Đoạn Video
Ảnh
Hoa Kỳ ngày nay
Thành viên nổi tiếng
Đại học California tại San Diego vừa công bố một báo cáo cho thấy mức độ chuẩn bị học thuật của sinh viên năm nhất đã giảm mạnh trong giai đoạn 2020 đến 2025, đặc biệt ở toán và viết. Trường cho biết số sinh viên có kỹ năng toán học dưới trình độ phổ thông tăng gần ba mươi lần. Ước tính cứ tám sinh viên mới thì có một người gặp khó khăn với các bài toán cơ bản. Nhiều sinh viên cũng không đạt yêu cầu viết và phải học thêm các lớp hỗ trợ để đáp ứng chuẩn tốt nghiệp trung học.
Xu hướng này không chỉ xuất hiện tại UC San Diego. Harvard, vốn duy trì tiêu chuẩn tuyển sinh khắt khe trong nhiều thập niên, đã mở một chương trình gia sư toán dành cho sinh viên yếu nền tảng. Việc hai trường đại học danh tiếng cùng phải bổ sung lớp kèm cặp được xem là dấu hiệu cho thấy các trường hàng đầu của Mỹ đang đối mặt với một khoảng trống học thuật nghiêm trọng.
UC San Diego nhận khoảng một trăm ba mươi bảy nghìn đơn cho kỳ tuyển sinh mùa thu năm 2025 và tuyển gần ba mươi chín nghìn sinh viên. Cùng với kỷ lục về lượng ứng viên, nhà trường ghi nhận sự sa sút chưa từng có trong kỹ năng cơ bản của sinh viên mới. Tỷ lệ sinh viên không đạt chuẩn viết tăng từ mười hai phần trăm lên mười tám phần trăm trong năm năm. Các giảng viên cho biết vốn từ hạn chế khiến sinh viên khó đọc hiểu văn bản dài và chật vật với bài luận phân tích.
Tình hình ở mảng toán học còn nghiêm trọng hơn. Tỷ lệ sinh viên phải vào lớp kèm toán của UC San Diego tăng từ nửa phần trăm lên gần mười hai phần trăm. Một số sinh viên được đánh giá chỉ đạt mức kiến thức tiểu học. Khóa Toán 2 của trường, vốn chỉ thu hút dưới một trăm người vào năm 2016, đã nhanh chóng phình lên kể từ 2022. Giáo viên cho biết họ phải đưa cả nội dung tiểu học và trung học cơ sở vào chương trình để vá lại những lỗ hổng căn bản.
Trong một bài kiểm tra nội bộ, phần tư số sinh viên được hỏi không giải được phép toán kiểu lớp một. Gần như toàn bộ số còn lại không xử lý được một bài toán lớp tám về đại số. Từ những kết quả này, trường đã mở thêm khóa Toán 3B vào mùa thu 2024. Đây là chương trình bổ trợ tập trung hoàn toàn vào nội dung trung học phổ thông. UC San Diego hiện là trường duy nhất trong hệ thống giáo dục đại học California tổ chức lớp phụ đạo toán trải rộng từ cấp tiểu học đến lớp tám.
Harvard cũng đưa ra chương trình Toán MA5 để hỗ trợ sinh viên yếu nền tảng đại số và lập luận định lượng. Lớp học diễn ra năm ngày một tuần, nhiều hơn hẳn mức hai buổi của các lớp đại số căn bản trước đây. Thời lượng tăng cho thấy sự dịch chuyển mạnh mẽ trong cách các trường hàng đầu cố gắng nâng lại mặt bằng toán học cho sinh viên.
Cả hai trường đều quy sự đi xuống này cho tác động kéo dài của đại dịch. Khi học sinh Mỹ phải chuyển sang học trực tuyến, sự chênh lệch về công nghệ, tài nguyên và khả năng dạy học đã tạo ra lỗ hổng kiến thức đáng kể. Theo đánh giá của California, điểm kiểm tra ngôn ngữ và toán của học sinh giảm rõ rệt vào năm 2022 và vẫn chưa hồi phục hoàn toàn. Tỷ lệ nghỉ học dài hạn cũng tăng lên hơn hai mươi phần trăm, cao hơn nhiều so với mức trước đại dịch.
