Dù nhận được nhiều ưu đãi từ chính sách phát triển cũng như nguồn vốn, nhưng việc mua nhà ở xã hội tại nhiều địa phương hiện nay vẫn đang gặp rất nhiều khó khăn. Những lý do này không chỉ đến từ các yếu tố kinh tế mà còn từ các vấn đề liên quan đến thủ tục hành chính, tốc độ xây dựng dự án chậm và những rào cản khác trong quá trình triển khai. Dưới đây là phân tích lý do vì sao mua nhà ở xã hội lại khó khăn như vậy, mặc dù có nhiều hỗ trợ từ các cơ quan chức năng.
1. Tốc độ xây dựng dự án nhà ở xã hội ì ạch
Một trong những nguyên nhân chính khiến người dân khó có thể tiếp cận với nhà ở xã hội là tốc độ xây dựng các dự án tại nhiều địa phương vẫn còn rất chậm. Dù chính sách phát triển nhà ở xã hội đã được triển khai từ lâu, nhưng vẫn có rất ít dự án hoàn thiện và đưa vào sử dụng. Các công trình nhà ở xã hội gặp phải hàng loạt vấn đề từ thủ tục cấp phép xây dựng cho đến việc thiếu nguồn cung đất đai phù hợp.
Việc xây dựng nhà ở xã hội đòi hỏi có quỹ đất sạch, nhưng tại nhiều thành phố lớn, đất đai ngày càng khan hiếm, khiến các nhà đầu tư không dễ dàng tìm được đất xây dựng nhà ở giá rẻ, nhất là trong bối cảnh thị trường bất động sản đang nóng lên. Thêm vào đó, việc triển khai các dự án nhà ở xã hội cũng phụ thuộc vào các quyết định của các cơ quan chức năng, khiến cho tiến độ thi công bị chậm lại.
2. Thủ tục hành chính phức tạp và kéo dài
Thủ tục hành chính chính là một trong những "rào cản" lớn nhất đối với các doanh nghiệp bất động sản khi triển khai dự án nhà ở xã hội. Dù nhiều doanh nghiệp đã tích cực tìm kiếm đất và có ý định xây dựng nhà ở xã hội, nhà lưu trú công nhân, nhưng họ vẫn gặp phải vô vàn khó khăn khi đối mặt với các thủ tục pháp lý, từ việc xin cấp phép xây dựng, phê duyệt quy hoạch, cho đến các quy trình liên quan đến việc chuyển nhượng đất đai, hoàn thành hồ sơ xin phép đầu tư.
Thêm vào đó, cơ chế quản lý dự án nhà ở xã hội tại mỗi địa phương không đồng đều, có những nơi làm việc nhanh chóng, nhưng cũng có nơi phải trải qua quá trình kéo dài, khiến các doanh nghiệp địa ốc gặp khó khăn trong việc duy trì sự ổn định tài chính và tiến độ dự án.
3. Nguồn vốn hỗ trợ chưa thực sự hiệu quả
Mặc dù chính sách hỗ trợ vốn cho nhà ở xã hội đã được các cơ quan chức năng đưa ra từ lâu, nhưng việc tiếp cận nguồn vốn này vẫn không hề dễ dàng. Nhiều doanh nghiệp cho biết rằng họ gặp khó khăn trong việc vay vốn ưu đãi để triển khai các dự án nhà ở xã hội. Lý do là các thủ tục vay vốn cũng không đơn giản, và không phải doanh nghiệp nào cũng đủ điều kiện để tiếp cận những nguồn hỗ trợ này. Điều này khiến cho những dự án nhà ở xã hội vẫn không đủ vốn triển khai đúng tiến độ, ảnh hưởng đến việc cung cấp nhà ở cho người thu nhập thấp.
