi cơ bản.
Một tuổi thơ thực sự đã biến mất.
Tôi sống ở thành phố New York, nơi hầu hết các bậc phụ huynh đợi đến lớp bốn hoặc lớp năm mới cho con cái tự đi học. Gia đình tôi đã cố gắng bắt đầu sớm hơn một hoặc hai năm vì tôi gặp học giả Lenore Skenazy, người đã viết một bài báo trên báo vào năm 2008 về cậu con trai chín tuổi của bà đi tàu điện ngầm một mình. Trong bài báo, bà viết: "Một nửa số người biết câu chuyện này muốn kiện tôi vì tội ngược đãi trẻ em". Ngoài bài báo, bà còn được mệnh danh là "Bà mẹ tệ nhất nước Mỹ".
Năm 2009, tôi đọc cuốn sách của bà, "Nuôi dạy con cái một cách tự do", và phải nói rằng, bà đã chạm đến một vấn đề quan trọng. Vấn đề này đã tồn tại từ lâu, nhưng mọi người vẫn cứ lờ nó đi. Vợ chồng tôi từng sai con trai đến siêu thị bên kia đường để mua đồ—chỉ là siêu thị bên kia đường thôi—nhưng khi chúng tôi quay lại, con trai tôi nói rằng cháu cảm thấy không thoải mái vì cháu là đứa trẻ duy nhất cùng tuổi trong siêu thị, và mọi người cứ nhìn chằm chằm vào cháu.
Vợ chồng tôi quyết định cho con trai đi học. Cháu đi siêu thị thêm vài lần nữa, và tình trạng khó chịu của cháu đã đỡ hơn rất nhiều, điều này cũng khiến chúng tôi, những người lớn, cảm thấy dễ chịu hơn nhiều. Khi cháu lên chín tuổi, chúng tôi tiến thêm một bước nữa và bắt đầu cho cháu đi bộ đến trường.
Mặc dù nhà tôi cách trường chưa đầy một cây số, vợ chồng tôi vẫn sắp xếp một quá trình giảm nhạy cảm dần dần. Chúng tôi bắt đầu bằng cách chuyển từ đạp xe sang đi bộ, con trai tôi đi trước và tôi đi sau. Chúng tôi không nói chuyện, và tôi cũng không bảo con rẽ chỗ nào hay đi tiếp chỗ nào. Sau khi làm vậy hai hoặc ba lần, tôi để con tự thử. Chúng tôi đưa cho con một chiếc iPhone cũ và bật tính năng Tìm Tôi để có thể xem vị trí của con theo thời gian thực.
Nhưng ngay ngày đầu tiên con trai tôi ra khỏi nhà, vợ chồng tôi đã vô cùng lo lắng. Tim chúng tôi đập thình thịch, và chúng tôi vô cùng căng thẳng cho đến khi nhìn thấy chấm xanh nhỏ tượng trưng cho con trai mình cuối cùng cũng đến trường. Ngày thứ hai dễ dàng hơn nhiều, và ngày thứ ba thậm chí còn thoải mái hơn. Sau đó, chúng tôi không còn dán mắt vào màn hình theo dõi thời gian thực trên điện thoại nữa. Con trai tôi nhanh chóng làm quen với khu phố và hệ thống tàu điện ngầm New York. Khi con gái tôi lên chín tuổi, chúng tôi mua cho con một chiếc đồng hồ có thể gọi điện thoại và cho phép con ra ngoài.
So với các bậc phụ huynh khác, chúng tôi bắt đầu cho con ra ngoài tự lập sớm hơn khoảng một hoặc hai năm. Trước đó, phần lớn thời thơ ấu của các con đều được bố mẹ che chở, bảo vệ.
Nhưng hồi nhỏ, tôi thường ra ngoài chơi sau giờ học, giống như bao đứa trẻ khác, mà không có người lớn nào trông chừng. Ngay cả những năm 1990, khi luật giao thông chưa hoàn thiện và tỷ lệ tội phạm ở đô thị cao hơn nhiều so với bây giờ, hầu hết mọi người vẫn để con cái tự lớn lên.
