Giải nhiệt đỉnh cao: 7 loại nước giúp bạn 'hạ hỏa' và tăng cường sức khỏe

[Lê Nhã Linh]

Mùa hè với thời tiết nóng bức dễ khiến cơ thể mất nước, gây mệt mỏi, cảm nắng, nổi mụn, táo bón hoặc các vấn đề về đường tiết niệu. Ngoài việc bổ sung nước lọc, bạn có thể sử dụng các loại thảo dược tự nhiên để chế biến những thức uống thanh nhiệt, giải độc tại nhà, vừa đơn giản, an toàn, lại hiệu quả. Dưới đây là 7 loại thảo dược dễ tìm, phổ biến, được bác sĩ Nguyễn Phối Hiền (Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM - cơ sở 3) khuyến nghị, cùng cách chế biến và những lưu ý quan trọng.

1. Rau má​

Rau má có vị ngọt, hơi đắng, tính bình, giúp thanh nhiệt, giải độc, giảm viêm, hỗ trợ điều trị mụn nhọt, nóng gan, cao huyết áp và làm sáng da. Đây là loại rau quen thuộc, dễ tìm ở các chợ hoặc siêu thị.

Cách chế biến: Rửa sạch 300g rau má, xay nhuyễn, lọc lấy nước và pha với 200ml nước dừa tươi. Có thể thêm ít đường hoặc mật ong để dễ uống. Thức uống này không chỉ giải khát mà còn giúp làm mát cơ thể và cải thiện làn da.

Lợi ích bổ sung: Rau má còn chứa nhiều vitamin C, B và chất chống oxy hóa, hỗ trợ tăng cường sức đề kháng.

2. Râu bắp và cỏ tranh​

• Râu bắp: Vị ngọt, tính bình, hỗ trợ lợi tiểu, giảm viêm gan, sỏi thận, phù nề và tiểu buốt.
• Cỏ tranh: Vị ngọt, tính hàn, giúp mát gan, lợi tiểu, trị tiểu máu và giảm nội nhiệt.

Cách chế biến: Kết hợp 50g râu bắp, 50g cỏ tranh, 1 khúc mía lau và 3-4 lá dứa, đun với 2 lít nước trong 30-40 phút. Lọc lấy nước, để nguội và uống trong ngày. Thức uống này còn được gọi là nước sâm, rất phổ biến trong mùa hè.

Lợi ích bổ sung: Hỗ trợ làm mát cơ thể, giảm căng thẳng do nhiệt và cải thiện chức năng thận.

3. Diếp cá​

Diếp cá có vị cay, tính mát, giúp thanh nhiệt, giải độc, chống viêm, hỗ trợ điều trị mụn nhọt, táo bón, trĩ và điều hòa kinh nguyệt. Tuy nhiên, mùi vị đặc trưng của diếp cá có thể khiến một số người khó uống.

Cách chế biến: Xay nhuyễn 100g diếp cá đã rửa sạch với 50g đậu xanh nấu chín và 200ml nước. Lọc qua rây để lấy nước, thêm ít mật ong hoặc đường để tăng vị ngon. Thức uống này giúp làm mát cơ thể và hỗ trợ tiêu hóa.

Lợi ích bổ sung: Diếp cá còn có tác dụng kháng khuẩn, giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu.

4. La hán quả​

La hán quả có vị ngọt, tính mát, hỗ trợ thanh nhiệt, nhuận phế, giảm ho khan, viêm họng, táo bón và làm đẹp da. Đây là nguyên liệu lý tưởng cho các món trà giải nhiệt.

Cách chế biến: Dùng 1 quả bí đao (giữ lớp phấn trắng), 2 quả la hán đập dập, 1 khúc mía và 3 lá dứa. Đun tất cả với 2-2,5 lít nước trong 1 giờ, lọc lấy nước và uống trong ngày. Có thể bảo quản lạnh để tăng độ tươi mát.