Một nguyên nhân khác được nhắc tới là việc các trường đại học bỏ yêu cầu SAT và ACT trong giai đoạn dịch bệnh. Harvard chuyển sang mô hình tùy chọn, còn hệ thống Đại học California ngừng sử dụng điểm thi chuẩn hóa hoàn toàn. Điều này dẫn tới lượng hồ sơ tăng mạnh, đồng thời đưa vào trường nhiều sinh viên có nền tảng không đồng đều hơn. Các trường đánh giá đây là một hệ quả khó tránh khỏi của chính sách mở rộng tiếp cận giáo dục.
Bối cảnh rộng hơn của cuộc khủng hoảng đã được phản ánh trong dữ liệu quốc tế. Kết quả khảo sát TIMSS cho thấy điểm toán của học sinh Mỹ lớp bốn và lớp tám rơi xuống mức thấp nhất nhiều năm, gần trở lại mốc giữa thập niên 1990. Khoảng cách giữa nhóm học sinh giỏi và nhóm yếu nở rộng hơn, với nhóm thấp nhất giảm mạnh ở cả toán và khoa học.
Dù vậy, sinh viên có nền tảng toán hạn chế vẫn có thể lọt vào các đại học danh tiếng nhờ mô hình tuyển sinh toàn diện. Các trường xem xét hàng loạt yếu tố như hoạt động ngoại khóa, kinh nghiệm cá nhân, khả năng lãnh đạo và đóng góp cộng đồng, bên cạnh điểm số. UC San Diego không yêu cầu thư giới thiệu hay phỏng vấn mà đặt nặng GPA, bài luận và hồ sơ hoạt động của ứng viên. Harvard cũng đánh giá nhiều tiêu chí phi học thuật trong bộ hồ sơ đầu vào.
Việc nhiều sinh viên thiếu kỹ năng cơ bản khiến các trường quay lại với các bài kiểm tra chuẩn hóa. Ngoài nhóm Ivy League, nhiều trường hàng đầu như MIT, Stanford hay Caltech đã tái áp dụng yêu cầu SAT hoặc ACT. Một số trường chấp nhận điểm AP, IB hay A Level thay thế, nhưng xu hướng chung vẫn nghiêng về việc siết lại thước đo học thuật tối thiểu.
Giới học thuật xem đây là nỗ lực nhằm tái lập tiêu chuẩn và thu hẹp khoảng trống kiến thức đã hình thành sau đại dịch. Trong khi các bài thi chuẩn hóa không được coi là thước đo hoàn hảo, nhiều nghiên cứu cho thấy chúng vẫn dự đoán tốt khả năng theo học đại học. Việc khôi phục yêu cầu này được cho là có thể mang lại lợi thế cho các nhóm thí sinh quen với hình thức thi chuẩn hóa, như học sinh đến từ Trung Quốc, vốn đạt điểm toán SAT trung bình cao hơn nhiều so với mức toàn cầu.
Nhưng điều này không có nghĩa là quá trình đánh giá toàn diện các trường đại học Mỹ đã kết thúc; họ chỉ đơn giản là đã tìm ra sự cân bằng mới.
Đối với các gia đình Việt Nam, điều quan trọng nhất là củng cố lợi thế học tập, chọn các khóa học nâng cao phù hợp với trình độ của mình, chứ không chỉ chọn các khóa học có độ khó cơ bản. Đồng thời, các em nên cố gắng đạt điểm thi chuẩn hóa cao hơn.
Tuy nhiên, các trường đại học Mỹ vẫn rất coi trọng khả năng lãnh đạo, tư duy phản biện, đóng góp và tham gia xã hội, cũng như các năng lực vượt ra ngoài kỳ thi như sở thích nghiên cứu và tiềm năng học thuật. Đây là những yếu tố then chốt thực sự quyết định kết quả học tập và định hướng tương lai của sinh viên.
Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature cho thấy, với trình độ học vấn tương tự, sinh viên châu Á có khả năng được nhận vào các trường Ivy League ít hơn 28% so với sinh viên da trắng.
Điều này có nghĩa là để được nhận vào học, sinh viên Việt Nam không chỉ cần điểm cao mà còn phải xuất sắc và đặc biệt!
Xu hướng này không chỉ xuất hiện tại UC San Diego. Harvard, vốn duy trì tiêu chuẩn tuyển sinh khắt khe trong nhiều thập niên, đã mở một chương trình gia sư toán dành cho sinh viên yếu nền tảng. Việc hai trường đại học danh tiếng cùng phải bổ sung lớp kèm cặp được xem là dấu hiệu cho thấy các trường hàng đầu của Mỹ đang đối mặt với một khoảng trống học thuật nghiêm trọng.
UC San Diego nhận khoảng một trăm ba mươi bảy nghìn đơn cho kỳ tuyển sinh mùa thu năm 2025 và tuyển gần ba mươi chín nghìn sinh viên. Cùng với kỷ lục về lượng ứng viên, nhà trường ghi nhận sự sa sút chưa từng có trong kỹ năng cơ bản của sinh viên mới. Tỷ lệ sinh viên không đạt chuẩn viết tăng từ mười hai phần trăm lên mười tám phần trăm trong năm năm. Các giảng viên cho biết vốn từ hạn chế khiến sinh viên khó đọc hiểu văn bản dài và chật vật với bài luận phân tích.
Tình hình ở mảng toán học còn nghiêm trọng hơn. Tỷ lệ sinh viên phải vào lớp kèm toán của UC San Diego tăng từ nửa phần trăm lên gần mười hai phần trăm. Một số sinh viên được đánh giá chỉ đạt mức kiến thức tiểu học. Khóa Toán 2 của trường, vốn chỉ thu hút dưới một trăm người vào năm 2016, đã nhanh chóng phình lên kể từ 2022. Giáo viên cho biết họ phải đưa cả nội dung tiểu học và trung học cơ sở vào chương trình để vá lại những lỗ hổng căn bản.
Trong một bài kiểm tra nội bộ, phần tư số sinh viên được hỏi không giải được phép toán kiểu lớp một. Gần như toàn bộ số còn lại không xử lý được một bài toán lớp tám về đại số. Từ những kết quả này, trường đã mở thêm khóa Toán 3B vào mùa thu 2024. Đây là chương trình bổ trợ tập trung hoàn toàn vào nội dung trung học phổ thông. UC San Diego hiện là trường duy nhất trong hệ thống giáo dục đại học California tổ chức lớp phụ đạo toán trải rộng từ cấp tiểu học đến lớp tám.
Harvard cũng đưa ra chương trình Toán MA5 để hỗ trợ sinh viên yếu nền tảng đại số và lập luận định lượng. Lớp học diễn ra năm ngày một tuần, nhiều hơn hẳn mức hai buổi của các lớp đại số căn bản trước đây. Thời lượng tăng cho thấy sự dịch chuyển mạnh mẽ trong cách các trường hàng đầu cố gắng nâng lại mặt bằng toán học cho sinh viên.
Cả hai trường đều quy sự đi xuống này cho tác động kéo dài của đại dịch. Khi học sinh Mỹ phải chuyển sang học trực tuyến, sự chênh lệch về công nghệ, tài nguyên và khả năng dạy học đã tạo ra lỗ hổng kiến thức đáng kể. Theo đánh giá của California, điểm kiểm tra ngôn ngữ và toán của học sinh giảm rõ rệt vào năm 2022 và vẫn chưa hồi phục hoàn toàn. Tỷ lệ nghỉ học dài hạn cũng tăng lên hơn hai mươi phần trăm, cao hơn nhiều so với mức trước đại dịch.