Tôi gọi kiểu tuổi thơ này là "tuổi thơ dựa trên trò chơi". Trong quá trình chơi tự do, trẻ em có những trải nghiệm mới mỗi ngày, học hỏi trong khi chơi và dần dần thành thạo các kỹ năng khác nhau. Đây thực chất là một quá trình phát triển não bộ và hình thành các đường dẫn truyền thần kinh. Đặc biệt khi chơi với nhiều bạn bè, trẻ học cách đọc hiểu ẩn ý, nắm bắt những biểu cảm nhỏ và ngôn ngữ cơ thể của người khác thông qua trò chuyện và đùa giỡn. Đôi khi, nếu trẻ nói sai điều gì đó, trẻ phải học cách xoa dịu và giảm bớt căng thẳng. Những điều này không được ai dạy; chúng chỉ đơn giản được học một cách tự nhiên trong quá trình tương tác với người khác, cách duy trì ranh giới phù hợp.
Hãy nghĩ về những thiết bị sân chơi ngày xưa - những khung leo trèo khổng lồ và những chiếc ghế xoay siêu tốc - chỉ cần nhìn thấy thôi cũng đủ khiến bạn rùng mình. Nếu một đứa trẻ ngã từ độ cao như vậy, gần như chắc chắn chúng sẽ bị thương nặng, thậm chí có thể tử vong. Ngày nay, có lẽ ít bậc cha mẹ nào dám cho con mình chơi trên những thứ đó. Nhưng chẳng phải chúng ta đều đã từng lớn lên như vậy sao? Thực ra, nguy hiểm không hề đáng sợ trong trò chơi của trẻ em. Chúng thích phiêu lưu và tìm kiếm cảm giác mạnh, như chơi với lửa, leo trèo cao thấp, thậm chí là đánh nhau. Đằng sau tất cả những điều này là "hệ thống khám phá" của não bộ đang hoạt động. Chính nhờ sự khám phá này mà trẻ dần hiểu được giới hạn khả năng của mình, học cách nhận biết nguy hiểm, xử lý vấn đề và không sợ mắc lỗi. Ngay cả khi vô tình bị thương nhẹ, trẻ vẫn có thể tự xử lý mà không cần liên tục nhờ đến người lớn.
Trẻ em ngày nay ngày càng ít được trải nghiệm những điều này. Bắt đầu từ những năm 1990, người Mỹ dần dần từ bỏ phong cách nuôi dạy con cái tự do này, bắt đầu từ các gia đình trung lưu thượng lưu, và số lượng "cha mẹ trực thăng" bao bọc con cái ngày càng tăng.
Sự thay đổi này có bối cảnh lịch sử riêng: việc tuyển sinh đại học ngày càng cạnh tranh; các tít báo giật gân và câu view; và các mối quan hệ giữa các cá nhân ngày càng xa cách, khiến trẻ em bị mắc kẹt sau những cánh cửa đóng kín. Toàn bộ bầu không khí xã hội liên tục nói với trẻ em về sự nguy hiểm của thế giới, thúc giục chúng không nên mạo hiểm, không nên tham gia vào các cuộc tranh cãi, và không nên tìm kiếm niềm vui. Khác với bản chất thích khám phá của trẻ em trước đây, thế hệ này đã kích hoạt một "hệ thống phòng thủ", trở nên đặc biệt cảnh giác với những rủi ro tiềm ẩn, thể hiện sự lo lắng gia tăng và sự cảnh giác cao độ.
Trong thế giới thực, mọi người thường nghiêm khắc và bảo vệ trẻ em quá mức, lo sợ bị bắt cóc hoặc xâm hại tình dục. Tuy nhiên, trong thế giới trực tuyến, mọi người lại thiếu quan tâm và không bảo vệ trẻ em đầy đủ. Trước khi điện thoại thông minh ra đời, cái giá phải trả cho việc lạc lối rất cao, nhưng giờ đây, bất kỳ cậu bé 12 tuổi nào cũng có thể truy cập miễn phí vào nội dung khiêu *** nếu muốn, và ngay cả hầu hết tội phạm tình dục nhắm vào trẻ em cũng hoạt động trực tuyến.
