Đoạn Video
Ảnh
Huỳnh Anh
Thành viên nổi tiếng
Tại phòng khám Rối loạn cảm xúc, bác sĩ Vũ Sơn Tùng tiếp nhận bệnh nhân Trọng, 43 tuổi, trong tình trạng suy kiệt, do gia đình đưa đến sau một nỗ lực ****** bất thành.
Trong hồ sơ bệnh án, bác sĩ Tùng, Viện Sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai, ghi nhận bệnh nhân ban đầu từ chối giao tiếp mắt, ngồi khoanh tay và liên tục lặp lại câu nói "tôi không sao" khi được hỏi về tình trạng tinh thần. Phải mất nhiều giờ thực hiện các liệu pháp trấn an, bệnh nhân mới bắt đầu kể về một năm qua của mình.
Theo lời kể được bác sĩ Tùng ghi lại, Trọng mất việc làm từ 12 tháng trước, cùng thời điểm khoản đầu tư chứng khoán thua lỗ gần một tỷ đồng. Bệnh nhân giấu kín thông tin này với gia đình. Hàng ngày, Trọng vẫn mặc trang phục công sở ra khỏi nhà đúng giờ, nhưng điểm đến là các công viên hoặc chạy xe máy quanh thành phố cho đến tối muộn. Khi vợ yêu cầu đóng góp chi phí sinh hoạt, Trọng sử dụng hạn mức thấu chi từ thẻ tín dụng để đưa tiền.
"Bệnh nhân mô tả các triệu chứng lâm sàng gồm mất ngủ mạn tính, hồi hộp và ám ảnh cưỡng chế về các khoản nợ", bác sĩ Tùng thuật lại. "Sự mâu thuẫn giữa thực tế tài chính và vỏ bọc bên ngoài đã đẩy bệnh nhân đến giới hạn chịu đựng".
Trong hồ sơ bệnh án, bác sĩ Tùng, Viện Sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai, ghi nhận bệnh nhân ban đầu từ chối giao tiếp mắt, ngồi khoanh tay và liên tục lặp lại câu nói "tôi không sao" khi được hỏi về tình trạng tinh thần. Phải mất nhiều giờ thực hiện các liệu pháp trấn an, bệnh nhân mới bắt đầu kể về một năm qua của mình.
Theo lời kể được bác sĩ Tùng ghi lại, Trọng mất việc làm từ 12 tháng trước, cùng thời điểm khoản đầu tư chứng khoán thua lỗ gần một tỷ đồng. Bệnh nhân giấu kín thông tin này với gia đình. Hàng ngày, Trọng vẫn mặc trang phục công sở ra khỏi nhà đúng giờ, nhưng điểm đến là các công viên hoặc chạy xe máy quanh thành phố cho đến tối muộn. Khi vợ yêu cầu đóng góp chi phí sinh hoạt, Trọng sử dụng hạn mức thấu chi từ thẻ tín dụng để đưa tiền.
"Bệnh nhân mô tả các triệu chứng lâm sàng gồm mất ngủ mạn tính, hồi hộp và ám ảnh cưỡng chế về các khoản nợ", bác sĩ Tùng thuật lại. "Sự mâu thuẫn giữa thực tế tài chính và vỏ bọc bên ngoài đã đẩy bệnh nhân đến giới hạn chịu đựng".
Đàn ông thường khó chia sẻ áp lực tâm lý. Ảnh: Pexels
Trường hợp tương tự được ghi nhận tại khoa Sức khỏe tâm thần, Bệnh viện E, do bác sĩ Nguyễn Viết Chung điều trị. Bệnh nhân tên Đạt, 37 tuổi, chủ một doanh nghiệp nhỏ, đến khám với các triệu chứng tim mạch như đánh trống ngực và khó thở, dù kết quả điện tâm đồ bình thường.
Bác sĩ Chung cho biết Đạt thực hiện một "nghi thức" mỗi sáng là nhốt mình trong phòng tắm và tự tát vào mặt để tỉnh táo sau những đêm thức trắng. Doanh thu cửa hàng sụt giảm và nợ ngân hàng gia tăng, nhưng Đạt chưa từng đề cập khó khăn này với vợ. Khi người nhà thắc mắc về các biểu hiện mệt mỏi, Đạt phản hồi rằng công việc vẫn ổn định.
"Bệnh nhân duy trì trạng thái cảnh giác cao độ và lo âu lan tỏa", bác sĩ Chung nhận định. "Việc kìm nén các thông tin tiêu cực về tài chính để duy trì hình ảnh trụ cột gia đình là yếu tố chính kích hoạt các cơn hoảng loạn ở bệnh nhân này".
