Đoạn Video
Ảnh
Hưng Nghé
Thành viên nổi tiếng
Tình hình này ở Trung Quốc cũng khá giống với ở các thành phố lớn nước ta trong vấn đề cải tạo nhà tập thể cao tầng cũ.
Trong nhiều năm gần đây, tại các đô thị lớn, ngày càng có nhiều người dân sống trong những khu nhà cũ kiểu tiền chế bày tỏ mong muốn được phá dỡ nơi ở xuống cấp để xây mới khang trang hơn. Tuy nhiên, dù nhu cầu có thực và bức thiết, việc “phá dỡ và xây dựng lại” các khu nhà tiền chế không hề dễ dàng. Đằng sau đó là hàng loạt vấn đề phức tạp, từ kỹ thuật, pháp lý cho đến tâm lý cộng đồng và yếu tố tài chính.
Trước hết, cần hiểu rõ nhà tiền chế là gì. Đây là loại nhà được xây dựng bằng cách sản xuất các cấu kiện như tường, trần, sàn từ bê tông đúc sẵn, sau đó mang đến công trình và lắp ghép lại với nhau. Ưu điểm của nhà tiền chế là thời gian thi công rất nhanh và giá thành thấp. Trong bối cảnh thiếu thốn nhà ở sau chiến tranh, đặc biệt là những năm 1970–1980, loại hình nhà này được chính phủ và các đơn vị nhà nước sử dụng rộng rãi để giải quyết chỗ ở cho công nhân, cán bộ. Tuy nhiên, do được thiết kế để sử dụng tạm thời hoặc trong thời gian ngắn, nên tuổi thọ của nhà tiền chế thường chỉ khoảng 30 đến 40 năm, ngắn hơn nhiều so với nhà ở thương mại hiện đại (khoảng 70 năm).
Theo thời gian, nhiều khu nhà tiền chế đã xuống cấp nghiêm trọng. Không ít căn đã lộ rõ các nguy cơ về an toàn như thấm dột, nứt tường, không cách âm – cách nhiệt tốt, thiết kế lỗi thời và thiếu tiện nghi. Nhưng dù vậy, việc cải tạo hay xây lại những ngôi nhà này vẫn vấp phải nhiều rào cản.
Một trong những khó khăn lớn nhất là sự bất đồng quan điểm trong chính cộng đồng cư dân. Nhiều người trẻ có xu hướng ủng hộ việc phá dỡ để được chuyển đến chỗ ở mới tốt hơn. Nhưng ở chiều ngược lại, những người cao tuổi đã sống lâu năm trong các căn nhà này lại có sự gắn bó, hoài niệm với nơi ở cũ. Họ không muốn phải di dời, thay đổi môi trường sống quen thuộc. Khi chưa có sự đồng thuận cao, chính quyền khó thể tiến hành phá dỡ một cách đồng bộ.
Mặt khác, không phải nhà tiền chế nào cũng giống nhau về chất lượng. Một số vẫn được bảo trì khá tốt, có thể cải tạo để tiếp tục sử dụng, trong khi một số khác thì xuống cấp đến mức không thể sửa chữa. Việc đánh giá và lựa chọn từng khu để tháo dỡ hay giữ lại đòi hỏi phải có khảo sát kỹ lưỡng, và điều này khiến quá trình trở nên chậm chạp, phức tạp.
Thêm vào đó, số lượng nhà tiền chế hiện có trên toàn quốc là rất lớn. Ước tính tại Trung Quốc có khoảng 120 triệu căn, trong đó riêng ở các thành phố đã có khoảng 80 triệu căn. Nếu tiến hành phá dỡ toàn bộ trong thời gian ngắn, không chỉ gây ra biến động lớn trong đời sống cư dân, mà còn ảnh hưởng đến cảnh quan, quy hoạch và môi trường đô thị. Việc này đòi hỏi một lộ trình dài hơi, không thể làm vội vàng.
Một rào cản nữa là vấn đề kinh phí. Trong nhiều trường hợp, chi phí phá dỡ và xây dựng lại được đề nghị chia đều cho người dân, nhưng không phải ai cũng có điều kiện đóng góp, hoặc sẵn lòng chi trả. Một số nơi tìm đến nguồn vốn từ nhà đầu tư hoặc xin hỗ trợ từ ngân sách chính phủ, tuy nhiên khi đàm phán về phương án đền bù, lại phát sinh mâu thuẫn. Có người cho rằng mức đền bù quá thấp so với giá trị nhà mới, trong khi chủ đầu tư thì tính toán theo lợi nhuận. Sự thiếu nhất quán về lợi ích dẫn đến bế tắc.
Cuối cùng, nhiều căn nhà tiền chế không có giấy tờ sở hữu rõ ràng. Có những khu nhà do các đơn vị nhà nước xây dựng từ trước, người dân chỉ có quyền sử dụng chứ không có quyền sở hữu. Muốn phá dỡ, cần có sự đồng ý từ đơn vị chủ quản ban đầu, đồng thời phải hoàn tất các thủ tục chuyển quyền. Đây là một trong những trở ngại pháp lý lớn nhất khiến quá trình tái thiết diễn ra chậm chạp.