Cách đây khá lâu, tôi đã nói chuyện với CEO của Snapchat, một nền tảng mạng xã hội phổ biến tại Hoa Kỳ. Ông ấy nói với tôi rằng Snapchat là một ứng dụng nhắn tin dành cho bạn bè, giống như tin nhắn văn bản, chỉ khác là có thêm tính năng chụp ảnh. "Nó chỉ là thứ bạn bè dùng để nghịch thôi", ông nói.
"Chà, có lẽ cũng không đến nỗi tệ", lúc đó tôi nghĩ vậy. Suy cho cùng, hầu hết các nền tảng mạng xã hội đều có giới hạn độ tuổi và ngưỡng xóa, và luật pháp cũng quy định độ tuổi tối thiểu để đăng ký. Nhưng khi bắt đầu tìm hiểu, tôi phát hiện ra mọi chuyện hoàn toàn không phải vậy. Tôi đã đăng ký một tài khoản bằng tên con trai mình mà không hề xác minh tuổi thật. Thực tế, chẳng công ty nào làm vậy cả, vì điều đó chẳng khác nào trao người dùng mới cho đối thủ cạnh tranh.
Càng đáng sợ hơn là kể từ khi tôi đăng ký thành công, Snapchat liên tục đẩy nhiều người lạ đến với tôi, yêu cầu tôi thêm họ làm bạn. Dường như nó đang cố gắng kết nối tôi với tất cả mọi người trong vòng tròn xã hội của con trai tôi và tôi, nhưng không phải tất cả những người đó đều là bạn của nó; còn có rất nhiều người khác nữa. Snapchat cũng có những video thiếu tế nhị, nhiều video thậm chí còn mang tính xúc phạm.
Trên trang mạng xã hội của tôi, Snapchat cũng đang quảng bá những người đẹp mặc đồ bơi. Con trai tôi mới 13 tuổi khi tôi đăng ký tài khoản, và những hình ảnh gợi cảm này tự nhiên xuất hiện trên trang cá nhân của một cậu bé đáng lẽ phải 13 tuổi.
Theo một nghiên cứu năm 2019, thanh thiếu niên dành 6 đến 8 giờ mỗi ngày cho màn hình điện tử. Một nghiên cứu quốc gia khác cho thấy gần một nửa số thanh thiếu niên cho biết họ trực tuyến "gần như liên tục". Sau khi "tuổi thơ vui tươi" phai nhạt, trẻ em ngày nay đang trải qua "tuổi thơ điện thoại thông minh".
Thời gian trực tuyến nhiều hơn đồng nghĩa với việc thời gian dành cho cuộc sống thực tế ít hơn, làm giảm đáng kể sự thân mật trong các tương tác trực tiếp; trẻ em cũng ngủ ít hơn, và việc ngủ không đủ giấc hoặc ngủ kém có thể góp phần gây ra trầm cảm; sự tập trung đang bị phân tán, và nghiên cứu cho thấy "tuổi thơ bị chi phối bởi điện thoại di động" đang làm trầm trọng thêm các triệu chứng ADHD. Trẻ em trở nên nghiện điện thoại, tìm kiếm sự công nhận và khẳng định từ nhiều người hơn, thậm chí là người lạ, trên mạng xã hội.
Những quy tắc cũ của tuổi thơ không còn hiệu lực nữa, và một trật tự mới vẫn chưa được thiết lập. Khi cơn lũ công nghệ này bắt đầu càn quét thế giới vào khoảng năm 2012, trẻ em đã không được chuẩn bị.
Chàng trai cô đơn, cô gái lo lắng
Trong nghiên cứu của mình, tôi cũng phát hiện ra rằng nhiều điểm dữ liệu cho thấy sự khác biệt về giới tính, có thể tóm tắt là bé trai cô đơn và bé gái lo lắng.
Đối với trẻ em trai, sự thay đổi bắt đầu vào những năm 1970. Vào thời điểm đó, trung tâm kinh tế của châu Âu và châu Mỹ chuyển sang ngành dịch vụ, và năng lực cũng như địa vị của nam giới bắt đầu suy giảm. Điều này là do phụ nữ có lợi thế trong nhiều ngành dịch vụ. Ngay từ khi bắt đầu đi học, trẻ em gái thường có thành tích học tập tốt hơn trẻ em trai. Cùng với sự biến mất của tuổi thơ tràn ngập niềm vui chơi tự do, thế hệ trẻ em trai mới ngày càng có xu hướng trốn tránh thực tế.