4. Giá cả nhà ở xã hội vẫn còn cao so với thu nhập của đa số người dân
Dù là nhà ở xã hội, nhưng giá bán vẫn là một vấn đề khiến người dân không thể tiếp cận được. Mặc dù chính sách hỗ trợ đã giảm bớt giá trị căn hộ, nhưng với mức giá hiện tại, vẫn còn rất nhiều đối tượng thu nhập thấp không đủ khả năng chi trả. Thêm vào đó, chi phí xây dựng tăng cao trong bối cảnh giá vật liệu xây dựng, lao động, và chi phí vận hành dự án không ngừng tăng khiến các chủ đầu tư khó có thể giảm giá bán đủ thấp để phù hợp với mức thu nhập của người lao động.
5. Sự phân tán trong quản lý và giám sát các dự án
Một nguyên nhân khác khiến mua nhà ở xã hội khó như lên trời chính là sự phân tán trong công tác quản lý và giám sát các dự án. Mỗi địa phương có một quy định khác nhau về quản lý đất đai, quy hoạch, cũng như các chính sách hỗ trợ. Điều này tạo ra sự bất đồng trong cách thức triển khai và quản lý, dẫn đến sự thiếu thống nhất trong việc đưa các dự án nhà ở xã hội vào thực tiễn.
Mặc dù chính sách hỗ trợ và ưu đãi đã có, nhưng việc mua nhà ở xã hội vẫn gặp rất nhiều khó khăn. Tốc độ xây dựng chậm, thủ tục hành chính phức tạp, sự thiếu hiệu quả trong việc tiếp cận nguồn vốn, giá cả chưa thực sự phù hợp với khả năng chi trả của người dân, và sự phân tán trong công tác quản lý đều là những rào cản khiến cho việc sở hữu nhà ở xã hội vẫn là một thách thức lớn. Để giải quyết vấn đề này, cần có sự cải cách mạnh mẽ trong quản lý dự án, cải thiện thủ tục hành chính, và điều chỉnh chính sách sao cho phù hợp với thực tế nhu cầu của người dân.

1. Tốc độ xây dựng dự án nhà ở xã hội ì ạch
Một trong những nguyên nhân chính khiến người dân khó có thể tiếp cận với nhà ở xã hội là tốc độ xây dựng các dự án tại nhiều địa phương vẫn còn rất chậm. Dù chính sách phát triển nhà ở xã hội đã được triển khai từ lâu, nhưng vẫn có rất ít dự án hoàn thiện và đưa vào sử dụng. Các công trình nhà ở xã hội gặp phải hàng loạt vấn đề từ thủ tục cấp phép xây dựng cho đến việc thiếu nguồn cung đất đai phù hợp.
Việc xây dựng nhà ở xã hội đòi hỏi có quỹ đất sạch, nhưng tại nhiều thành phố lớn, đất đai ngày càng khan hiếm, khiến các nhà đầu tư không dễ dàng tìm được đất xây dựng nhà ở giá rẻ, nhất là trong bối cảnh thị trường bất động sản đang nóng lên. Thêm vào đó, việc triển khai các dự án nhà ở xã hội cũng phụ thuộc vào các quyết định của các cơ quan chức năng, khiến cho tiến độ thi công bị chậm lại.
2. Thủ tục hành chính phức tạp và kéo dài
Thủ tục hành chính chính là một trong những "rào cản" lớn nhất đối với các doanh nghiệp bất động sản khi triển khai dự án nhà ở xã hội. Dù nhiều doanh nghiệp đã tích cực tìm kiếm đất và có ý định xây dựng nhà ở xã hội, nhà lưu trú công nhân, nhưng họ vẫn gặp phải vô vàn khó khăn khi đối mặt với các thủ tục pháp lý, từ việc xin cấp phép xây dựng, phê duyệt quy hoạch, cho đến các quy trình liên quan đến việc chuyển nhượng đất đai, hoàn thành hồ sơ xin phép đầu tư.
Thêm vào đó, cơ chế quản lý dự án nhà ở xã hội tại mỗi địa phương không đồng đều, có những nơi làm việc nhanh chóng, nhưng cũng có nơi phải trải qua quá trình kéo dài, khiến các doanh nghiệp địa ốc gặp khó khăn trong việc duy trì sự ổn định tài chính và tiến độ dự án.
