Tái cấu trúc đại học: Không để giảng dạy và học tập bị gián đoạn

[Thanh Hải Lucky]

Cuộc “đại sắp xếp” các cơ sở giáo dục đại học công lập trên cả nước đang dần bước vào giai đoạn cụ thể, với quy mô và tác động được đánh giá là lớn nhất trong lịch sử giáo dục đại học Việt Nam. Mục tiêu được đặt ra là tinh gọn hệ thống, nâng cao hiệu quả hoạt động, đảm bảo tính cạnh tranh và chất lượng học thuật trong bối cảnh hội nhập. Tuy nhiên, điều mà dư luận đặc biệt quan tâm là: Làm sao để quá trình tái cấu trúc không làm gián đoạn việc dạy và học của hơn 1,8 triệu sinh viên và 68.000 giảng viên?

Gần 140 trường đại học trong diện sắp xếp

Theo Bộ Giáo dục và Đào tạo, năm học 2023–2024, cả nước có 176 trường đại học, học viện công lập (không bao gồm các trường thuộc khối quốc phòng – an ninh), với hơn 1,8 triệu sinh viên đang theo học và hơn 68.000 giảng viên, cán bộ quản lý đang giảng dạy và làm việc.


Phát biểu tại một hội nghị gần đây, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT cho biết, dự kiến có khoảng 140 cơ sở giáo dục đại học thuộc diện sắp xếp, tái cấu trúc hoặc sáp nhập trong thời gian tới. Số lượng các trường đại học công lập sẽ giảm đáng kể theo hướng giảm về số lượng – tăng về chất lượng.


Tuy nhiên, đằng sau con số ấy là những tác động sâu rộng không chỉ ở tầm quản lý, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sinh viên, giảng viên, chương trình đào tạo, hệ thống cơ sở vật chất, và nhiều vấn đề xã hội khác.


Nỗi lo gián đoạn giảng dạy và học tập

Vấn đề đặt ra hiện nay là: khi một trường bị sáp nhập hoặc giải thể, điều gì sẽ xảy ra với sinh viên đang học dang dở? Giảng viên sẽ được bố trí lại ra sao? Các chương trình đào tạo liệu có bị cắt giảm hoặc thay đổi không? Câu hỏi không chỉ từ sinh viên, mà từ chính các giảng viên và phụ huynh cũng đang chờ lời giải.


PGS.TS Trần Văn Nhung, nguyên Thứ trưởng Bộ GD&ĐT, cho rằng việc sáp nhập, giải thể cần “đặt người học và người dạy ở trung tâm”. Tái cấu trúc không thể chỉ nhìn ở góc độ tổ chức, hành chính mà phải đảm bảo quyền lợi, sự ổn định trong học tập, nghiên cứu và làm việc.


Đề xuất từ chuyên gia: Cần lộ trình minh bạch, truyền thông rõ ràng

Trước thực tế này, nhiều chuyên gia giáo dục, lãnh đạo các trường đại học, các nhà nghiên cứu đã đưa ra các kiến nghị cụ thể:

• Xây dựng lộ trình rõ ràng, có tính chuyển tiếp: Việc sáp nhập phải được chuẩn bị trước ít nhất 1-2 năm, với thông báo công khai để sinh viên, giảng viên có thời gian thích nghi.
• Không chuyển đổi đột ngột hệ đào tạo: Với các chương trình đang đào tạo, cần duy trì đến khi sinh viên khóa đó tốt nghiệp để không gây gián đoạn.
• Bảo đảm vị trí và quyền lợi của giảng viên: Không để việc tái cấu trúc gây mất việc, mất chỗ đứng chuyên môn, ảnh hưởng đến đời sống và tinh thần người dạy.
• Truyền thông minh bạch: Mỗi quyết định sáp nhập cần đi kèm giải thích cụ thể, tổ chức đối thoại với giảng viên – sinh viên để lắng nghe, giải đáp kịp thời thắc mắc.
• Tận dụng cơ hội để nâng cấp chất lượng: Việc sáp nhập cần được xem là cơ hội để các trường chia sẻ nguồn lực, nâng cao năng lực quản trị và cải tiến chương trình đào tạo theo chuẩn quốc tế.

Tinh gọn phải hiệu quả

Việc sắp xếp, tái cấu trúc các cơ sở giáo dục đại học là xu hướng tất yếu trong bối cảnh đổi mới giáo dục, nhưng cần thực hiện một cách nhân văn, có trách nhiệm và đặt con người vào trung tâm. Một hệ thống giáo dục đại học tinh gọn, hiệu quả, có chất lượng là điều cần hướng tới, nhưng không thể đánh đổi bằng sự bất an, mất mát cơ hội học tập và phát triển của hàng triệu sinh viên, giảng viên.

Nếu được làm bài bản, có tầm nhìn, lộ trình rõ ràng và sự đồng thuận cao, cuộc “đại cải tổ” này có thể trở thành cú hích quan trọng giúp giáo dục đại học Việt Nam bước sang một chương mới: hiệu quả hơn, cạnh tranh hơn, và thực chất hơn.
#tuvantuyensinh