Sự xuất hiện của các thiết bị thông minh đến đúng lúc. Chúng mang đến cho các chàng trai một lối thoát: vì quá lo lắng và thất vọng trong thực tế, họ cũng có thể ẩn mình trong thế giới ảo. Họ tìm lại cảm giác tồn tại của mình trên mạng, chơi game bạo lực, xem video không ngừng nghỉ và ngày càng tiếp nhận nhiều nội dung khiêu ***. Tất cả "hạnh phúc" đều bị che giấu trên màn hình điện tử này, và màn hình này ngày càng nhỏ hơn và di động hơn, khiến mọi người muốn dành 24 giờ mỗi ngày cho nó.
Trên toàn cầu, chúng ta có thể thấy xu hướng "rút lui". Ví dụ, ở Hoa Kỳ, cụm từ "thất bại trong việc cất cánh" thường được dùng để mô tả những người trẻ tuổi lạc lối, không tìm được việc làm, phải ở nhà dựa dẫm vào cha mẹ, trong đó nam giới chiếm đa số. Ở Nhật Bản, chủ yếu là nam giới "hikikomori" (những người sống ẩn dật), cũng như một số diễn đàn trực tuyến tuyên bố "không chào đón phụ nữ", nơi mọi người thường kiêu ngạo và cực đoan.
Trong khi nam giới đang phải chịu ảnh hưởng của trò chơi trực tuyến thì phụ nữ vẫn phải vật lộn trong thế giới thực và họ có khả năng mắc chứng "nghiện mạng xã hội" cao hơn đáng kể so với nam giới.
Mạng xã hội khai thác nỗi sợ hãi và sở thích của các bé gái. Năm 2022, một cặp vợ chồng đã kiện Meta, công ty mẹ của Instagram, cáo buộc công ty này đã cung cấp cho con gái họ các sản phẩm độc hại mà không có sự cho phép của cô bé. Alexis, cô bé 11 tuổi, đã đăng ký Instagram và khai báo mình 13 tuổi, và việc đăng ký của cô bé diễn ra suôn sẻ.
Ban đầu, mỗi người theo dõi mới đều khiến cô bé vui vẻ. Nhưng chẳng bao lâu sau, các đề xuất của ứng dụng chuyển từ thông tin thể dục mà ban đầu cô bé thích sang ảnh người mẫu, rồi đến lời khuyên ăn kiêng, và cuối cùng là nội dung quảng bá chứng biếng ăn. Năm tháng sau khi đăng ký, Alexis đã vẽ một bức chân dung tự họa được bao quanh bởi những từ ngữ tiêu cực như "tin đồn", "kẻ thất bại", "không ai yêu bạn", "con lợn béo", "quái vật", "con lợn ngu ngốc" và "điên rồ". Năm lớp tám, Alexis phải nhập viện vì chứng biếng ăn và trầm cảm.
Bố mẹ cô đã cố gắng cai Instagram cho cô, nhưng Alexis luôn gỡ cài đặt ngay sau khi sử dụng, không để lại dấu vết. Cô học cách ẩn biểu tượng hoặc tạo tài khoản thay thế để tiếp tục đăng bài một cách kín đáo. Cô đã dành phần còn lại của tuổi thiếu niên để chống chọi với hai căn bệnh.
Dữ liệu cho thấy kể từ năm 2012, trẻ em gái Mỹ dễ bị trầm cảm hơn đáng kể. Các cuộc khảo sát chỉ ra rằng trẻ em gái dành hơn năm giờ mỗi ngày trên mạng xã hội có nguy cơ gặp các vấn đề sức khỏe tâm thần cao gấp ba lần so với trẻ em gái không sử dụng. So với trẻ em trai, trẻ em gái dễ bị "so sánh" bất tận này hơn. Xã hội dường như liên tục ám chỉ, hoặc thậm chí đòi hỏi, trẻ em gái phải phấn đấu để đạt đến sự hoàn hảo, trong khi mạng xã hội lại cho chúng thấy rõ ràng: kiểu sống nào đáng kính hơn, ai nổi tiếng hơn, ngoại hình nào được coi là đẹp, xu hướng hiện tại... Tất cả những điều này kết hợp lại tạo ra áp lực rất lớn lên trẻ em gái.
