Đừng xem nhẹ polyp và những khối u lành tính trong cơ thể

[Chuyên Lão Khoa]

Khi đi khám sức khỏe, không ít người giật mình khi thấy trong kết quả có những từ ngữ lạ như polyp, u nang, tăng sản hay nốt tuyến giáp. Chúng thường khiến bệnh nhân lo lắng: liệu có cần mổ không, liệu có biến thành ung thư không? Thực tế, không phải khối u nào cũng nguy hiểm, nhưng có những trường hợp cần được chú ý đặc biệt.

Polyp - có thể tiến triển thành ung thư

Bác sĩ Vương Đông (Bệnh viện Hữu nghị Bắc Kinh) giải thích: polyp là một khối thịt mọc thêm trên cấu trúc bình thường của cơ thể. Phần lớn polyp lành tính, nhưng một số loại có thể chuyển thành ung thư.

Polyp túi mật: thường gặp nhất là polyp cholesterol, ít nguy cơ, chỉ cần siêu âm theo dõi định kỳ 6 - 12 tháng. Nguy hiểm hơn là polyp tuyến, có khả năng cao trở thành ung thư. Người có polyp lớn trên 1 cm, mọc đơn độc, chân bám rộng, thành túi mật dày, hoặc có thêm sỏi, viêm túi mật, tiền sử gia đình ung thư… thì nên cân nhắc phẫu thuật.

Polyp dạ dày: khoảng 80% là polyp viêm hoặc tăng sản (nguy cơ thấp), 20% là polyp tuyến (nguy cơ cao hơn). Nếu polyp nhỏ hơn 1 cm, số lượng ít thì có thể theo dõi. Với polyp lớn trên 2 cm, bác sĩ thường khuyến cáo cắt bỏ để phòng ung thư.

Polyp ruột: đặc biệt quan trọng vì hơn 95% ung thư đại tràng bắt nguồn từ polyp tuyến. Polyp càng nhiều và càng to, nguy cơ ung thư càng cao. Do đó, nếu phát hiện polyp ruột thì cần cắt bỏ sớm.

Làm gì để phòng ngừa polyp?

Một lối sống lành mạnh giúp giảm nguy cơ: ăn nhiều rau củ quả, tăng chất xơ, hạn chế đồ nhiều dầu mỡ, bỏ thuốc lá và rượu bia. Ngoài ra, khám sức khỏe định kỳ để tầm soát polyp là rất cần thiết, nhất là với người có tiền sử gia đình bị ung thư. Sau khi cắt polyp, vẫn cần tái khám định kỳ vì khả năng tái phát, đặc biệt với polyp tuyến, khá cao.

U nang - thường lành tính, ít đáng lo

Khác với polyp, u nang thường là khối chứa dịch, đa số là lành tính. Nếu chúng không gây chèn ép, không viêm nhiễm thì thường không cần điều trị.

U nang vú: tới 95% không cần can thiệp, chỉ cần siêu âm mỗi 6 tháng, hoặc chụp nhũ ảnh hằng năm nếu trên 40 tuổi.

U nang gan: đa phần không hóa ác, không ảnh hưởng chức năng gan, chỉ cần theo dõi định kỳ.

U nang thận: phổ biến nhất là u nang thận đơn thuần, hầu như không gây triệu chứng. Nếu nhỏ hơn 5 cm, không đau tức thì chỉ cần siêu âm 3–6 tháng/lần.

Tăng sản - không phải lúc nào cũng thành ung thư

“Tăng sản” là sự phát triển quá mức của tế bào. Có loại sinh lý (bình thường, thậm chí có lợi), có loại bệnh lý (có thể gây rắc rối), nhưng không có nghĩa lúc nào cũng tiến triển thành ung thư.

Phì đại tuyến tiền liệt: ở giai đoạn đầu có thể điều trị bảo tồn, ít nguy cơ ung thư.

Tăng sản xương (gai xương): là cơ chế bù trừ, giúp khớp vững hơn. Nếu không gây đau thì không cần điều trị.

Nốt tuyến giáp - phần lớn là lành tính

Khoảng 20% người trưởng thành có nốt tuyến giáp. Nghe thì đáng sợ nhưng thực tế hơn 99% là lành tính, tỷ lệ ác tính rất thấp. Thông thường, chỉ cần siêu âm và tái khám định kỳ 6 - 12 tháng, chưa cần can thiệp gì thêm.

Khi khám sức khỏe phát hiện polyp, u nang hay nốt tuyến giáp, bạn không nên quá hoang mang. Nhiều trường hợp chỉ cần theo dõi định kỳ, một số ít mới cần can thiệp. Quan trọng nhất là giữ lối sống lành mạnh, tầm soát đều đặn và nghe theo chỉ định của bác sĩ.