Trong văn hóa Á Đông và cả phương Tây, hình mẫu "người đàn ông mạnh mẽ" từ lâu đã bị đánh đồng với khả năng chịu đựng áp lực trong im lặng. Bác sĩ Chung chỉ ra ngay từ nhỏ, nhiều bé trai được dạy dỗ với tư duy "con trai không được khóc", "than thở là hèn kém". Những định kiến giới này vô tình trở thành một dạng "tính nam độc hại" (toxic masculinity), nơi sự kìm nén cảm xúc được tôn vinh là bản lĩnh, còn sự chia sẻ bị xem là thất bại.
Hệ quả của sự im lặng này là vô cùng nghiêm trọng. Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có khoảng 850.000 người chết vì ******, và trầm cảm là nguyên nhân hàng đầu. Đáng chú ý, các nghiên cứu dịch tễ học thường chỉ ra rằng dù phụ nữ có tỷ lệ chẩn đoán trầm cảm cao hơn, nhưng nam giới lại có tỷ lệ ****** thành công cao hơn gấp nhiều lần – một nghịch lý được gọi là "nghịch lý giới trong ******" (gender paradox of suicide), phần lớn do nam giới thường giấu bệnh và chỉ tìm đến cái chết khi không còn đường lui. Tại Việt Nam, tỷ lệ rối loạn tâm thần chiếm gần 15% dân số, trong đó trầm cảm và lo âu chiếm khoảng 5-6%, một con số đáng báo động đang hiện hữu trong nhiều gia đình.
Thực tế, nhu cầu được lắng nghe của nam giới là rất lớn nhưng thường bị đè nén. Một khảo sát của VnExpress năm 2022 cho thấy 27% nam giới mong muốn được chuyên gia tư vấn để giải tỏa áp lực về tài chính, sự nghiệp và gia đình. Tuy nhiên, rào cản lớn nhất chính là nỗi sợ bị phán xét. Bác sĩ Tùng nhận định, đàn ông thường mặc định mình là phái mạnh, là trụ cột, nên phải gồng mình chống chọi. Khác với phụ nữ dễ dàng bộc lộ cảm xúc qua nước mắt hay lời nói, đàn ông thường chọn cách thu mình hoặc giải tỏa qua rượu bia, bóng đá – những phương thức chỉ giải quyết phần ngọn mà không chạm tới gốc rễ vấn đề.
Bác sĩ Tùng nhận định sự kìm nén kéo dài giống như một quả bom nổ chậm. Nó không chỉ dẫn đến trầm cảm nặng, nguy cơ ****** cao mà còn gây ra các biến chứng sức khỏe thể chất, làm giảm khả năng lao động, tạo thành một vòng luẩn quẩn của sự thất bại và tự trách. Nhiều người đàn ông khi đến viện đã ở trong tình trạng kiệt quệ, buộc phải dùng thuốc điều trị kéo dài thay vì chỉ cần trị liệu tâm lý nếu được can thiệp sớm.
Để phá vỡ tảng băng im lặng, các chuyên gia khuyến nghị nam giới cần học lại cách định nghĩa về sự mạnh mẽ, đó là dám đối diện và gọi tên cảm xúc của mình. Việc chia sẻ không cần bắt đầu bằng những điều to tát. Hãy thử áp dụng mô hình S.O.S (Situation - Observation - Sensation) để diễn đạt. Ví dụ, thay vì im lặng cáu gắt, hãy nói: "Hôm qua anh bị trễ deadline (Tình huống), sếp nhắc nhở nhiều (Quan sát), nên anh thấy rất lo lắng và mất ngủ (Cảm giác)".
Quá trình "mở khóa" tâm lý này cần sự kiên nhẫn và một chiến lược tinh tế. Hãy chọn một người tin tưởng nhất, bắt đầu câu chuyện trong những bối cảnh ít áp lực như khi đang lái xe, nấu ăn hay xem tivi, thay vì một cuộc họp gia đình căng thẳng. Về phía người thân, thái độ lắng nghe không phán xét, không vội vã đưa ra lời khuyên mà chỉ cần công nhận cảm xúc là liều thuốc quý giá nhất. Những cuộc hội thoại nhỏ mỗi ngày sẽ là những vết nứt cần thiết để ánh sáng lọt vào, phá vỡ bức tường cô độc mà nhiều người đàn ông đang tự giam mình bên trong.
Nguồn: VnExpress
Bác sĩ Chung cho biết Đạt thực hiện một "nghi thức" mỗi sáng là nhốt mình trong phòng tắm và tự tát vào mặt để tỉnh táo sau những đêm thức trắng. Doanh thu cửa hàng sụt giảm và nợ ngân hàng gia tăng, nhưng Đạt chưa từng đề cập khó khăn này với vợ. Khi người nhà thắc mắc về các biểu hiện mệt mỏi, Đạt phản hồi rằng công việc vẫn ổn định.