Ngay cả khi không muốn chạy theo xu hướng này, các cô gái vẫn khó lòng từ bỏ vì nó gắn liền với xã hội thực tế. Khác với bạo lực trực tiếp, hành vi gây hấn giữa các cô gái thường biểu hiện qua việc lan truyền tin đồn và gieo rắc bất hòa, trong đó mạng xã hội đóng vai trò quan trọng.
Cần phải thừa nhận rằng không có điều nào ở trên hoàn toàn là lỗi của trẻ em, cha mẹ, hay thậm chí là internet. Ngay cả trước khi điện thoại di động ra đời, chúng ta cũng không tránh khỏi những phiền nhiễu. Não bộ con người vốn dĩ chịu ảnh hưởng của dopamine; nó là một phần cấu trúc cơ thể.
Điều tôi cực lực lên án là những công ty công nghệ kiểm soát tuổi thơ và từ chối bảo vệ trẻ em. Họ có thể làm được nhiều hơn thế, nhưng họ vẫn ngoan cố bám víu vào cái gọi là "sự gắn kết của người dùng". Những gã khổng lồ này đã tạo ra sự thịnh vượng chưa từng có trong thế giới ảo, nhưng thành quả phát triển của họ sẽ không được chia sẻ trong thế giới thực.
Thực tế là điện thoại thông minh gần như đã hoàn toàn đánh bại mọi lựa chọn khác, khiến mọi thứ trở nên quá dễ tiếp cận. Giờ đây, với sự tham gia của AI, mọi thứ đang trở nên tồi tệ hơn. Trong môi trường này, những việc thực sự đóng góp cho sự phát triển cá nhân - chẳng hạn như đọc, viết, suy ngẫm tĩnh lặng và lập kế hoạch cẩn thận - trở nên vô cùng khó khăn.
Lối sống lệ thuộc vào điện thoại di động có thể vô tình làm cạn kiệt năng lượng và tinh thần của một người. Thế hệ trẻ này dường như có cuộc sống ngập tràn điện thoại di động, nhưng trái tim họ luôn trống rỗng, với một cảm giác trống rỗng khó tả. Nếu chúng ta tiếp tục để họ lấp đầy khoảng trống này bằng đủ thứ thông tin ngẫu nhiên từ internet mà không hề sàng lọc, hậu quả có thể dự đoán được - chúng ta sẽ chỉ thấy một nhóm trẻ em bị mắc kẹt trong sự cô đơn và lo lắng.
"Bạn có muốn chơi cùng không?"
Bất cứ khi nào tôi đề nghị trì hoãn độ tuổi trẻ em sử dụng điện thoại thông minh và mạng xã hội, tôi thường nghe câu trả lời: "Tôi đồng ý, nhưng có vẻ đã quá muộn".
Đây là một thách thức khác của thời đại thiết bị thông minh: nhiều trẻ em sử dụng điện thoại di động vì sợ bị cô lập và bỏ rơi. Đây không chỉ là vấn đề của riêng trẻ em mà còn là một tình thế tiến thoái lưỡng nan mà tất cả chúng ta cùng phải đối mặt.
Khi điện thoại thông minh mới xuất hiện, không ai có thể tưởng tượng được chúng sẽ phát triển như ngày nay. Nhưng một khi xu hướng này bắt đầu lan rộng, nó không còn là vấn đề có thể giải quyết chỉ bằng nỗ lực của một cá nhân. Ngay cả khi một số phụ huynh cố gắng đi ngược lại xu hướng và ngăn cản con cái sử dụng điện thoại, kết quả có thể là con cái họ sẽ càng trở nên cô lập hơn với bạn bè cùng lớp; và ngay cả khi một số công ty công nghệ thực sự muốn thay đổi, họ cũng sẽ ngay lập tức chứng kiến sự sụt giảm người dùng và dữ liệu giảm sút.