Tóm lại, mặc dù nhà tiền chế là loại hình nhà ở đã lỗi thời và kém an toàn, việc phá dỡ và xây dựng lại chúng không chỉ là vấn đề kỹ thuật, mà là một bài toán tổng hợp của sự đồng thuận xã hội, quy mô đô thị, pháp lý và tài chính. Giải quyết được vấn đề này đòi hỏi cách tiếp cận từng bước, có lộ trình rõ ràng, minh bạch và chú trọng hài hòa lợi ích giữa nhà nước, nhà đầu tư và người dân. (Sohu)
Trong nhiều năm gần đây, tại các đô thị lớn, ngày càng có nhiều người dân sống trong những khu nhà cũ kiểu tiền chế bày tỏ mong muốn được phá dỡ nơi ở xuống cấp để xây mới khang trang hơn. Tuy nhiên, dù nhu cầu có thực và bức thiết, việc “phá dỡ và xây dựng lại” các khu nhà tiền chế không hề dễ dàng. Đằng sau đó là hàng loạt vấn đề phức tạp, từ kỹ thuật, pháp lý cho đến tâm lý cộng đồng và yếu tố tài chính.
Trước hết, cần hiểu rõ nhà tiền chế là gì. Đây là loại nhà được xây dựng bằng cách sản xuất các cấu kiện như tường, trần, sàn từ bê tông đúc sẵn, sau đó mang đến công trình và lắp ghép lại với nhau. Ưu điểm của nhà tiền chế là thời gian thi công rất nhanh và giá thành thấp. Trong bối cảnh thiếu thốn nhà ở sau chiến tranh, đặc biệt là những năm 1970–1980, loại hình nhà này được chính phủ và các đơn vị nhà nước sử dụng rộng rãi để giải quyết chỗ ở cho công nhân, cán bộ. Tuy nhiên, do được thiết kế để sử dụng tạm thời hoặc trong thời gian ngắn, nên tuổi thọ của nhà tiền chế thường chỉ khoảng 30 đến 40 năm, ngắn hơn nhiều so với nhà ở thương mại hiện đại (khoảng 70 năm).
Theo thời gian, nhiều khu nhà tiền chế đã xuống cấp nghiêm trọng. Không ít căn đã lộ rõ các nguy cơ về an toàn như thấm dột, nứt tường, không cách âm – cách nhiệt tốt, thiết kế lỗi thời và thiếu tiện nghi. Nhưng dù vậy, việc cải tạo hay xây lại những ngôi nhà này vẫn vấp phải nhiều rào cản.
Một trong những khó khăn lớn nhất là sự bất đồng quan điểm trong chính cộng đồng cư dân. Nhiều người trẻ có xu hướng ủng hộ việc phá dỡ để được chuyển đến chỗ ở mới tốt hơn. Nhưng ở chiều ngược lại, những người cao tuổi đã sống lâu năm trong các căn nhà này lại có sự gắn bó, hoài niệm với nơi ở cũ. Họ không muốn phải di dời, thay đổi môi trường sống quen thuộc. Khi chưa có sự đồng thuận cao, chính quyền khó thể tiến hành phá dỡ một cách đồng bộ.
Mặt khác, không phải nhà tiền chế nào cũng giống nhau về chất lượng. Một số vẫn được bảo trì khá tốt, có thể cải tạo để tiếp tục sử dụng, trong khi một số khác thì xuống cấp đến mức không thể sửa chữa. Việc đánh giá và lựa chọn từng khu để tháo dỡ hay giữ lại đòi hỏi phải có khảo sát kỹ lưỡng, và điều này khiến quá trình trở nên chậm chạp, phức tạp.
Thêm vào đó, số lượng nhà tiền chế hiện có trên toàn quốc là rất lớn. Ước tính tại Trung Quốc có khoảng 120 triệu căn, trong đó riêng ở các thành phố đã có khoảng 80 triệu căn. Nếu tiến hành phá dỡ toàn bộ trong thời gian ngắn, không chỉ gây ra biến động lớn trong đời sống cư dân, mà còn ảnh hưởng đến cảnh quan, quy hoạch và môi trường đô thị. Việc này đòi hỏi một lộ trình dài hơi, không thể làm vội vàng.
Một rào cản nữa là vấn đề kinh phí. Trong nhiều trường hợp, chi phí phá dỡ và xây dựng lại được đề nghị chia đều cho người dân, nhưng không phải ai cũng có điều kiện đóng góp, hoặc sẵn lòng chi trả. Một số nơi tìm đến nguồn vốn từ nhà đầu tư hoặc xin hỗ trợ từ ngân sách chính phủ, tuy nhiên khi đàm phán về phương án đền bù, lại phát sinh mâu thuẫn. Có người cho rằng mức đền bù quá thấp so với giá trị nhà mới, trong khi chủ đầu tư thì tính toán theo lợi nhuận. Sự thiếu nhất quán về lợi ích dẫn đến bế tắc.
Cuối cùng, nhiều căn nhà tiền chế không có giấy tờ sở hữu rõ ràng. Có những khu nhà do các đơn vị nhà nước xây dựng từ trước, người dân chỉ có quyền sử dụng chứ không có quyền sở hữu. Muốn phá dỡ, cần có sự đồng ý từ đơn vị chủ quản ban đầu, đồng thời phải hoàn tất các thủ tục chuyển quyền. Đây là một trong những trở ngại pháp lý lớn nhất khiến quá trình tái thiết diễn ra chậm chạp.
Tóm lại, mặc dù nhà tiền chế là loại hình nhà ở đã lỗi thời và kém an toàn, việc phá dỡ và xây dựng lại chúng không chỉ là vấn đề kỹ thuật, mà là một bài toán tổng hợp của sự đồng thuận xã hội, quy mô đô thị, pháp lý và tài chính. Giải quyết được vấn đề này đòi hỏi cách tiếp cận từng bước, có lộ trình rõ ràng, minh bạch và chú trọng hài hòa lợi ích giữa nhà nước, nhà đầu tư và người dân. (Sohu)