3. Nguồn vốn hỗ trợ chưa thực sự hiệu quả
Mặc dù chính sách hỗ trợ vốn cho nhà ở xã hội đã được các cơ quan chức năng đưa ra từ lâu, nhưng việc tiếp cận nguồn vốn này vẫn không hề dễ dàng. Nhiều doanh nghiệp cho biết rằng họ gặp khó khăn trong việc vay vốn ưu đãi để triển khai các dự án nhà ở xã hội. Lý do là các thủ tục vay vốn cũng không đơn giản, và không phải doanh nghiệp nào cũng đủ điều kiện để tiếp cận những nguồn hỗ trợ này. Điều này khiến cho những dự án nhà ở xã hội vẫn không đủ vốn triển khai đúng tiến độ, ảnh hưởng đến việc cung cấp nhà ở cho người thu nhập thấp.
4. Giá cả nhà ở xã hội vẫn còn cao so với thu nhập của đa số người dân
Dù là nhà ở xã hội, nhưng giá bán vẫn là một vấn đề khiến người dân không thể tiếp cận được. Mặc dù chính sách hỗ trợ đã giảm bớt giá trị căn hộ, nhưng với mức giá hiện tại, vẫn còn rất nhiều đối tượng thu nhập thấp không đủ khả năng chi trả. Thêm vào đó, chi phí xây dựng tăng cao trong bối cảnh giá vật liệu xây dựng, lao động, và chi phí vận hành dự án không ngừng tăng khiến các chủ đầu tư khó có thể giảm giá bán đủ thấp để phù hợp với mức thu nhập của người lao động.
5. Sự phân tán trong quản lý và giám sát các dự án
Một nguyên nhân khác khiến mua nhà ở xã hội khó như lên trời chính là sự phân tán trong công tác quản lý và giám sát các dự án. Mỗi địa phương có một quy định khác nhau về quản lý đất đai, quy hoạch, cũng như các chính sách hỗ trợ. Điều này tạo ra sự bất đồng trong cách thức triển khai và quản lý, dẫn đến sự thiếu thống nhất trong việc đưa các dự án nhà ở xã hội vào thực tiễn.
Mặc dù chính sách hỗ trợ và ưu đãi đã có, nhưng việc mua nhà ở xã hội vẫn gặp rất nhiều khó khăn. Tốc độ xây dựng chậm, thủ tục hành chính phức tạp, sự thiếu hiệu quả trong việc tiếp cận nguồn vốn, giá cả chưa thực sự phù hợp với khả năng chi trả của người dân, và sự phân tán trong công tác quản lý đều là những rào cản khiến cho việc sở hữu nhà ở xã hội vẫn là một thách thức lớn. Để giải quyết vấn đề này, cần có sự cải cách mạnh mẽ trong quản lý dự án, cải thiện thủ tục hành chính, và điều chỉnh chính sách sao cho phù hợp với thực tế nhu cầu của người dân.
Tắc một khâu, đứng cả quy trình
Dự án nhà ở xã hội Lê Thành Tân Kiên của Công ty Lê Thành tại xã Tân Kiên (huyện Bình Chánh, TP.HCM) cũng đã làm lễ động thổ hoành tráng hơn năm tháng trước nhưng đến nay vẫn vướng thủ tục nên chưa thể xây dựng.
Với quy mô bốn tòa chung cư cao 18 tầng, nếu được xây dựng sớm, 1.445 căn hộ sẽ giúp hàng ngàn người lao động có nhà.
Đây là dự án nhà ở xã hội cho thuê 49 năm, một loại hình căn hộ cực kỳ hiếm trên thị trường, đáp ứng nhu cầu của hàng vạn lao động.
Thế nhưng dù đã tự mua quỹ đất, có sẵn nguồn vốn, chủ đầu tư muốn xây nhà ở xã hội nhiêu khê trong khâu thủ tục. Ông Lê Hữu Nghĩa - tổng giám đốc Công ty Lê Thành - cho hay điểm nghẽn duy nhất là thời gian giải quyết các thủ tục quá chậm.