Tuy nhiên, tôi vẫn cảm thấy rằng "quá muộn rồi" chưa hẳn đã là một mô tả chính xác. Vỏ não trước trán của con người chưa phát triển hoàn thiện cho đến khoảng 25 tuổi, nghĩa là hầu hết những người trẻ vẫn còn thời gian để thay đổi. Hơn nữa, tôi biết một số phụ huynh đang phản đối bằng cách áp đặt những biện pháp kiểm soát nghiêm ngặt, cho con tham gia trại hè và các hoạt động khác, thậm chí thỉnh thoảng còn cho gia đình đi du lịch để có một cuối tuần không dùng điện thoại. Nhưng đây cũng là một hình thức nuôi dạy con cái "quá mức", và cực kỳ tốn kém - cha mẹ không chỉ phải chi tiêu rất nhiều tiền mà còn phải đầu tư một lượng thời gian đáng kể, điều mà hầu hết các gia đình có hai nguồn thu nhập đều khó có thể đáp ứng được.
So với cách nuôi dạy con theo kiểu "tự do" thì tiết kiệm hơn nhiều và cho phép trẻ trở lại trạng thái "học qua chơi". Thực tế, chỉ cần có vài đứa trẻ ở bên nhau, chúng có thể tự nhiên bầu bạn và hỗ trợ lẫn nhau. Tôi luôn cảm thấy việc tìm cách để trẻ bảy, tám tuổi cùng nhau chơi một mình là đặc biệt quan trọng. Không có người lớn bên cạnh, chỉ có chúng.
Cách đơn giản nhất là thiết lập lại mối quan hệ với hàng xóm. Tôi biết rằng mọi người không còn thực sự biết hàng xóm của mình nữa, nhưng chúng ta vẫn có thể gõ cửa nhà họ. Là cha mẹ, chúng ta có thể chủ động chào hỏi: "Chào anh/chị, con anh/chị có muốn xuống chơi không?"
Giả sử sau những vòng đầu tiên, chúng tôi đã tập hợp được năm gia đình có con cái cùng độ tuổi. Người lớn có thể thống nhất một hoặc nhiều thời điểm cố định mỗi tuần, chẳng hạn như chiều thứ Sáu hoặc tối cuối tuần, để cho trẻ em ra ngoài chơi cùng nhau và chạy quanh khu phố hoặc thậm chí trên phố - gõ cửa từng nhà để gọi mọi người ra ngoài, sau đó di chuyển sang nhà bên cạnh để chơi. Khi trẻ đã quen với thói quen này, người lớn có thể cho chúng một ít tiền tiêu vặt để chúng có thể cùng nhau đi mua kem. Sau đó, việc mời bạn bè đến ngủ qua đêm sẽ là một tiến trình tự nhiên, nhưng điều quan trọng là phải nhắc nhở trẻ em không mang theo điện thoại.
Vào tháng 3 năm nay, tôi và nhóm của mình đã thực hiện một cuộc khảo sát khác. Trong số hơn 500 trẻ em được phỏng vấn, 45% chọn "Em hy vọng có thể thoải mái dành thời gian trực tiếp với bạn bè". Gần ba phần tư số trẻ em đồng ý với nhận định: "Nếu có nhiều bạn chơi cùng ở gần, em sẽ dành ít thời gian trực tuyến hơn".
Điều này cho thấy mong muốn cho trẻ ra ngoài chơi không chỉ xuất phát từ sự nhiệt tình một chiều từ người lớn; bản thân trẻ em cũng khao khát có bạn chơi. Do đó, khi nói đến việc giảm thời gian sử dụng thiết bị điện tử của trẻ, cha mẹ có thể chủ động làm quen với hàng xóm và thể hiện sự tin tưởng hơn với con mình. Việc thiếu bạn chơi thực tế là một vấn đề mà nhiều gia đình đang phải đối mặt ngày nay, nhưng điều này không khó như chúng ta nghĩ nếu chúng ta khuyến khích nhiều người tham gia hơn vào các hoạt động của mình.
