Chọn nghề nhưng chưa biết rõ đam mê – hãy bắt đầu từ điều gần gũi nhất

[Thanh Hải Lucky]

Gần đây, mình nhận được nhiều lời nhờ tư vấn chọn ngành, chọn trường của các phụ huynh và các con lớp 10, 11, 12, đặc biệt là các PH và con 2k7 khi chuẩn bị chỗt xét tuyển vào đại học năm nay.

Điều khiến mình trăn trở là: rất nhiều học sinh – và cả phụ huynh – đều nói: “Con không có đam mê gì, không biết chọn ngành gì cả.”
Thực tế, cảm giác mông lung này rất phổ biến. Nhưng để tư vấn cho các bạn, mình luôn nhắn nhủ: không có đam mê cũng không sao, quan trọng là chịu khó tìm hiểu để tìm được một hướng đi, có người đồng hành đúng lúc. Đừng để sự lúng túng khiến mình bỏ lỡ những cơ hội quý giá và sau bị mất phương hướng.
Trong hành trình hướng nghiệp nhiều năm qua, mình luôn tin rằng: chọn nghề không chỉ là chọn ngành học, mà là chọn một hành trình sống. Và đôi khi, hành trình đó có thể bắt đầu từ chính điều thân thuộc nhất – nghề nghiệp của bố mẹ. Mặc dù nhiều học sinh cho rằng, không muốn theo nghề bố mẹ vì không thích, không muốn mang tiếng “núp bóng” bố mẹ khi đang muốn khẳng định sự tự chủ và độc lập của tuổi trẻ. Nhiều phụ huynh nói rằng, khi bố mẹ nói về theo nghề, đa số các con cãi ngay, không nghe nhưng không hiểu sao khi nói chuyện với cô Hải Lucky thì con lại “xuôi” theo. Đôi khi “bụt chùa nhà không thiêng” chăng hay là do cách tiếp cận vấn đề áp đặt của cha mẹ khiến các con phản kháng?
Vì sao khi gặp các con tư vấn, mình thường hỏi: “Bố mẹ con làm nghề gì?”
Không phải xã giao. Mà là một gợi mở tâm lý.
Gia đình là nơi hình thành nhận thức nghề nghiệp đầu tiên. Dù chưa từng nghĩ đến chuyện “theo nghề bố mẹ”, nhưng hình ảnh, câu chuyện nghề của cha mẹ thường âm thầm để lại dấu ấn.
Từ điều quen thuộc, các bạn sẽ thấy an toàn hơn để bắt đầu nghĩ về tương lai. Và mình cũng có thể đưa ra lời khuyên thực tế hơn: ngành đó có triển vọng ra sao, yêu cầu gì, bố mẹ có thể hỗ trợ gì.
Không biết đam mê, hãy thử nhìn lại người thân
Một bạn học sinh, con của giám đốc pháp chế một tập đoàn lớn, chia sẻ rằng không biết mình thích gì. Mình hỏi: “Sao con không thử tìm hiểu ngành Luật? Bố con là ‘người thầy’ ngay trong nhà đấy!”
Bạn ấy ngẫm nghĩ rồi nói: “Thật ra con cũng hay hỏi bố về công việc, mà chưa từng nghĩ sẽ theo.”
Chỉ một gợi ý nhỏ, đôi khi cũng đủ mở ra một hướng đi.
Câu chuyện của Hùng Anh, học sinh lớp 12, giỏi tiếng Anh, học lực tốt, nhưng chưa có định hướng rõ ràng. Mình hỏi: “Con hợp ai nhất trong nhà?”
“Con hợp mẹ. Mẹ làm kiểm toán ở Big4.”
Mình gợi ý con tìm hiểu nghề kiểm toán.
Bạn ấy đáp: “Lần đầu tiên con thấy nghề này… không xa lạ!”
Một số bạn 2k1, 2k2 trước đây cảm thấy khó khăb khi chọn trường, chọn nghề nhưng khi mình gợi ý theo nghề bố mẹ giờ một số bạn ra trường đã bắt đầu có những công việc thuận lợi khi đi xin việc nhờ học hỏi được kinh nghiệm từ bố mẹ. Học hỏi khác hoàn toàn dựa giẫm các con nhé! Vẫn độc lập, tự chủ trong học tập và tự đi thi tuyển xin việc bằng năng lực của mình là hình ảnh nhiều Genz thời nay.
Theo nghề bố mẹ – lợi thế không nhỏ
Mình không khuyến khích ai phải theo nghề gia đình. Nhưng nếu chưa biết chọn gì, hãy thử nhìn vào nghề của người thân yêu nhất. Đó có thể là nơi các bạn nhận được sự đồng hành, chia sẻ, cả trải nghiệm thực tế và tinh thần nghề nghiệp – những giá trị không có trong sách vở.
Mình không tin vào việc áp đặt định hướng, nhưng luôn tin vào việc gợi mở đúng cách.
Vì đôi khi, từ chính nền tảng văn hoá gia đình, ta sẽ hiểu rõ hơn mình là ai – và nên bắt đầu từ đâu.
Chúc các em vững vàng chọn nghề – chọn ngành – chọn tương lai!
Cô Thanh Hải Lucky
Tư vấn tâm lý giáo dục & hướng nghiệp
#tuyểnsinhđạihọc2025
#Tưvấnphụhuynh
#thanhhailucky #tuvannghenghiep #tuvantuyensinh