Đến nay cấp địa phương vẫn chưa duyệt xong đồ án quy hoạch chi tiết rút gọn tỉ lệ 1/500. Ban đầu doanh nghiệp cho rằng dự án có diện tích hơn 2,2ha, song trừ đi lộ giới và hành lang bảo vệ kênh, rạch thì diện tích phù hợp quy hoạch chỉ còn 1,9ha.
Chiếu theo luật, dự án được lập quy hoạch chi tiết theo quy trình rút gọn, việc duyệt quy hoạch này chỉ còn một bước rất gọn.
Tuy nhiên cấp huyện không đồng ý, yêu cầu doanh nghiệp vẫn phải làm hồ sơ theo quy hoạch khiến chủ đầu tư "rất cực khổ" bỏ ra nhiều tháng trời và tiền bạc để làm hồ sơ.
Nhưng khi hồ sơ lên đến Sở Quy hoạch - Kiến trúc mới vỡ lẽ là không cần làm theo quy trình phức tạp đó mà chỉ cần làm quy trình rút gọn như đề xuất của doanh nghiệp!
Sau đó huyện mới phát hành văn bản đến các sở xin ý kiến quy hoạch 1/500, điều mà doanh nghiệp cho rằng lẽ ra cần phát hành sớm hơn hàng tháng trước.
"Chỉ cần xong khâu quy hoạch và một số thủ tục khác, chúng tôi sẽ đẩy nhanh xây dựng dự án, TP có ngay hàng ngàn căn NƠXH", ông Nghĩa nói.
Cần quy trình rút gọn
Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Nghĩa cho biết theo quy định, khâu chấp thuận chủ trương đầu tư dự án nhà ở xã hội là 45 ngày nhưng doanh nghiệp mất đến năm năm mới xong.
Theo ông Nghĩa, nhà đầu tư chỉ được lợi nhuận 10%, nếu chấp thuận chủ trương đầu tư trong 18 tháng và xây dựng xong trong 18-24 tháng, phương án lợi nhuận đảm bảo.
Còn khi kéo dài các thủ tục lên hàng năm trời, mất đến bảy năm để xong một dự án sẽ phá vỡ phương án tài chính của doanh nghiệp, đem tiền gửi ngân hàng còn sướng hơn.
"Thời gian là tiền bạc, thủ tục càng kéo dài sẽ càng đội thêm chi phí dự án, đó là một sự lãng phí rất trầm trọng", ông Nghĩa nói.
Để đẩy nhanh tiến độ xây dựng, ông Nghĩa đề xuất chỉ cần cải thiện một số khâu trong thủ tục hành chính với quy trình rút gọn, thực hiện song song một số khâu.
Theo đó cần có quy trình với các tiêu chuẩn rõ ràng, quy định rõ thời gian giải quyết của từng đơn vị. Ngoài ra cần có quy trình rút gọn để thực hiện đồng thời nhiều thủ tục cùng một lúc nhằm tiết kiệm thời gian.
Ông Lê Hoàng Châu - chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM - cho rằng điểm nghẽn lớn nhất trong việc thực thi pháp luật đối với quy trình, thủ tục làm dự án NƠXH là sự phối hợp thiếu đồng bộ và đùn đẩy giữa các cơ quan chức năng dẫn đến việc giải quyết thủ tục hành chính đối với dự án nhà ở xã hội rất chậm, mất rất nhiều thời gian, làm nản lòng doanh nghiệp.
Do vậy cần rút ngắn thời gian thực hiện trình tự, thủ tục đầu tư xây dựng dự án NƠXH, trước hết là thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời với chấp thuận nhà đầu tư và phê duyệt, điều chỉnh quy hoạch...
"Nếu rút ngắn được quy trình, doanh nghiệp sẽ tiết kiệm được thời gian, tiền bạc để nhanh chóng cung ứng ra thị trường các căn nhà ở xã hội, đáp ứng nhanh nhu cầu của người dân", ông Châu nói. Nguồn: Tuổi trẻ