Điều khiến tôi khá vui là tôi đã thấy một số nỗ lực tương tự trong thực tế. Ví dụ, một số trường đã bố trí túi đựng điện thoại di động và tủ đựng đồ, nỗ lực tạo ra một môi trường học đường không sử dụng điện thoại di động; một số trường tiểu học đã đặc biệt tăng thời lượng hoạt động ngoại khóa, cho phép trẻ em chơi mà không bị gò bó bởi các quy tắc cố định; và một số sân chơi trẻ em cũng chủ động bảo tồn các vật liệu tự nhiên như gỗ, đá và nước, để trẻ em không phải chỉ chơi trên bề mặt xi măng hoặc cao su.
Những thay đổi này thực ra không tốn nhiều tiền nhưng có thể mang lại nhiều thay đổi tích cực.
Một số phụ huynh đã bắt đầu tổ chức "Liên minh Điện thoại Di động Lớp 8", đồng ý không cho con em mình sử dụng điện thoại di động trước lớp 8. Hơn nữa, liên minh này yêu cầu ít nhất 10 gia đình ký tên, đảm bảo đủ số lượng trẻ em ở cùng nhau để tránh bị cô lập. Tuy nhiên, theo tôi, lớp 8 vẫn còn quá sớm. Học viện Tâm thần Trẻ em và Vị thành niên Hoa Kỳ có một khuyến nghị mà tôi hoàn toàn đồng ý:
Về nguyên tắc, trẻ em dưới 18 tháng tuổi không được sử dụng bất kỳ thiết bị thông minh nào, nhưng trẻ có thể trò chuyện video riêng với người lớn, chẳng hạn như giao tiếp video với cha mẹ không ở gần đó.
Trẻ em từ 18 đến 24 tháng tuổi có thể xem chương trình giáo dục khi có người lớn đi cùng.
Trẻ em từ 2 đến 5 tuổi có thể xem các chương trình và ứng dụng không mang tính giáo dục tối đa 1 giờ mỗi ngày vào các ngày trong tuần và tối đa 3 giờ mỗi ngày vào cuối tuần.
Trẻ em từ 6 tuổi trở lên nên cố gắng phát triển thói quen sống lành mạnh và sử dụng ít thiết bị thông minh hơn.
Trẻ em dưới 16 tuổi nên được tránh mở tài khoản mạng xã hội. Điều này cũng đòi hỏi các tập đoàn công nghệ phải tham gia vào cuộc đấu tranh xã hội này, và ngành công nghiệp này nên thiết lập các tiêu chuẩn gia nhập rõ ràng.
Không ai sử dụng thiết bị thông minh khi cả gia đình cùng ăn tối hoặc đi chơi.
Cha mẹ cần học cách sử dụng chức năng giám sát của phụ huynh một cách chính xác.
Không sử dụng thiết bị thông minh như công cụ để xoa dịu hoặc an ủi trẻ. Khi trẻ buồn bực, cha mẹ không nên thường xuyên sử dụng thiết bị thông minh để dỗ dành trẻ.
Yêu cầu con bạn tắt các thiết bị thông minh và mang chúng ra khỏi phòng ngủ 30 đến 60 phút trước khi đi ngủ.
Là người đã nuôi dạy con, tôi hoàn toàn hiểu: khi bạn đang chuẩn bị bữa tối, trả lời điện thoại công việc, hay chỉ đơn giản là muốn nghỉ ngơi vài phút, thật khó khăn khi không có thiết bị điện tử. Vợ chồng tôi thường xuyên dùng Teletubbies để giữ con bận rộn, xem con từ khi còn nhỏ cho đến khi biết đi. Nếu có thể quay ngược thời gian, chắc chắn chúng tôi sẽ không dùng phương pháp đó nữa.
Tránh xa điện thoại là điều mà tất cả mọi người sống trong thời đại này nên đạt được. Theo tôi, kịch bản lý tưởng nhất là không dành quá nửa tiếng mỗi ngày cho mạng xã hội - điều mà ai cũng nên làm. Đừng lấy lý do cần xử lý công việc hoặc các tác vụ khác trên điện thoại; hãy để những việc có thể làm trên máy tính và cho cả điện thoại lẫn bộ não của bạn được nghỉ ngơi.
Đoạn Video
Ảnh