Lợi ích bổ sung: La hán quả chứa mogroside, một chất ngọt tự nhiên không calo, phù hợp cho người ăn kiêng hoặc tiểu đường.

5. Trà xanh​

Trà xanh có vị chát, tính mát, giàu chất chống oxy hóa, giúp thanh nhiệt, lợi tiểu, giảm mệt mỏi và làm mát cơ thể. Đây là thức uống truyền thống được yêu thích trong mùa hè.

Cách chế biến: Hãm 5-10g lá trà xanh với nước nóng (80-90°C) trong 3-5 phút. Có thể thêm vài giọt chanh tươi và một thìa mật ong để tăng hương vị và giảm độ chát. Uống nóng hoặc lạnh đều phù hợp.

Lợi ích bổ sung: Trà xanh chứa EGCG, một chất chống oxy hóa mạnh, giúp bảo vệ tế bào và giảm nguy cơ lão hóa sớm.

6. Nha đam​

Nha đam (lô hội) có vị đắng, tính hàn, giúp thanh nhiệt, sát khuẩn, hỗ trợ tiêu hóa và làm dịu da. Đây là nguyên liệu phổ biến trong các món nước uống mùa hè.

Cách chế biến: Gọt vỏ 1 nhánh nha đam lớn, cắt hạt lựu, ngâm nước muối loãng 10 phút rồi luộc sơ. Nấu 10-15 hoa đậu biếc với 500ml nước để lấy màu xanh tím, lọc bỏ bã. Cho nha đam vào nồi nước đậu biếc, thêm 100g đường phèn và nước cốt nửa quả chanh. Để nguội và uống lạnh.

Lợi ích bổ sung: Nha đam chứa nhiều vitamin A, C, E và khoáng chất, giúp tăng cường sức khỏe da và hệ miễn dịch.

7. Atiso​

Atiso có vị đắng nhẹ, tính mát, giúp thanh nhiệt, giải độc gan, lợi tiểu và hỗ trợ tiêu hóa. Đây là một loại thảo dược phổ biến trong các món trà và nước uống giải nhiệt.

Cách chế biến: Dùng 5-7 bông atiso khô (hoặc 200g atiso tươi), đun với 1,5 lít nước trong 30 phút. Có thể thêm 50g đường phèn hoặc mật ong để tăng vị ngọt. Lọc lấy nước, để nguội và uống trong ngày.

Lợi ích bổ sung: Atiso chứa cynarin và silymarin, giúp bảo vệ gan và giảm cholesterol trong máu.

Lưu ý khi sử dụng nước uống thảo dược​

Bác sĩ Nguyễn Phối Hiền khuyến cáo:

• Chỉ nên dùng thảo dược với liều lượng vừa phải, tránh lạm dụng để không gây tác dụng phụ như lạnh bụng hoặc rối loạn tiêu hóa.
• Người có cơ địa tỳ vị hư hàn (hay lạnh bụng, tiêu chảy) cần thận trọng. Phụ nữ mang thai hoặc cho con bú nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
• Chọn nguyên liệu sạch, có nguồn gốc rõ ràng để đảm bảo an toàn. Các loại nước thảo dược nên uống trong ngày, bảo quản lạnh để tránh hư hỏng.
• Kết hợp uống đủ 1,5-2 lít nước lọc mỗi ngày, ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi, hạn chế ra nắng từ 10h-16h.
• Duy trì vệ sinh cá nhân, giữ môi trường sống sạch sẽ, tập thể dục nhẹ nhàng và nghỉ ngơi hợp lý để tăng cường sức khỏe.

Theo nghiên cứu, các loại thảo dược như rau má, trà xanh và atiso không chỉ giúp giải nhiệt mà còn cung cấp chất xơ, vitamin và khoáng chất, hỗ trợ cơ thể chống lại stress oxy hóa do nắng nóng. Tuy nhiên, người có bệnh lý mãn tính (như tiểu đường, huyết áp) nên tham khảo bác sĩ để điều chỉnh liều lượng phù hợp.