Đoạn Video
Ảnh
Nguyễn Thùy Linh
Thành viên nổi tiếng
Thiên ma (tên khoa học: Gastrodia elata) là một loại thảo dược quý được sử dụng phổ biến trong y học cổ truyền. Đây là loài thực vật không có lá, sinh trưởng ở các vùng núi cao ẩm ướt, phổ biến ở các vùng núi phía Bắc như Hòa Bình, Lạng Sơn… thường được thu hái phần thân củ để làm thuốc. Nhờ chứa nhiều hoạt chất sinh học như alkaloid và polysaccharide, Thiên ma có nhiều tác dụng tích cực đối với sức khỏe con người, đặc biệt là hệ thần kinh và tuần hoàn.
Vụ thu hoạch thiên ma rơi vào mùa Xuân hoặc mùa Đông hàng năm. Rễ của cây thiên ma sau khi thu hoạch sẽ được làm sạch, tách vỏ và sau đó luộc, hầm hoặc nướng cho đến khi chín. Sau khi được làm chín, cắt rễ thiên ma thành từng lát, phơi khô và bảo quản kín, tránh ánh nắng trực tiếp và tránh những nơi ẩm thấp.
Trong rễ cây thiên ma có chứa các thành phần hoạt chất vô cùng phong phú, đa dạng. Tiêu biểu có thể kể đến như gastrodin, alkaloid, vitamin A, vanillyl và alcohol... Trong đó, gastrodin là hoạt chất có hoạt tính sinh học chính của thiên ma.
Trong những thập kỷ gần đây, một số lượng lớn các nghiên cứu đã được tiến hành và kết quả cho thấy thiên ma có tác dụng an thần, chống chóng mặt, giảm đau, chống động kinh, chống trầm cảm, giải lo âu, cải thiện trí nhớ, chống lão hóa, hạ huyết áp, ngăn ngừa tác dụng hoại tử xương.
Như vậy có thể thấy, trong số các tác dụng dược lý khác nhau của thiên ma, thì tác dụng trên hệ thống thần kinh trung ương dường như đặc biệt nổi bật.
6 tác dụng chính của Thiên ma trong y học cổ truyền
1. An thần, giảm lo âu và cải thiện giấc ngủ
Thiên ma có khả năng điều hòa hệ thần kinh trung ương, giúp làm dịu căng thẳng, lo âu và cải thiện chất lượng giấc ngủ. Đây là lý do nó thường được dùng để hỗ trợ điều trị mất ngủ, thần kinh suy nhược và rối loạn lo âu nhẹ.
2. Tăng cường tuần hoàn não, cải thiện trí nhớ
Một số hoạt chất trong Thiên ma giúp thúc đẩy lưu lượng máu lên não và tăng cường cung cấp oxy cho tế bào thần kinh. Nhờ đó, nó giúp cải thiện trí nhớ, khả năng tập trung và giảm tình trạng hoa mắt, chóng mặt.
3. Chống co giật, giảm đau và thư giãn cơ
Thiên ma thường được dùng trong các bài thuốc trị động kinh, đau đầu, đau nửa đầu, tê cứng vai gáy hoặc các cơn co giật nhẹ. Theo y học cổ truyền, Thiên ma giúp "bình can tức phong", nghĩa là làm dịu gan và dập tắt nội phong – nguyên nhân của các triệu chứng kể trên.
4. Chống oxy hóa, làm chậm quá trình lão hóa
Polysaccharide trong Thiên ma có khả năng chống oxy hóa, giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do gốc tự do. Điều này giúp làm chậm quá trình lão hóa và tăng cường sức khỏe tổng thể.
5. Hỗ trợ điều hòa huyết áp
Một số nghiên cứu hiện đại cho thấy Thiên ma có thể làm giãn mạch, tăng độ đàn hồi mạch máu và giảm độ nhớt của máu, từ đó góp phần ổn định huyết áp – đặc biệt phù hợp cho người cao tuổi có huyết áp không ổn định.
6. Cải thiện làn da và sức khỏe tổng thể
Nhờ tăng cường tuần hoàn máu và hỗ trợ trao đổi chất, Thiên ma còn có tác dụng gián tiếp giúp da hồng hào, tươi sáng hơn. Một số sản phẩm làm đẹp và chăm sóc sức khỏe cũng sử dụng chiết xuất Thiên ma để hỗ trợ trẻ hóa làn da.
Thiên ma kết hợp với dược liệu nào sẽ tốt nhất?
Trong y học cổ truyền, Thiên ma thường không dùng đơn lẻ mà được kết hợp với các vị thuốc khác để tăng hiệu quả. Một số sự kết hợp phổ biến bao gồm:
- Thiên ma + Đương quy (Angelica sinensis):
Đương quy có tác dụng bổ huyết, điều hòa kinh nguyệt và giảm đau. Khi kết hợp với Thiên ma, bài thuốc vừa giúp an thần, cải thiện giấc ngủ, vừa hỗ trợ điều trị các rối loạn liên quan đến huyết hư.
- Thiên ma + Nhân sâm:
Nhân sâm là vị thuốc bổ khí mạnh, giúp tăng cường sức đề kháng và tinh thần. Sự kết hợp giữa Thiên ma và Nhân sâm giúp phục hồi cơ thể suy nhược, cải thiện tuần hoàn máu và hệ thần kinh, đặc biệt hữu ích cho người cao tuổi hoặc người làm việc trí óc căng thẳng.
Lưu ý khi sử dụng Thiên ma
Dù là một thảo dược quý, Thiên ma vẫn cần được sử dụng đúng cách và đúng liều lượng. Việc tự ý sử dụng hoặc kết hợp với các loại thuốc khác có thể gây tác dụng phụ không mong muốn. Tốt nhất, nên tham khảo ý kiến của thầy thuốc y học cổ truyền trước khi dùng Thiên ma, đặc biệt nếu bạn đang có bệnh lý nền hoặc đang dùng thuốc Tây.