"Bệnh nhân duy trì trạng thái cảnh giác cao độ và lo âu lan tỏa", bác sĩ Chung nhận định. "Việc kìm nén các thông tin tiêu cực về tài chính để duy trì hình ảnh trụ cột gia đình là yếu tố chính kích hoạt các cơn hoảng loạn ở bệnh nhân này".
Trong văn hóa Á Đông và cả phương Tây, hình mẫu "người đàn ông mạnh mẽ" từ lâu đã bị đánh đồng với khả năng chịu đựng áp lực trong im lặng. Bác sĩ Chung chỉ ra ngay từ nhỏ, nhiều bé trai được dạy dỗ với tư duy "con trai không được khóc", "than thở là hèn kém". Những định kiến giới này vô tình trở thành một dạng "tính nam độc hại" (toxic masculinity), nơi sự kìm nén cảm xúc được tôn vinh là bản lĩnh, còn sự chia sẻ bị xem là thất bại.
Hệ quả của sự im lặng này là vô cùng nghiêm trọng. Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có khoảng 850.000 người chết vì ******, và trầm cảm là nguyên nhân hàng đầu. Đáng chú ý, các nghiên cứu dịch tễ học thường chỉ ra rằng dù phụ nữ có tỷ lệ chẩn đoán trầm cảm cao hơn, nhưng nam giới lại có tỷ lệ ****** thành công cao hơn gấp nhiều lần – một nghịch lý được gọi là "nghịch lý giới trong ******" (gender paradox of suicide), phần lớn do nam giới thường giấu bệnh và chỉ tìm đến cái chết khi không còn đường lui. Tại Việt Nam, tỷ lệ rối loạn tâm thần chiếm gần 15% dân số, trong đó trầm cảm và lo âu chiếm khoảng 5-6%, một con số đáng báo động đang hiện hữu trong nhiều gia đình.
Thực tế, nhu cầu được lắng nghe của nam giới là rất lớn nhưng thường bị đè nén. Một khảo sát của VnExpress năm 2022 cho thấy 27% nam giới mong muốn được chuyên gia tư vấn để giải tỏa áp lực về tài chính, sự nghiệp và gia đình. Tuy nhiên, rào cản lớn nhất chính là nỗi sợ bị phán xét. Bác sĩ Tùng nhận định, đàn ông thường mặc định mình là phái mạnh, là trụ cột, nên phải gồng mình chống chọi. Khác với phụ nữ dễ dàng bộc lộ cảm xúc qua nước mắt hay lời nói, đàn ông thường chọn cách thu mình hoặc giải tỏa qua rượu bia, bóng đá – những phương thức chỉ giải quyết phần ngọn mà không chạm tới gốc rễ vấn đề.
Bác sĩ Tùng nhận định sự kìm nén kéo dài giống như một quả bom nổ chậm. Nó không chỉ dẫn đến trầm cảm nặng, nguy cơ ****** cao mà còn gây ra các biến chứng sức khỏe thể chất, làm giảm khả năng lao động, tạo thành một vòng luẩn quẩn của sự thất bại và tự trách. Nhiều người đàn ông khi đến viện đã ở trong tình trạng kiệt quệ, buộc phải dùng thuốc điều trị kéo dài thay vì chỉ cần trị liệu tâm lý nếu được can thiệp sớm.
Để phá vỡ tảng băng im lặng, các chuyên gia khuyến nghị nam giới cần học lại cách định nghĩa về sự mạnh mẽ, đó là dám đối diện và gọi tên cảm xúc của mình. Việc chia sẻ không cần bắt đầu bằng những điều to tát. Hãy thử áp dụng mô hình S.O.S (Situation - Observation - Sensation) để diễn đạt. Ví dụ, thay vì im lặng cáu gắt, hãy nói: "Hôm qua anh bị trễ deadline (Tình huống), sếp nhắc nhở nhiều (Quan sát), nên anh thấy rất lo lắng và mất ngủ (Cảm giác)".
Quá trình "mở khóa" tâm lý này cần sự kiên nhẫn và một chiến lược tinh tế. Hãy chọn một người tin tưởng nhất, bắt đầu câu chuyện trong những bối cảnh ít áp lực như khi đang lái xe, nấu ăn hay xem tivi, thay vì một cuộc họp gia đình căng thẳng. Về phía người thân, thái độ lắng nghe không phán xét, không vội vã đưa ra lời khuyên mà chỉ cần công nhận cảm xúc là liều thuốc quý giá nhất. Những cuộc hội thoại nhỏ mỗi ngày sẽ là những vết nứt cần thiết để ánh sáng lọt vào, phá vỡ bức tường cô độc mà nhiều người đàn ông đang tự giam mình bên trong.
Nguồn: VnExpress