Một nguyên nhân khác được nhắc tới là việc các trường đại học bỏ yêu cầu SAT và ACT trong giai đoạn dịch bệnh. Harvard chuyển sang mô hình tùy chọn, còn hệ thống Đại học California ngừng sử dụng điểm thi chuẩn hóa hoàn toàn. Điều này dẫn tới lượng hồ sơ tăng mạnh, đồng thời đưa vào trường nhiều sinh viên có nền tảng không đồng đều hơn. Các trường đánh giá đây là một hệ quả khó tránh khỏi của chính sách mở rộng tiếp cận giáo dục.
Bối cảnh rộng hơn của cuộc khủng hoảng đã được phản ánh trong dữ liệu quốc tế. Kết quả khảo sát TIMSS cho thấy điểm toán của học sinh Mỹ lớp bốn và lớp tám rơi xuống mức thấp nhất nhiều năm, gần trở lại mốc giữa thập niên 1990. Khoảng cách giữa nhóm học sinh giỏi và nhóm yếu nở rộng hơn, với nhóm thấp nhất giảm mạnh ở cả toán và khoa học.
Dù vậy, sinh viên có nền tảng toán hạn chế vẫn có thể lọt vào các đại học danh tiếng nhờ mô hình tuyển sinh toàn diện. Các trường xem xét hàng loạt yếu tố như hoạt động ngoại khóa, kinh nghiệm cá nhân, khả năng lãnh đạo và đóng góp cộng đồng, bên cạnh điểm số. UC San Diego không yêu cầu thư giới thiệu hay phỏng vấn mà đặt nặng GPA, bài luận và hồ sơ hoạt động của ứng viên. Harvard cũng đánh giá nhiều tiêu chí phi học thuật trong bộ hồ sơ đầu vào.
Việc nhiều sinh viên thiếu kỹ năng cơ bản khiến các trường quay lại với các bài kiểm tra chuẩn hóa. Ngoài nhóm Ivy League, nhiều trường hàng đầu như MIT, Stanford hay Caltech đã tái áp dụng yêu cầu SAT hoặc ACT. Một số trường chấp nhận điểm AP, IB hay A Level thay thế, nhưng xu hướng chung vẫn nghiêng về việc siết lại thước đo học thuật tối thiểu.
Giới học thuật xem đây là nỗ lực nhằm tái lập tiêu chuẩn và thu hẹp khoảng trống kiến thức đã hình thành sau đại dịch. Trong khi các bài thi chuẩn hóa không được coi là thước đo hoàn hảo, nhiều nghiên cứu cho thấy chúng vẫn dự đoán tốt khả năng theo học đại học. Việc khôi phục yêu cầu này được cho là có thể mang lại lợi thế cho các nhóm thí sinh quen với hình thức thi chuẩn hóa, như học sinh đến từ Trung Quốc, vốn đạt điểm toán SAT trung bình cao hơn nhiều so với mức toàn cầu.
Nhưng điều này không có nghĩa là quá trình đánh giá toàn diện các trường đại học Mỹ đã kết thúc; họ chỉ đơn giản là đã tìm ra sự cân bằng mới.
Đối với các gia đình Việt Nam, điều quan trọng nhất là củng cố lợi thế học tập, chọn các khóa học nâng cao phù hợp với trình độ của mình, chứ không chỉ chọn các khóa học có độ khó cơ bản. Đồng thời, các em nên cố gắng đạt điểm thi chuẩn hóa cao hơn.
Tuy nhiên, các trường đại học Mỹ vẫn rất coi trọng khả năng lãnh đạo, tư duy phản biện, đóng góp và tham gia xã hội, cũng như các năng lực vượt ra ngoài kỳ thi như sở thích nghiên cứu và tiềm năng học thuật. Đây là những yếu tố then chốt thực sự quyết định kết quả học tập và định hướng tương lai của sinh viên.
Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature cho thấy, với trình độ học vấn tương tự, sinh viên châu Á có khả năng được nhận vào các trường Ivy League ít hơn 28% so với sinh viên da trắng.
Điều này có nghĩa là để được nhận vào học, sinh viên Việt Nam không chỉ cần điểm cao mà còn phải xuất sắc và đặc biệt!
